Pogorszenie koniunktury w listopadzie

Spowodowane to było pogorszeniem się zarówno bieżącej, jak i przewidywanej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw. Negatywne oceny klimatu koniunktury zgłaszane były przez przedsiębiorstwa obu sektorów własności, w większym stopniu przez firmy publiczne.

W listopadzie wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie oceniany był negatywnie, gorzej niż w październiku i na poziomie wyraźnie niższym niż w analogicznym miesiącu poprzednich ośmiu lat. Na pesymizm przedsiębiorców miała wpływ gorsza sytuacja bieżąca, a także prognozy koniunktury na najbliższe miesiące. Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach prywatnych był oceniany nieco gorzej niż w firmach publicznych.

W listopadzie ogólny klimat koniunktury w handlu detalicznym oceniany był negatywnie, na poziomie niższym w porównaniu ze wskazaniami z ubiegłego miesiąca, wyraźnie gorzej niż w analogicznym miesiącu ośmiu poprzednich lat. Na sytuację taką złożyły się, bardziej negatywne oceny bieżącej oraz przewidywanej sprzedaży, a także sytuacji finansowej przedsiębiorstw.

1. Przemysł

W listopadzie wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym ukształtował się na poziomie niższym niż w poprzednim miesiącu i wyniósł minus 21. Wśród badanych przedsiębiorstw 12% sygnalizowało poprawę koniunktury, 33% - jej pogorszenie. Pozostałe przedsiębiorstwa uznały, że ich sytuacja nie uległa zmianie. Ogólny klimat koniunktury był oceniany gorzej w sektorze publicznym niż w prywatnym.

W listopadzie odnotowano dalsze ograniczenie popytu, zarówno krajowego jak i zagranicznego, co spowodowało, że producenci zrezygnowali z części bieżącej produkcji. Przewidywania dotyczące kształtowania się przyszłego popytu są pesymistyczne i gorsze niż w ubiegłym miesiącu. W ślad za tym negatywne są też przewidywania dotyczące produkcji przemysłowej, które wskazują nawet na możliwość jej dalszego spadku w grudniu w stosunku do listopada. Zapasy wyrobów gotowych nadal nieznacznie przewyższały poziom uznawany za wystarczający. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw była nadal oceniana negatywnie, zarówno w zakresie terminowego regulowania zobowiązań finansowych, jak i ściągania należności od kontrahentów. W najbliższych miesiącach przedsiębiorcy spodziewają się dalszego pogorszenia sytuacji finansowej. W nadchodzących trzech miesiącach przewiduje się utrzymanie wysokiej skali zwolnień pracowników. Ceny na wyroby przemysłowe mogą ulec obniżeniu.

Na ogólny klimat koniunktury w przemyśle składa się zróżnicowana sytuacja w poszczególnych jego działach. Żaden z producentów zaliczonych do działu przetwórstwa przemysłowego nie odnotował w listopadzie pozytywnej koniunktury. Najgorsze oceny formułowali producenci: metali (wskaźnik minus 44 - wzrost o 3 punkty w stosunku do ubiegłego miesiąca), wyrobów z surowców niemetalicznych (wskaźnik minus 41 - spadek o 9 punktów), odzieży (wskaźnik minus 36 - spadek o 6 punktów), wyrobów ze skóry (wskaźnik minus 33 - spadek o 13 punktów), pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (wskaźnik minus 32 - wzrost o 10 punktów), wyrobów z drewna (wskaźnik minus 32 - spadek o 13 punktów), wyrobów z metali (wskaźnik minus 32 - spadek o 10 punktów), wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (wskaźnik minus 31 - spadek o 4 punkty).

W kilku wybranych działach przemysłu sytuacja przedstawia się następująco.

Koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących chemikalia oceniana była nadal negatywnie. Ograniczenie bieżącego popytu odczuwane było przez producentów jako niewiele mniej dotkliwe niż miesiąc wcześniej, co zdecydowało o dalszym zmniejszeniu skali produkcji. Przewidywania dotyczące popytu są natomiast optymistyczne i lepsze od prezentowanych przed miesiącem. W efekcie prognozy produkcji są mniej pesymistyczne niż w październiku. Zmniejszyły się nadmierne zapasy wyrobów gotowych do poziomu nieznacznie przekraczającego wystarczający.

