Monopol na prawników padł
Od przyszłego roku odpowiedzialność za organizację konkursów na aplikacje prawnicze przejmą komisje państwowe działające przy ministrze sprawiedliwości. Jednak w tym roku, z uwagi na brak rozporządzeń wykonawczych, egzaminy konkursowe przeprowadzą po raz ostatni same korporacje. Zmieni się jednak forma konkursu, gdyż dwuetapowy egzamin zostanie zastąpiony jedynie testem wyboru.
W tym roku wyjątkowo nabór na aplikacje adwokacką, radcowską i notarialną będą organizowały same korporacje. We wszystkich trzech korporacjach termin egzaminu wyznaczono na 10 grudnia. Ich przebieg regulują przepisy przejściowe do ustawy, które określają takie same zasady przeprowadzania konkursów na aplikacje dla wszystkich trzech profesji. Zmienią się jednak same zasady egzaminu. Egzaminy w każdej korporacji mają odbyć się w tym samym dniu we wszystkich okręgach. Dokładny termin konkursów ma wyznaczyć minister sprawiedliwości. Zostanie on ogłoszony w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim oraz Biuletynie Informacji Publicznej.
Zespół ds. pytań
Również inaczej uregulowano zasady przygotowania pytań konkursowych. Będzie je opracowywał specjalny zespół powołany przez krajowe władze poszczególnych korporacji. W skład zespołu wejdzie 5 osób, w tym jeden przedstawiciel ministra sprawiedliwości oraz wyznaczony członek organu samorządowego jako przewodniczący. Każda okręgowa rada może zgłaszać zespołowi, za pośrednictwem przewodniczącego zespołu, propozycje pytań konkursowych. Natomiast każdy zespół przygotowuje ostatecznie jeden zestaw pytań w formie testu wyboru.
Ustawa nakłada na korporacje odpowiedzialność za obsługę administracyjno-techniczną egzaminu, również koszty organizacji konkursów będą ponosiły okręgowe władze poszczególnych samorządów. Dlatego też same komisje konkursowe będą powoływane przez okręgowe rady. W skład komisji wejdzie np. w przypadku korporacji adwokackiej: trzech adwokatów, będących członkami danej izby adwokackiej, oraz dwóch przedstawicieli ministra sprawiedliwości. Przedstawicielem ministra sprawiedliwości może być także, po wyrażeniu zgody, sędzia albo sędzia w stanie spoczynku lub prokurator albo prokurator w stanie spoczynku. Minister wyznacza przewodniczącego komisji spośród swoich przedstawicieli.
Ogłoszenie naboru i zgłaszanie kandydatów
Okręgowe rady mają obowiązek zamieścić w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim, w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w swojej siedzibie ogłoszenie o egzaminie konkursowym, nie później niż 75 dni przed dniem rozpoczęcia egzaminu konkursowego.
Termin zgłaszania się kandydatów do egzaminu konkursowego wynosi 45 dni od dnia ogłoszenia o egzaminie konkursowym. Każde zgłoszenie musi spełniać określone wymogi formalne.
Jeżeli zgłoszenie nie spełnia wszystkich wymogów formalnych, dziekan okręgowej rady powinien wezwać kandydata listem poleconym do usunięcia braków w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie zgłoszenia bez rozpoznania. Natomiast o pozostawieniu zgłoszenia bez rozpoznania okręgowa rada zawiadamia kandydata pisemnie, za poświadczeniem odbioru.
Okręgowa rada może również podjąć decyzję o niedopuszczeniu danego kandydata do egzaminu, w przypadku gdy ten nie spełnia ustawowo określonych warunków potrzebnych do wykonywania zawodu prawnika, tj. np. nie ukończył studiów prawniczych czy nie daje rękojmi należytego wykonywania zawodu w przyszłości. Okręgowa rada może również nie dopuścić do egzaminu w przypadku złożenia zgłoszenia przez kandydata już po wyznaczonym terminie. Takie decyzje podejmowane są w drodze uchwały, od których przysługuje odwołanie do władz krajowych.
Ile zapłacą za egzamin
Udział w postępowaniu konkursowym jest odpłatny. Opłata za udział w egzaminie konkursowym wnoszona jest do właściwej okręgowej rady i stanowi jej dochód. Wysokość opłaty stanowi równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku nieuiszczenia przez kandydata opłaty za udział w egzaminie konkursowym, dziekan okręgowej rady powinien wzywać go do uiszczenia tej opłaty w terminie 7 dni. Jeżeli kandydat pomimo wezwania nie uiścił opłaty, okręgowa rada podejmuje uchwałę o zwrocie zgłoszenia. Od uchwały tej przysługuje odwołanie do władz krajowych danego samorządu.
