Mamy już ponad tysiąc audytorów wewnętrznych

GP: Pani dyrektor, kończy się trzyletni okres przewidziany dla audytorów wewnętrznych na zdanie egzaminu. Dokonajmy pewnych podsumowań. Kto może być audytorem wewnętrznym?

BZ: Audyt wewnętrzny wpisał się już w codzienność jednostek sektora finansów publicznych. Wprowadzając system audytu wewnętrznego, ustawodawca przewidział 3-letni okres na zdobycie koniecznych, przewidzianych ustawą z dn. 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. nr 15, poz. 148 z późn. zm. - zobacz skan) uprawnień. Od 1 stycznia 2005 r. na stanowisku audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych powinna być zatrudniona osoba, która zdała egzamin na audytora wewnętrznego przed komisją egzaminacyjną powołaną przez ministra finansów.
Przypominam, że audytorem wewnętrznym może być osoba, która: ma obywatelstwo polskie, pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, nie była karana za przestępstwo popełnione z winy umyślnej, posiada wyższe wykształcenie oraz złożyła z pozytywnym wynikiem wspomniany egzamin przed komisją egzaminacyjną.
Tej nowej grupie zawodowej stawia się duże wymagania zarówno w zakresie wiedzy teoretycznej; zakres egzaminu obejmuje zagadnienia dotyczące metodyki przeprowadzania audytu, standardów audytu, administracji publicznej, finansów publicznych, mikroekonomii oraz oszacowania ryzyka, jak również zasad etycznych.

GP: Komisja egzaminacyjna pracowała ponad półtora roku. Jakie są owoce jej pracy w tym zakresie?

BZ: Zainteresowanie zawodem audytora jest bardzo duże. Do jedenastu sesji egzaminacyjnych - na przestrzeni półtora roku - przystąpiło 3105 osób. Rekordowa była ostatnia w tym roku sesja pisemna, do której przystąpiły 634 osoby. Wśród kandydatów są zarówno osoby z wieloletnim doświadczeniem zawodowym, jak i absolwenci znajdujący się na początku drogi zawodowej. Wśród zdających przeważają ekonomiści, dużą grupę stanowią prawnicy, ale są również absolwenci studiów technicznych i innych.
Do końca bieżącego roku na stanowisku audytora wewnętrznego może być zatrudniona osoba niemająca zdanego egzaminu na audytora wewnętrznego, pod warunkiem posiadania przez tę osobę co najmniej rocznego doświadczenia na stanowisku związanym z przeprowadzaniem kontroli lub audytu.
Do pierwszego egzaminu, który odbył się 6 czerwca 2003 r., przystąpiło 121 osób, zdało 25 proc.
Od 1 stycznia 2005 r. na stanowisku audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych powinna być zatrudniona osoba, która zdała egzamin na audytora wewnętrznego.

GP: To bardzo niski poziom zdawalności. Jakich zmian dokonano, że poziom ten jednak znacząco się poprawił?

BZ: Taki poziom zdawalności egzaminu utrzymywał się przez kilka pierwszych sesji egzaminacyjnych. Po przeanalizowaniu wyników czterech sesji egzaminacyjnych Główny Inspektor Audytu Wewnętrznego, Departament Koordynacji Kontroli Finansowej i Audytu Wewnętrznego, Komisja Egzaminacyjna podjęli działania zmierzające do usprawnienia i przyspieszenia procedur egzaminacyjnych. Przygotowano nowelizację rozporządzenia z dnia 20 września 2002 r. w sprawie sposobu organizowania i przeprowadzania egzaminu na audytora wewnętrznego oraz działania komisji egzaminacyjnej (Dz.U. nr 166, poz. 1364 - zobacz skan, zm. Dz.U. z 2004 r., nr 74 poz. 671 - zobacz skan).
Powyższa regulacja, obowiązująca od 1 maja br., wprowadziła możliwość: egzaminowania przez składy egzaminacyjne wyłonione spośród członków komisji egzaminacyjnej (dotychczas egzamin komisja prowadziła w pełnym składzie), ponownego, jednorazowego przystępowania do części ustnej egzaminu bez konieczności powtarzania jego części pisemnej oraz obowiązek podawania do publicznej wiadomości na stronie internetowej Ministerstwa Finansów przykładowych pytań testowych, pytań do części ustnej egzaminu oraz zadań egzaminacyjnych, które były przedmiotem poprzedniego egzaminu pisemnego.

GP: Czy zakres tematyczny egzaminu uległ zmianie, ewentualnie został okrojony?