Poprawiła się bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw, która oceniana była korzystnie. Dotyczy to zarówno terminowego regulowania zobowiązań finansowych, jak i możliwości ściągania należności od kontrahentów. Prognozę przyszłej sytuacji finansowej charakteryzuje natomiast większy pesymizm niż przed miesiącem. Skala zwolnień pracowników może utrzymać się na wysokim poziomie, zbliżonym do przewidywań sprzed miesiąca. Przewiduje się, że w grudniu nieznacznie mogą spaść ceny na chemikalia.

Producenci wyrobów celulozowo-papierniczych oceniali klimat koniunktury niekorzystnie, gorzej niż przed miesiącem. Oceny bieżącego popytu były wprawdzie korzystne, ale znacznie niższe niż miesiąc wcześniej. W konsekwencji, w listopadzie producenci zrezygnowali z części produkcji. Zarówno przewidywania popytu jak i produkcji są niekorzystne i przewidują ich znaczne ograniczenie w grudniu. Na skutek zaistniałej sytuacji dotyczącej popytu i produkcji poziom zapasów wyrobów gotowych określono jako nadmierny w stosunku do potrzeb. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw dotycząca terminowego regulowania zobowiązań pogorszyła się w porównaniu z ubiegłym miesiącem i była oceniana negatywnie. Utrzymały się natomiast, choć na nieco mniejszą skalę trudności w ściąganiu należności od kontrahentów. Przewidywania w tym zakresie są mniej pesymistyczne niż miesiąc wcześniej. Dyrektorzy tej grupy przedsiębiorstw zamierzają w grudniu obniżyć ceny na swoje wyroby. Skala zwolnień pracowników może ulec dalszemu zahamowaniu.

Koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe była oceniana negatywnie, nieco gorzej niż miesiąc wcześniej. Odnotowane ograniczenia bieżącego popytu, a w konsekwencji i produkcji były większe niż miesiąc wcześniej. Prognozy dotyczące popytu i produkcji charakteryzują się niewielkim poziomem optymizmu i są dużo gorsze od poprzednich sprzed miesiąca. Producenci uznali poziom zapasów wyrobów gotowych za nieznacznie przekraczający poziom wystarczający. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana była negatywnie, a trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań finansowych oraz ściąganiu należności od kontrahentów zmniejszyły się nieco w porównaniu z październikiem. Niekorzystne przewidywania dotyczące kształtowania się sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach nieco pogłębiły się. W tej grupie przedsiębiorstw można spodziewać się nadal redukcji pracowników, a skala zwolnień pracowników może się nieznacznie zwiększyć w porównaniu do prognoz z zeszłego miesiąca. W grudniu przewiduje się wzrost cen artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych, choć niższy od przewidywań z października.

Producenci mebli oceniali w listopadzie swoją koniunkturę niekorzystnie, dużo gorszej niż w zeszłym miesiącu. Na skutek negatywnych ocen bieżącego popytu pogorszyły się oceny produkcji. Przewidywania dotyczące popytu są niekorzystne. Wpłynęło to na znaczne ograniczenie przyszłej produkcji. Utrzymał się dotychczasowy poziom nadmiernych zapasów wyrobów gotowych. Przedsiębiorcy napotkali na większe niż miesiąc wcześniej trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań finansowych i mniejsze w ściąganiu należności od kontrahentów. Przewidywania sytuacji finansowej są wyraźnie niekorzystne i dużo gorsze niż miesiąc temu. Podobnie jak miesiąc wcześniej dyrektorzy przedsiębiorstw zamierzają przeprowadzić duże redukcje zatrudnienia. Planują też obniżyć ceny na meble.

Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach produkujących tkaniny oceniany był przez producentów negatywnie, bardziej pesymistycznie niż przed miesiącem. Spowodowane to było znacznym pogorszeniem bieżących ocen popytu i istotnym ograniczeniem produkcji. Odnośne przewidywania są również niekorzystne, dużo bardziej pesymistyczne niż miesiąc wcześniej. Na skutek znacznego ograniczenia popytu zwiększył się poziom nadmiernych zapasów tkanin. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw dotycząca bieżącego regulowania zobowiązań była oceniana przez producentów negatywnie, gorzej niż przed miesiącem. Nie odnotowano natomiast trudności w ściąganiu należności od kontrahentów. Przewidywania dotyczące sytuacji finansowej przedsiębiorstw charakteryzuje pogłębiający się pesymizm. Producenci tkanin zamierzają w grudniu nieznacznie podnieść ceny na swoje wyroby. Możliwe jest zwiększenie dotychczasowej wysokiej skali zwolnień pracowników.

Producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych oceniali swoją koniunkturę negatywnie, bardziej pesymistycznie niż w poprzednim miesiącu. Ograniczenia bieżącego popytu i produkcji okazały się większe niż miesiąc wcześniej. Pogorszyły się znacznie niekorzystne prognozy popytu i produkcji. Mimo tak niekorzystnych ocen popytu i produkcji poziom zapasów wyrobów gotowych był tylko nieco większy od poziomu uznawanego za wystarczający. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw dotycząca terminowego regulowania bieżących zobowiązań oceniana była nadal negatywnie, mimo braku trudności w ściągalności należności od kontrahentów. W formułowanych prognozach producenci oceniają, że ich sytuacja finansowa w najbliższych miesiącach znacznie pogorszy się. Mogą nastąpić dalsze zwolnienia pracowników, na skalę większą niż przewidywano przed miesiącem. Możliwy jest też mniejszy niż przewidywano przed miesiącem spadek cen na wyroby z gumy i tworzyw sztucznych.

Koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących pojazdy mechaniczne, przyczepy i naczepy była oceniana nadal negatywnie, choć mniej pesymistycznie niż w zeszłym miesiącu. Odnotowane w listopadzie zwiększenie ograniczenia popytu wpłynęło na większy spadek produkcji. Przewidywania dotyczące przyszłego popytu charakteryzują się jedynie niewielkim optymizmem, choć są znacznie lepsze od ocen sprzed miesiąca. Poprawa ocen prognostycznych popytu wydaje się producentom nietrwała, gdyż przewidują oni dalsze ograniczenie produkcji w grudniu. Poziom zapasów pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep jest określany jako nieznacznie poniżej wystarczającego. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana była negatywnie. Utrzymały się trudności przedsiębiorstw w terminowym regulowaniem bieżących zobowiązań finansowych, natomiast zmniejszyły się znacznie trudności w ściąganiu należności od kontrahentów. Przewidywania w tym zakresie charakteryzują się znacznie mniejszym pesymizmem niż przedstawiono miesiąc wcześniej. W najbliższym miesiącu skala zwolnień pracowników może być nadal wysoka, podobna do prognoz sprzed miesiąca. Ceny na pojazdy mechaniczne, przyczepy i naczepy mogą nie ulec zmianie.

Negatywnie, gorzej niż przed miesiącem, oceniali w listopadzie swoją koniunkturę producenci wyrobów ze skóry. Mimo mniejszego ograniczenia bieżącego popytu producenci zdecydowali się na znaczne zredukowanie produkcji. Przewidywania dotyczące popytu i produkcji są znacznie gorsze od przedstawionych miesiąc temu. Zmniejszył się poziom nadmiernych zapasów wyrobów ze skóry. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana była nadal negatywnie, mimo iż zmniejszyły się trudności producentów zarówno w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych, jak i w ściąganiu należności od kontrahentów. Przewidywania dotyczące sytuacji finansowej pogorszyły się. W grudniu można oczekiwać wysokiej skali zwolnień pracowników, choć mniejszej od prezentowanej w zeszłym miesiącu. Producenci zamierzają obniżyć ceny na wyroby ze skóry.

2. Budownictwo

Wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie był gorszy od ocen sprzed miesiąca i wyniósł minus 19. Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach prywatnych był oceniany nieco gorzej niż w firmach publicznych.

