Płać za płeć!

Wynagrodzenia całkowite i premie

Przeciętne miesięczne całkowite wynagrodzenie brutto kobiet wynosi 1 900 zł, zaś mężczyzn - 2 400. 10% kobiet zarabia powyżej 4 500 zł, zaś 10% mężczyzn otrzymuje wynagrodzenie wyższe niż 6 300 zł miesięcznie.

Jak pokazano na wykresie 1, blisko 43% kobiet zarabia miesięcznie od 1 000 do 2 000 zł brutto, około 23% - od 2 000 do 3 000 zł. Jedynie niecałe 1,5% kobiet otrzymuje miesięcznie ponad 10 000 zł brutto. Natomiast wynagrodzenie mieszczące się w przedziale od 1 000 do 2 000 zł brutto otrzymuje 33% mężczyzn, w przedziale od 2 000 do 3 000 zł - około 24%. Powyżej 10 000 zł miesięcznie zarabia 3,7% mężczyzn. W każdym z przedziałów wynagrodzeń poniżej 2 500 zł odsetek otrzymujących je kobiet jest większy niż mężczyzn. Powyżej tej kwoty tendencja się odwraca - odsetek mężczyzn otrzymujących wynagrodzenia w każdym z przedziałów jest większy niż kobiet.

Powyższe dane dotyczyły wynagrodzenia całkowitego. Różnice między płciami występują również w wysokości otrzymywanych premii. Przeciętna premia miesięczna kobiet wynosi 100 zł, zaś mężczyzn - 200 zł brutto. 75% kobiet otrzymuje premię niższą niż 500 zł, zaś 10% - wyższą niż 1 400 zł. Premię powyżej 800 zł dostaje 25% mężczyzn, a 10% otrzymuje premię powyżej 2 000 zł brutto.

Jak wynika z powyższego zestawienia, aż 41% kobiet oraz 34% mężczyzn w ogóle nie otrzymuje premii. Premie w wysokości kilkuset złotych otrzymuje bardzo podobny odsetek kobiet i mężczyzn. W przypadku premii miesięcznych wyższych niż 1 000 zł brutto rysuje się niewielka przewaga liczebności mężczyzn w poszczególnych przedziałach. Premię powyżej 1 000 zł brutto otrzymuje 13% kobiet oraz 18% mężczyzn.

Wynagrodzenia na poszczególnych stanowiskach

Na wykresie 3 (poniżej) wyraźnie widać oczywistą zależność, że im wyższe stanowisko, tym wyższe wynagrodzenie. Poza tym można zauważyć tendencję, że im wyższy szczebel w hierarchii stanowisk, tym większe różnice w wysokości płac między kobietami i mężczyznami. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie kobiety - pracownika szeregowego wynosi 1 540 zł brutto i stanowi 93% wynagrodzenia mężczyzny, zajmującego takie samo stanowisko. Mężczyzna - pracownik szeregowy przeciętnie zarabia bowiem 1 650 zł. Natomiast stosunek wynagrodzenia kobiet, zajmujących stanowisko dyrektorskie, do wysokości wynagrodzeń mężczyzn, pełniących analogiczną funkcję, wynosi 69%. Kobiety na takim stanowisku zarabiają przeciętnie 4 258 zł brutto na miesiąc, zaś mężczyźni - 6 200 zł.

Wynagrodzenia w poszczególnych branżach

Wynagrodzenia mężczyzn są wyższe niż wynagrodzenia kobiet we wszystkich uwzględnionych w badaniu branżach, z wyjątkiem kultury i sztuki. W tej branży przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto kobiet wynosi 1 700 zł, zaś mężczyzn - 1 500. Stosunkowo niewielkie różnice między płacami kobiet i mężczyzn występują w służbie zdrowia. Kobiety zarabiają tam przeciętnie 1 500 zł brutto, natomiast mężczyźni 1 600 zł brutto. W sektorach, w których płace są najwyższe (IT, bankowość, telekomunikacja, media i reklama), najwyższe są też różnice w wysokości miesięcznych wynagrodzeń kobiet i mężczyzn. Największa dysproporcja występuje w bankowości. Kobiety zarabiają tu przeciętnie 2 300 zł brutto, zaś mężczyźni - 3 500 zł.

Wiek a wynagrodzenia

Okazuje się, że mężczyźni zarabiają więcej niezależnie od wieku. Na początku kariery zawodowej, w wieku do 20 lat, kobiety zarabiają przeciętnie 1 050 zł, co stanowi 83% przeciętnego wynagrodzenia mężczyzny wynoszącego 1 265 zł. W grupie wiekowej 21-25 lat przeciętne miesięczne wynagrodzenie kobiet wynosi 1 550 zł, a mężczyzn - 1 730 zł. Oznacza to, że kobiety zarabiają o 10% mniej niż mężczyźni.

Wraz z wiekiem rosną płace, a także, generalnie, dysproporcje między zarobkami kobiet i mężczyzn. Między 26 a 30-tym rokiem życia kobiety otrzymują wynagrodzenie równe 1 950 zł, co stanowi 81% przeciętnej płacy mężczyzn. W grupie wiekowej 31-35 lat dysproporcja wynosi już 73%. Z kolei w grupie wiekowej 36-40 lat przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto kobiet stanowi 72% wynagrodzenia mężczyzn, w grupie wiekowej 41-45 lat - 74%, między 46 a 50-tym rokiem życia - 86%. Wreszcie w grupie wiekowej 51-55 lat - 76%. Najbardziej zbliżone są płace w grupie wiekowej powyżej 55 lat, kiedy sytuacja zawodowa jest już przeważnie ustabilizowana. Przeciętne wynagrodzenie kobiet wynosi wówczas 2 800 brutto, zaś mężczyzn - 2 880 zł.

Staż pracy a wynagrodzenia

Jak kształtują się zarobki kobiet i mężczyzn w zależności od stażu pracy? Kobiety, które pracują krócej niż rok przeciętnie otrzymują 1 440 zł miesięcznie brutto. 90% tych kobiet zarabia mniej niż 2 800 zł. Mężczyźni z takim stażem zarabiają przeciętnie 1 690 zł brutto. 25% mężczyzn pracujących krócej niż rok otrzymuje wynagrodzenie wyższe niż 2 500 zł. W przypadku stażu pracy równego 2-3 lata kobiety zarabiają 80% kwot otrzymywanych przez mężczyzn. Kobiety pracujące 4-5 lat zarabiają przeciętnie 1 900 zł, zaś mężczyźni o 21% więcej - 2 300 zł. W miarę wzrostu długości stażu pracy dysproporcje wcale nie maleją. Jeśli staż pracy wynosi 6-9 lat, kobieta otrzymuje 79% wynagrodzenia mężczyzny. Kobiety pracujące od 10 do 14 lat otrzymują 83% kwot otrzymywanych przez mężczyzn, natomiast pracujące od 15-19 lat - 77%. Kobiety posiadające staż pracy dłuższy niż 19 lat zarabiają miesięcznie 2 200 zł. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto mężczyzny o takim samym stażu pracy jest o 500 zł wyższe.

Wykształcenie a wynagrodzenia

Największe dysproporcje w wysokości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn występują wśród osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym oraz wyższym. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie kobiety z wykształceniem podstawowym lub zawodowym wynosi 1 100 zł brutto, co stanowi zaledwie 65% wynagrodzenia mężczyzny o tym samym poziomie wykształcenia. Mężczyzna z tytułem licencjata zarabia przeciętnie 2 100 zł brutto na miesiąc, czyli dokładnie tyle samo, co kobieta z wyższym wykształceniem. Mężczyzna posiadający wykształcenie wyższe otrzymuje przeciętnie wynagrodzenie równe 2 900 zł. Kobiety z wyższym wykształceniem zarabiają więc 72% tego, co mężczyźni.

Wynagrodzenia w województwach

Płace kobiet w poszczególnych województwach kształtują się inaczej niż płace mężczyzn. Kobiety, tak jak mężczyźni, zarabiają najwięcej w województwie mazowieckim - przeciętnie 2 700 zł brutto miesięcznie. Następne w hierarchii płac kobiet jest województwo pomorskie (1 947 zł brutto). Na szarym końcu znalazło się województwo podkarpackie (1 500 zł brutto). W przypadku mężczyzn sytuacja w środku rankingu województw według zarobków wygląda nieco inaczej. Tak samo jak w przypadku kobiet, mężczyźni najlepiej zarabiają w województwie mazowieckim a najgorzej w woj. podkarpackim.

Największa dysproporcja między płacami kobiet i mężczyzn występuje w województwie zachodniopomorskim, gdzie kobiety otrzymują 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia mężczyzn. Najmniejsze dysproporcje, wynosząca 87%, występuje w województwie podlaskim. W stolicy województwa - Białymstoku - dysproporcja ta maleje do 89%. W województwie małopolskim kobiety zarabiają 78% tego, co mężczyźni, w mazowieckim - 79%, a w pomorskim - 81%. W Warszawie kobiety zarabiają przeciętnie 3 000 zł natomiast mężczyźni - 3 935 zł. W Krakowie kobieta może zarobić przeciętnie 1 900 zł natomiast mężczyzna - 2 600 zł. W Rzeszowie, stolicy województwa o najniższych zarobkach, występuje największa wśród miast wojewódzkich dysproporcja między wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn. Stosunek wynagrodzeń kobiet do wynagrodzeń mężczyzn wynosi tam 62%, przy czym mężczyźni zarabiają tam przeciętnie 2 424 zł.

Podsumowując, rozbieżności w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn ciągle są znaczne, bez względu na kryteria, jakie się rozpatruje. Ciekawe, czy rok 2005 przyniesie jakieś zmiany w tej kwestii.

Alicja Nawłoka, Internetowe Badanie Wynagrodzeń 2005, wynagrodzenia.pl