Likwidacja spółki cywilnej - na nowych zasadach

Remanent niezbędny

Rozwiązanie spółki cywilnej nadal rodzi obowiązek sporządzenia spisu z natury towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, a przy nabyciu których podatnik miał prawo do odliczenia podatku naliczonego (art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.). Sporządza się go na dzień rozwiązania spółki (czyli tak jak było). Ponadto podatnicy zobowiązani są załączyć informację o dokonanym spisie, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki. Z przepisu art. 14 zatem zniknął 14-dniowy termin do sporządzenia spisu z natury oraz 7-dniowy termin od dnia zakończenia spisu do powiadomienia o dokonanym spisie naczelnika urzędu skarbowego.

Nadal spis z natury obejmować powinien tylko te towary, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Oznacza to, że w przypadku gdy spółka w momencie dokonywania zakupu określonego towaru nie odliczyła podatku VAT, gdyż nie miała do tego prawa, to nie ma obowiązku umieszczania tego towaru w spisie z natury.

Taka sama podstawa opodatkowania, ale...

Podstawa opodatkowania towarów objętych spisem z natury ustalana jest nadal zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. W omawianym przypadku jest to cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma tej ceny, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Oznacza to, że zasadniczo jest to wartość rynkowa towarów w momencie powstania obowiązku podatkowego (stanowisko to potwierdzają także organy podatkowe).

Nadal obowiązuje zasada, zgodnie z którą późniejsza dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników spółki cywilnej, której przedmiotem będą towary objęte spisem z natury, podlega zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu. Jednak jest ona zwolniona od VAT pod warunkiem rozliczenia podatku VAT od towarów objętych spisem z natury.

...obowiązek podatkowy w nowym terminie

Nowelizacja ustawy o VAT zmieniła natomiast moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku towarów objętych spisem z natury w sytuacji rozwiązania spółki cywilnej.

Do końca listopada br. powstawał on w dniu, w którym powinien być sporządzony spis z natury, nie później jednak niż 14. dnia, licząc od dnia rozwiązania spółki. Natomiast od 1 grudnia 2008 r. powstaje on w dniu rozwiązania spółki.

Określenie zasad zwrotu VAT

Rozwiązanie spółki cywilnej związane jest (i tak było) z obowiązkiem złożenia deklaracji podatkowej, w której wykazane zostanie zobowiązanie podatkowe wynikające z dokonanego spisu z natury. Jednak zdarza się, że w tej samej deklaracji podatnik poza podatkiem należnym wynikającym ze spisu, wykazuje również podatek wynikający z otrzymanych faktur dokumentujących zakupy dokonane jeszcze w trakcie prowadzonej działalności. Może zatem wystąpić sytuacja, że kwota podatku naliczonego wykazywana w ostatniej deklaracji przewyższy kwotę podatku należnego i wystąpi kwota do zwrotu różnicy VAT.

Ze starego brzmienia przepisu art. 14 ust. 9 ustawy o VAT wynikało, że jeżeli z rozliczenia podatku, dla którego powstał obowiązek podatkowy przy sporządzeniu spisu z natury, wystąpiła nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, podatnikowi przysługiwało prawo do zwrotu tej różnicy. Przepis ten został uchylony.

Natomiast z brzmienia nowo dodanych do art. 14 ustępów 9a-9j wynika, że osobom, które były wspólnikami spółek (cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej) w dniu ich rozwiązania, przysługuje prawo zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatkowej za okres, w którym spółki te były podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni.

W tym przypadku byli wspólnicy do ostatniej deklaracji podatkowej powinni dołączyć:

1) umowę spółki, aktualną na dzień jej rozwiązania,

2) wykaz rachunków bankowych byłych wspólników w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której są członkami, na które ma być dokonany zwrot różnicy podatku.

Zwrot różnicy podatku nastąpi w proporcjach wynikających z prawa do udziału w zysku określonego w umowie spółki. Jeżeli z załączonej umowy nie wynikają te udziały, organ podatkowy przyjmie, że prawa do udziału w zysku są równe.

Przy czym w sytuacji niezłożenia dokumentów, o których mowa powyżej, kwota zwrotu różnicy podatku zostanie złożona do depozytu organu podatkowego. Natomiast gdy w wykazie rachunków nie będą podane rachunki wszystkich byłych wspólników, do depozytu złożona zostanie kwota zwrotu podatku w części przypadającej wspólnikowi, którego rachunku nie podano.

Jeżeli zasadność zwrotu wymagać będzie dodatkowego zweryfikowania, złożenie do depozytu zwrotu podatku nastąpi po zakończeniu weryfikacji.

Organ podatkowy powinien dokonać zwrotu w terminie 60 dni od dnia złożenia deklaracji. Przy czym będzie on miał (tak jaki i było) możliwość sprawdzenia zasadności zwrotu co wiązać się może z przedłużeniem terminu tego zwrotu do czasu zakończenia tej weryfikacji.

W przypadku gdy przed upływem terminu zwrotu różnicy podatku, złożone zostaną dokumenty, o których mowa powyżej, a naczelnik urzędu skarbowego przedłuży termin zwrotu i przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu, urząd skarbowy wypłaci byłym wspólnikom należną kwotę wraz z odsetkami od kwoty zadeklarowanej, w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.

Jednak w sytuacji gdy dokumenty te złożone zostaną na 14 dni przed upływem terminu zwrotu lub później, odsetki będą naliczane od 15. dnia po dniu złożenia tych dokumentów. Nie będą one naliczane od kwoty podatku w części przypadającej byłemu wspólnikowi, którego rachunku nie podano. Jednak odsetki będą naliczane od 15. dnia po dniu złożenia dokumentów lub podania numeru rachunku.

autor: Aleksandra Węgielska

Gazeta Podatkowa Nr 515 z dnia 2008-12-15