Niespodzianka dla energetyki

Projekt ustawy o zasadach nabywania od Skarbu Państwa akcji przez uprawnionych pracowników w procesie konsolidacji sektora elektroenergetycznego przewiduje, iż pracownicy spółek konsolidowanych posiadający akcje będą mieli prawo ich zamiany na akcje spółek holdingowych, które będą głównymi akcjonariuszami spółek podlegających konsolidacji.

Projekt nie przyznaje takiego prawa osobom, które nabyły akcje w drodze legalnego zakupu.

Przygotowanie projektu jest następstwem przyjęcia i realizacji rządowego Programu dla elektroenergetyki z dnia 27 marca 2006 r. Zakłada on m.in. konsolidację spółek sektora energetycznego polegającą na utworzeniu przez Skarb Państwa spółek holdingowych, do których Skarb Państwa wniesie posiadane przez siebie akcje spółek energetycznych. Program zakłada, iż spółki holdingowe, które staną się większościowymi akcjonariuszami spółek podlegających konsolidacji zostaną następnie sprywatyzowane (w całości lub części) poprzez publiczną ofertę akcji, tj. poprzez wprowadzenie akcji tych spółek do obrotu giełdowego.

Projekt przewiduje, iż osoby będące uprawnionymi pracownikami spółek podlegających konsolidacji, w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji lub ich spadkobiercy, którzy nabyli od Skarbu Państwa akcje tej spółki lub prawo do tych akcji nabędą dodatkowe uprawnienie polegające na prawie zamiany posiadanych przez nich akcji spółek podlegających konsolidacji na akcje spółek holdingowych, które będą głównymi akcjonariuszami spółek podlegających konsolidacji. Projekt nie przyznaje takiego prawa osobom, w sposób legalny w drodze czynności prawnej (np. nabycie w drodze umowy sprzedaży, umowy darowizny, zakupu na licytacji komorniczej, wniesienia akcji do spółki w drodze aportu itp.) zakupiły takie akcje. Inwestorzy ci pozostaną mniejszościowymi akcjonariuszami w niepublicznych podmiotach wchodzących w skład scentralizowanych grup energetycznych, a posiadane przez nich akcje nie będą papierami płynnymi, gdyż w drodze oferty publicznej oferowane będą jedynie akcje spółek holdingowych.

W opinii Lewiatana przyznanie określonej grupie akcjonariuszy dodatkowego przywileju budzi wątpliwości pod kątem zgodności z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji, które statuują zasadę równości wszystkich podmiotów wobec prawa oraz zakaz dyskryminacji m.in. w życiu gospodarczym. Będzie to prowadziło do sytuacji, w której prawa majątkowe wynikające z nabytych przez inwestorów akcji formalnie pozostaną niezmienione, jednak w praktyce ich wartość ulegnie znaczącemu obniżeniu. Wynika to z faktu, iż akcje w przedsiębiorstwach dotychczas samodzielnie działających na rynku staną się akcjami spółek zależnych skonsolidowanych grup energetycznych. Ze względu na fakt, iż zgodnie z Programem to spółki holdingowe, a nie ich spółki zależne będą przedmiotem prywatyzacji w drodze publicznej oferty ich akcji, inwestorzy w praktyce pozostaną z całkowicie niepłynnymi papierami niesamodzielnych spółek.

Uchwalenie projektu może naruszać przepisy Konstytucji RP oraz wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych poprzez naruszenie zakazu dyskryminacji, zakazu wywłaszczania na cele inne niż publiczne lub bez należytego odszkodowania oraz zakazu ograniczania wolności konstytucyjnych w drodze pozaustawowej. Inwestorzy, którzy na skutek takiego naruszenia nie uzyskają prawa wymiany akcji spółek konsolidowanych na akcje spółek holdingowych i w wyniku realizacji Programu poniosą straty w postaci utraty wartości posiadanych przez nich akcji, będą mogli na podstawie różnych aktów prawnych i w drodze różnych postępowań prawnych dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa.