O działaniach wspomagających rolnictwo

W polityce społeczno-gospodarczej rolnictwo jest traktowane odmiennie niż inne działy gospodarki. Środkami publicznymi wspierane są zarówno bieżąca produkcja, jak i modernizacja i rozwój rolnictwa. W rolnictwie obowiązuje inny system podatkowy i ubezpieczeniowy, mocniej niż w przypadku innych produktów jest kontrolowany import towarów rolno-spożywczych.

Niekorzystna struktura gospodarstw oraz zatrudnienia w rolnictwie, niedostateczne wsparcie rolnictwa środkami publicznymi (zwłaszcza w porównaniu z Unią Europejską) oraz brak sprawnego systemu sterującego produkcją rolną hamują możliwości zwiększenia dochodowości rolnictwa. Dlatego polityka rolna skierowana jest przede wszystkim na:

- poprawę sytuacji ekonomicznej rolnictwa (m.in. przez interwencje na rynku rolnym, dopłaty do kredytów bieżących i inwestycyjnych związanych z poprawą efektywności, zmiany strukturalne gospodarstw oraz ich modernizacja);

- poprawę warunków życia i pracy na wsi (m.in. przez rozbudowę infrastruktury technicznej i społecznym, poprawę edukacji młodzieży i dorosłych, upowszechnienie produkcji przyjaznej dla środowiska, zachowanie różnorodności biologicznej);

- rozwój przedsiębiorczości na wsi (m.in. przez kierowanie środków na pomoc w tworzeniu nowych miejsc pracy poza rolnictwem, zdobywanie nowych zawodów, poradnictwo ekonomiczne ułatwiające działalności pozarolniczą na wsi), aby ograniczyć tam bezrobocie i uzupełnić dochody rolników;

- przygotowanie polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich do integracji z Unią Europejską (przez dostosowania prawne, przygotowanie instytucji i systemów do działania w unii, tworzenie warunków do przyspieszonej restrukturyzacji rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego, zwłaszcza poprawy parametrów sanitarno-jakościowych).

Polityka rządu wobec wsi i rolnictwa ujmowana jest zarówno w programach ogólnogospodarczych, jak i odnoszących się wyłącznie do tych obszarów. W programach długoletnich na pierwszy plan wysuwa się strategię rozwoju wsi jako niezbędne działania wyprzedzające zmiany strukturalne w rolnictwie. Tylko w ubiegłym roku Sejm uchwalił 12 ustaw istotnych dla realizacji tych zamierzeń, a w bieżącym - dziesięć. Nad 7 ustawami trwają prace w parlamencie, a 15 innych projektów jest opracowywanych przez rząd.

Rozwój rolnictwa jest wspierany przez środki z budżetu, różnych fundacji i funduszy, a także pochodzące z pomocy zagranicznej (PHARE) i kredytów Banku Światowego. W 2000 r. zaplanowano wydatki na ten cel w wysokości 3,8 mld zł, a w 2001 r. - 4,5 mld (bez środków pomocowych PHARE i SAPARD, ale z pożyczką Banku Światowego), czyli o 19 proc. większe.

Od 2000 r. trwają uzgodnienia ze stroną związkową Paktu dla rolnictwa i obszarów wiejskich przyjętego przez Radę Ministrów 1 września 2000 r.

Ustawa o rentach strukturalnych, która wejdzie w życie 1 stycznia 2002 r., wprowadza nowe świadczenie pieniężne dla rolników w wieku przedemerytalnym (60 lat mężczyźni i 55 lat kobiety), którzy przekażą swoje gospodarstwa innym wykwalifikowanym rolnikom na powiększenie ich gospodarstw do minimum 15 ha. Renta strukturalna (1,5-krotności najniższej emerytury miesięcznej) będzie wypłacana do osiągnięcia wieku emerytalnego lub nabycia prawa do emerytury bądź renty z ubezpieczenia społecznego.

Do końca 2000 r. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa przejęła 4,7 mln ha gruntów. Z tego trwale rozdysponowano (głównie w formie sprzedaży) 1,2 mln ha. Zawarto ok. 280 tys. umów sprzedaży lub dzierżawy nieruchomości Skarbu Państwa o powierzchni średnio 4 ha. Grunty te służą przede wszystkim powiększaniu istniejących gospodarstw. Ponad 80 proc. gruntów przejętych przez Agencję pochodziło z 1666 zlikwidowanych wcześniej PGR-ów. W umowach dzierżawnych na duże obszary zobowiązywano dzierżawców do zatrudnienia określonej liczby dotychczasowych pracowników. Fundusz Aktywizacji Bezrobotnych utworzony dzięki pomocy bezzwrotnej Unii Europejskiej pozwolił utworzyć bliski 3600 nowych miejsc pracy i 165 samodzielnych przedsięwzięć gospodarczych, a tzw. Fundusz Uzupełniający - 420 nowych stanowisk pracy. W 1998 r. Powstał program stypendialny dla dzieci z osiedli popegeerowskich.