Od prawa konstytucyjnego do unijnego
Zakres pytań konkursowych określa ustawa. Egzamin konkursowy polega na sprawdzeniu wiedzy kandydata na aplikanta, z zakresu prawa: konstytucyjnego, karnego, postępowania karnego, karnego skarbowego, wykroczeń, cywilnego, postępowania cywilnego, gospodarczego, spółek prawa handlowego, pracy i ubezpieczeń społecznych, rodzinnego i opiekuńczego, administracyjnego, postępowania administracyjnego, finansowego, europejskiego, ustroju sądów, samorządu adwokackiego i innych organów ochrony prawnej działających w Polsce, a także warunków wykonywania zawodu adwokata i etyki tego zawodu.
Egzamin konkursowy odbywa się w obecności co najmniej trzech członków komisji. Nieobecność kandydata podczas egzaminu konkursowego, bez względu na jej przyczynę, uważa się za odstąpienie od udziału w egzaminie konkursowym. Kandydaci podczas egzaminu konkursowego nie mogą korzystać z tekstów aktów prawnych, komentarzy, orzecznictwa oraz innej pomocy, a także nie mogą posiadać urządzeń służących do przekazu lub odbioru informacji.
Egzamin konkursowy polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 250 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Kandydat może wybrać tylko jedną odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyskuje 1 punkt. Test sprawdza komisja w składzie, który przeprowadza egzamin konkursowy.
Pozytywny wynik z egzaminu konkursowego otrzymuje kandydat, który uzyskał z testu co najmniej 190 punktów. Z przebiegu egzaminu konkursowego sporządza się niezwłocznie protokół, który podpisują członkowie komisji uczestniczący w egzaminie konkursowym. Członkowie komisji mogą zgłaszać uwagi do protokołu.
Przewodniczący komisji przesyła ministrowi sprawiedliwości protokół w terminie 7 dni od dnia sporządzenia. Po przeprowadzeniu egzaminu konkursowego komisja ustala wynik kandydata w drodze uchwały. Komisja ogłasza wyniki egzaminu konkursowego.
Od uchwały komisji służy kandydatowi odwołanie dotyczące wyniku jego egzaminu do ministra sprawiedliwości. Minister zawiadamia okręgowe rady o wynikach egzaminu konkursowego oraz publikuje w biuletynie listę osób, które uzyskały pozytywny wynik z egzaminu.
Gwarancje bezstronności
Z prac komisji na czas przeprowadzenia egzaminu konkursowego podlega wyłączeniu członek komisji, jeżeli kandydat zakwalifikowany do egzaminu konkursowego jest:
? jego małżonkiem;
? osobą pozostającą z nim w stosunku pokrewieństwa albo powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia;
? osobą pozostającą z nim we wspólnym pożyciu;
? osobą pozostającą wobec niego w stosunku zależności służbowej.
Powody wyłączenia trwają, pomimo ustania małżeństwa lub przysposobienia. Członkowie komisji przed rozpoczęciem egzaminu konkursowego składają pisemne oświadczenia, iż nie pozostają z żadnym z kandydatów zakwalifikowanych do egzaminu konkursowego w powyższym stosunku. Podanie nieprawdy jest zagrożone odpowiedzialnością karną.
Zgłoszenie musi zawierać
? wniosek o dopuszczenie do egzaminu,
? kwestionariusz osobowy, życiorys, oryginał lub urzędowy odpis dyplomu ukończenia wyższych studiów prawniczych w Polsce i uzyskania tytułu magistra lub zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Polsce albo zaświadczenie o zdaniu egzaminu magisterskiego,
? informacje o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego z datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed jej złożeniem,
? zdjęcia.
Nabór na aplikacje 2006 r.
Od 2006 r. roku zmieni się już bardzo dużo. Konkursy będą przeprowadzane raz w roku, w terminie wyznaczonym przez ministra sprawiedliwości, nie później jednak niż do 30 września. Zgodnie z ustawą, minister będzie zobowiązany zamieścić w terminie do 30 czerwca w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim i Biuletynie Informacji Publicznej ogłoszenie o egzaminie konkursowym. Same egzaminy mają być organizowane centralnie we wszystkich okręgach w tym samym terminie, na podstawie takich samych zestawów pytań. Egzaminy będą organizowały państwowe komisje działające przy ministrze sprawiedliwości.
Większość w nich będą stanowili urzędnicy (trzech przedstawicieli ministra, dwóch przedstawicieli korporacji, jeden pracownik akademicki oraz jeden prokurator). Przy czym przedstawiciele ministra nie będą mogli być członkami korporacji. Spośród nich będą również wyznaczani przewodniczący poszczególnych komisji. Egzamin będzie polegał na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 250 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Pozytywny wynik z egzaminu konkursowego otrzyma kandydat, który uzyskał z testu co najmniej 190 punktów.
