Nowa moneta NBP: "Polskie Termopile – Dytiatyn"

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

16 września 1920 r. pod Dytiatynem, na zachód od Podhajec, niewielki oddział polski stoczył bój z dwiema brygadami Armii Czerwonej. Podczas ofensywy polskiej w Galicji 8 Dywizja Piechoty płk. Stanisława Burhardta-Bukackiego otrzymała rozkaz opanowania Podhajec. Rankiem 16 września dwie kompanie III batalionu 13 pułku piechoty kpt. Jana Gabrysia z 4 baterią 1 pułku artylerii górskiej i plutonem 7 baterii 8 pułku artylerii polowej dotarły do Dytiatyna. Zaraz za tą miejscowością żołnierze napotkali kolumny 8 Dywizji Czerwonego Kozactwa i 123 Brygady Strzelców. Polacy przeszli do natarcia, rozproszyli czołowy oddział nieprzyjaciela i zajęli stanowiska na wzgórzu 385. Tam zorganizowali obronę, bowiem marsz bolszewików mógł zagrozić głównym siłom 8 DP. Odparli kilka falowych ataków jazdy i piechoty, wspieranych silnym ogniem artylerii.

Gdy zaczęła wyczerpywać się amunicja, zostały uszkodzone dwie armaty i stracono łączność z innymi oddziałami polskimi, około godziny 15 kpt. Gabryś wydał rozkaz odwrotu. Kiedy większość żołnierzy wycofała się wraz z taborami, bolszewicy zaatakowali stanowiska szykującej się do odmarszu artylerii, osłanianej przez pluton 9 kompanii. Nad grupą artylerzystów i piechurów komendę objął kpt. Adam Zając, dowódca 4 baterii. Raz jeszcze Polacy odrzucili bolszewików i nie odpowiedzieli na propozycję kapitulacji. Podczas kolejnej szarży Kozaków, po wystrzeleniu ostatnich pocisków, bronili armat, walcząc wręcz. Poległo wówczas około pięćdziesięciu polskich żołnierzy, w tym wszyscy oficerowie 4 baterii. Kozacy dobili kilku ciężko rannych wziętych do niewoli.

Bitwa pod Dytiatynem na cały dzień zatrzymała marsz dużych sił nieprzyjaciela i uniemożliwiła mu zaatakowanie 8 DP. Przeszła do tradycji Wojska Polskiego jako symbol wypełnionego do końca żołnierskiego obowiązku, została nazwana "polskimi Termopilami" i uwieczniona na tablicach Grobu Nieznanego Żołnierza. Kapitana Zająca odznaczono Virtuti Militari, zaś 4 bateria 1 pułku artylerii górskiej otrzymała nazwę "baterii śmierci". Dzień 16 września był świętem 1 pułku artylerii motorowej, który zastąpił rozwiązany 1 pułk artylerii górskiej.

Prof. Janusz Odziemkowski

Na rewersie monety znajduje się fragment reprodukcji obrazu Jerzego Kossaka "Bój pod Dytiatynem 16 września 1920" ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Na awersie wszystkich monet z serii "Polskie Termopile" widnieje Atena, bogini sprawiedliwej wojny i mądrości.

Moneta okolicznościowa: "Polskie Termopile - Dytiatyn"

Nominał: 20 zł
Metal: Ag 925/1000
Stempel: lustrzany
Średnica: 38,61 mm
Masa: 28,28 g
Brzeg (bok): gładki
Nakład: do 10 000 szt.
Projektant rewersu: Urszula Walerzak
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.