Nie daj się złapać na gwarancję

W praktyce jednak zobowiązanie to, a zwłaszcza eksponowany często okres gwarancji, stanowi dość istotny czynnik promocyjny lub marketingowy, dla nabywcy nierzadko decydujący o zakupie danego produktu. Gwarancja nie wyłącza jednak przewidzianych prawem uprawnień z tytułu tzw. niezgodności towaru z umową.

Muszą być obowiązki

Zgodnie z ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszących się do towaru konsumpcyjnego. Musi ono określać obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa się jednak za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta. I tak na przykład paragon z kasy fiskalnej dokumentujący sprzedaż nie jest dokumentem gwarancyjnym, ponieważ nie określa obowiązków rzekomego gwaranta względem kupującego.

Definicja (z dyrektywy 1999/44/WE):

Gwarancja oznacza każde zobowiązanie sprzedawcy lub producenta wobec konsumenta, podjęte bez dodatkowej opłaty, aby zwrócić zapłaconą cenę lub wymienić, naprawić czy potraktować w inny sposób towary konsumpcyjne, jeśli nie spełniają one specyfikacji określonej w oświadczeniu gwarancyjnym lub odpowiedniej reklamie.

Gwarancje bez pokrycia

W tym kontekście gwarancji nie stanowią również reklamy, w których pada nierzadko informacja o wiecznej czy trwającej wiele lat gwarancji na produkt, jeżeli nie towarzyszy im wskazanie obowiązków gwaranta. Jeżeli jednak pomimo zapewnień przedsiębiorcy, kupujący nie może liczyć na to dodatkowe zabezpieczenie jego interesów, wówczas otwiera się droga do dochodzenia zgodności towaru z umową. Publiczne zapewnienia sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela dotyczące towaru kształtują bowiem określone oczekiwania po stronie kupujących i dlatego mają wpływ na ocenę ewentualnej niezgodności towaru z umową.

Kupujący, dla którego rzekoma gwarancja miała istotne znacznie przy zakupie danej rzeczy, może również próbować uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli z powołaniem się błąd (art. 84 Kodeksu cywilnego, Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).

Karta gwarancyjna powinna zawierać:

- obowiązki gwaranta lub uprawnienia kupującego,

- wskazanie właściwości towaru,

- czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej,

- dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Polsce,

- stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową.

Wybiera konsument

W odróżnieniu od ustawowej odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową, gwarancja stanowiąca tak naprawdę umowę związaną z samą sprzedażą może kształtować niemal dowolnie prawa i obowiązki stron, a także inne warunki gwarancji, w tym jej okres. Może być tak, że warunki gwarancji będą dla kupujących korzystniejsze aniżeli prawa przewidziane z tytułu niezgodności towaru z umową. Często jednak bywają one mniej korzystne dla kupujących, np. zawężając ich pole manewru jedynie do żądania naprawy towaru, nieprzewidując wymiany. Wystawca gwarancji określa nie tylko uprawnienia kupującego, lecz także kolejność ich realizacji.

Kupujący może jednak dowolnie wybrać, z jakich uprawnień chce skorzystać, czy z przewidzianych gwarancją, czy ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. W dokumencie gwarancyjnym powinno być zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową. Przykładowo złożenie reklamacji do sprzedawcy z tego ostatniego tytułu może się okazać dla konsumenta wygodniejsze, jeżeli gwarant wymaga dostarczenia towaru do położonego w innej miejscowości serwisu.

Należy jednak pamiętać, że wybór pomiędzy gwarancją a niezgodnością towaru z umową istnieje tylko do momentu, w którym kupujący nie podejmie decyzji i nie złoży reklamacji o odpowiedniej treści. Zgłaszając się z towarem do serwisu, w zasadzie nie można zaraz potem zgłosić się do sprzedawcy z żądaniem jego wymiany bądź naprawy. Jeżeli jednak gwarant lub współpracujący z nim serwis obsługi nienależycie wykonuje obowiązki gwarancyjne (np. uchybiając terminowi naprawy czy też dokonując kilka razy nieskutecznego usunięcia usterki), wówczas kupujący może zmienić reżim odpowiedzialności.

Aby jednak zachować sobie możliwość żądania od sprzedawcy doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową, należy dochować aktu staranności w postaci zawiadomienia tegoż sprzedawcy o stwierdzeniu wady w terminie dwóch miesięcy od jej wykrycia. Osobne zawiadomienie nie jest konieczne wówczas, gdy reklamację gwarancyjną przyjmuje sprzedawca i dalej przekazuje towar do serwisu.

Poza tym dokonany przez reklamującego wybór dotyczy konkretnej wady. Jeżeli rzecz zostanie naprawiona przez gwaranta, a później zepsuje się co innego, to nie ma żadnych przeszkód, aby tym razem udać się do sprzedawcy i powołać się na niezgodność towaru z umową.

Postanowienia gwarancji można kwestionować

Karta gwarancyjna jako wzorzec umowny podlega jednak kontroli z punktu widzenia istnienia niedozwolonych postanowień umownych w obrocie konsumenckim (art. 3851-3853 K.c.). Ogranicza to przedsiębiorcom swobodę kształtowania warunków gwarancji. Dla przykładu w wyroku z dnia 22 czerwca 2005 r., sygn. akt XVII Amc 55/2004, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zakwestionował zapis w dokumencie gwarancji zastrzegający, że w przypadku uznania reklamacji gwarant nie ponosi odpowiedzialności za koszty związane z demontażem, montażem, transportem towaru oraz utraconymi korzyściami.

autor: Tomasz Konieczny