Decyzja Zgromadzenia Ogólnego została podjęta na wniosek Konferencji Generalnej UNESCO, która rezolucją "Promowanie wolności prasy na świecie" z 1991 roku uznała niezależną prasę za podstawowy element funkcjonowania każdego demokratycznego społeczeństwa.
Data obchodów upamiętnia Deklarację z Windhoek w Sprawie Promowania Niezależnej i Pluralistycznej Prasy Afrykańskiej, przyjętą 3 maja 1991 roku przez Seminarium na temat Popierania Niezależnej i Pluralistycznej Prasy Afrykańskiej, zorganizowane przez UNESCO i ONZ w Windhoek w Namibii.
Międzynarodowy Dzień Wolnej Prasy odnosi się bezpośrednio do 10. artykułu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Mówi on, że "Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe.".
Stowarzyszenie Reporterzy bez Granic corocznie publikuje międzynarodowy ranking wolności prasy. W 2012 roku Polska znalazła się na najlepszym dotychczas, 22. miejscu światowego Indeksu Wolności Prasy na 179 ocenianych państw. Dowodzi to powodzenia działań na rzecz swobody wypowiedzi w naszym kraju.
Polska wyprzedza na tej liście Australię, W. Brytanię, USA, Hiszpanię, Francję i Włochy.
Pierwsze miejsca indeksu zajmują Finlandia, Holandia i Norwegia. Na przedostatnim, 178. miejscu, jest Korea Północna, za nią, na ostatnim miejscu, jest Erytrea.