BZ: Nie uległ zmianie zakres tematyczny egzaminu na audytora, zmieniono jedynie proporcje, podkreślając znaczenie tematyki związanej z metodyką przeprowadzania audytu, standardami audytu wewnętrznego, oszacowaniem ryzyka, kontrolą finansową przy jednoczesnym uściśleniu pozostałego zakresu, tj.: administracji publicznej, finansów publicznych i mikroekonomii. Publikacja pytań ułatwiła przygotowanie osobom przystępującym do egzaminu. W konsekwencji Komisja Egzaminacyjna stwierdziła znacznie lepsze przygotowanie do egzaminu często dodatkowo poparte wiedzą praktyczną. Znalazło to odbicie w wynikach egzaminu. Na dzień dzisiejszy, po przeprowadzeniu 10 sesji egzaminacyjnych, 1126 osób legitymuje się zaświadczeniem o zdanym egzaminie. Obecnie trwa część ustna egzaminu dla tych osób, które zdały egzamin pisemny 28 października br.

GP: Jak przedstawia się problem zapotrzebowania na audytorów wewnętrznych? Ile jednostek zobowiązanych jest do prowadzenia audytu wewnętrznego?

BZ: W 2005 r. liczba jednostek zobowiązanych do prowadzenia audytu wewnętrznego osiągnie około tysiąca. Na liczbę tę składa się ok. 370 jednostek wymienionych w art. 35d ust. 1 ustawy o finansach publicznych, ok. 400 jednostek samorządu terytorialnego, ok. 210 innych jednostek sektora finansów publicznych. Z analizy aktualnych danych dotyczących ilości jednostek i liczby zatrudnionych audytorów oraz na podstawie otrzymywanych sygnałów wynika, że w większości, ale jeszcze nie we wszystkich jednostkach zatrudniono certyfikowanych audytorów. I tak, w grupie jednostek zobowiązanych do prowadzenia audytu wewnętrznego na podstawie art. 35d ust. 1 ustawy o finansach publicznych (m.in. ministerstwa, urzędy centralne, urzędy wojewódzkie, urzędy skarbowe, urzędy celne, fundusze celowe, powszechne jednostki prokuratury, jednostki organizacyjne służby więziennej) zatrudnionych jest ponad 600 certyfikowanych audytorów.
W grupie jednostek zobowiązanych na podstawie art. 35d ust. 2 ustawy o finansach publicznych (tj. jednostek, które gromadzą lub wydatkują znaczne środki publiczne, m.in. szpitale, urzędy pracy, gminne i wojewódzkie zarządy dróg, jednostki wojskowe, policja, oddziały straży granicznej) zatrudnionych jest ponad 150 certyfikowanych audytorów.
Jednostki samorządu terytorialnego zatrudniają ponad 310 certyfikowanych audytorów.
Sytuacja ta oczywiście ulegnie zmianie na korzyść po zakończeniu ostatniej sesji ustnej, o której wyżej wspomniałam.

GP: Zarówno państwa Departament, jak i sama komisja egzaminacyjna dokonała ogromu prac w ostatnim okresie. Czy wszyscy jednak, którzy chcieli przystąpić do egzaminu, mieli taką możliwość?

BZ: W tym miejscu trzeba podkreślić, że w bieżącym roku odbyło się aż siedem sesji egzaminacyjnych.
Egzaminy trwały cały rok. Zatem każda osoba, która była zainteresowana nabyciem uprawnień, mogła przystąpić do egzaminu, ponieważ zostały stworzone takie możliwości. Dostrzegając problem związany z poszerzeniem lub ewentualnym uzupełnieniem obsady kadrowej, zaplanowano kolejne sesje egzaminacyjne w 2005 roku: 17 stycznia, 11 kwietnia, 5 września, 16 listopada. Nie ma zatem limitu miejsc ani żadnych innych ograniczeń co do możliwości i liczby osób przystępujących do egzaminu. Podjąć stosowną decyzję i złożyć wniosek na egzamin musi jednak sama osoba zainteresowana. Wniosek powinien spełniać wymogi przewidziane w par. 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia egzaminacyjnego i musi być złożony nie później niż 30 dni przed wyznaczonym terminem egzaminu.
Na kolejny egzamin, który odbędzie się w styczniu 2005 r., wniosek powinien zatem zostać złożony najpóźniej 17 grudnia br. (liczy się data stempla pocztowego).
Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Finansów w zakładce Koordynacja Kontroli Finansowej i Audytu Wewnętrznego.
Reasumując, osoby zatrudnione na stanowisku audytora wewnętrznego, które nie mają certyfikatu, powinny jak najszybciej złożyć z pozytywnym wynikiem egzamin. Uwzględniając doświadczenie zawodowe osób, które są obecnie zatrudnione w komórkach audytu wewnętrznego, uczestnictwo w szkoleniach, jak również wolę nabycia w najbliższym terminie uprawnień wymaganych przepisami prawa, zalecane jest zachęcenie i umożliwienie tym osobom przystąpienia do egzaminu na audytora wewnętrznego w najbliższym terminie.

Wiesława Moczydłowska