Oceny bieżącego portfela zamówień na roboty budowlano-montażowe były negatywne, gorsze od ocen formułowanych miesiąc wcześniej, a przeciętny wskaźnik spadł do poziomu minus 21. Przedsiębiorstwa obu sektorów własności oceniały bieżący portfel zamówień gorzej niż w ubiegłym miesiącu. Ogólna prognoza portfela zamówień na najbliższe trzy miesiące jest pesymistyczna, gorsza od prognoz sprzed miesiąca. Dotyczy to zarówno przedsiębiorstw publicznych jak i prywatnych. Oceny bieżącej produkcji budowlano-montażowej były bardziej pesymistyczne od ocen sprzed miesiąca (odpowiedni wskaźnik ukształtował się na poziomie minus 20). W porównaniu z ubiegłym miesiącem, firmy prywatne oceniały gorzej bieżącą produkcję niż miesiąc wcześniej, natomiast odczucia przedsiębiorstw publicznych nie zmieniły się.

Prognozy dotyczące produkcji budowlano-montażowej są dużo gorsze niż miesiąc temu zarówno dla firm publicznych jak i prywatnych.

Bieżąca ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorstw budowlano-montażowych była nadal niezadowalająca, gorsza od sytuacji sprzed miesiąca. Firmy prywatne napotykały większe trudności finansowe niż przedsiębiorstwa publiczne. W ciągu najbliższych trzech miesięcy można spodziewać się znacznego pogorszenia sytuacji finansowej przedsiębiorstw budowlanych. W firmach publicznych może ono być bardziej znaczące niż w firmach prywatnych.

Przewiduje się, że w najbliższych trzech miesiącach nastąpi dalszy spadek cen realizacji robót budowlano-montażowych przede wszystkim w przedsiębiorstwach prywatnych.

W konsekwencji pesymistycznych prognoz popytu i produkcji, firmy budowlano-montażowe nadal przewidują duży spadek zatrudnienia, na większą nawet skalę niż spodziewano się w ubiegłym miesiącu. Przewidywania w tym zakresie jednostek sektora publicznego i prywatnego są zbliżone.

W listopadzie około 3% przedsiębiorstw nie zgłaszało występowania barier w działalności budowlano-montażowej. Największe trudności napotykane przez przedsiębiorstwa związane były z konkurencją innych firm (wymienianą przez około 73% jednostek zgłaszających bariery) oraz z niedostatecznym popytem (70%). Znaczenie większości barier nie uległo znaczącym zmianom w porównaniu z ocenami sprzed miesiąca, wzrosło jedynie znaczenie bariery związanej z warunkami atmosferycznymi.

W stosunku do oczekiwanego w najbliższym półroczu popytu około 29% przedsiębiorstw budowlanych ocenia swoje zdolności produkcyjne jako zbyt wysokie, 62% jako wystarczające, a 9% jako zbyt niskie. Opinie te są zbliżone do ocen wyrażanych przed miesiącem.

Procent tych przedsiębiorstw, które nie planują żadnej działalności inwestycyjnej w ciągu najbliższych 12 miesięcy kształtuje się na poziomie 38%. Pozostali producenci przewidują, że ich działalność inwestycyjna dotyczyć będzie prac i zakupów modernizacyjnych (69% przedsiębiorstw) oraz nowych inwestycji (52%). Dla 89% przedsiębiorstw źródłem finansowania tej działalności będą środki własne, a dla 33% krajowe kredyty bankowe. Leasingiem jest zainteresowane 22% przedsiębiorstw.

3. Handel detaliczny

W listopadzie wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w handlu detalicznym uległ pogorszeniu w stosunku do ubiegłego miesiąca o 4 punkty osiągając poziom minus 25. Wśród badanych przedsiębiorstw 13% sygnalizowało poprawę koniunktury, a 38% - jej pogorszenie. Pozostałe przedsiębiorstwa uznały, że ich sytuacja nie uległa zmianie.

Większe niż miesiąc wcześniej, ograniczenia bieżącej sprzedaży, spowodowały zwiększenie

trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych przez przedsiębiorstwa. Bardziej pesymistyczne oceny prognozy sprzedaży i przewidywanej sytuacji finansowej przedsiębiorstw spowodują wzrost ograniczeń zamówień na towary. Skala zwolnień pracowników może także nieznacznie wzrosnąć w stosunku do poziomu prognoz z października. Ceny na towary mogą wzrosnąć nieznacznie szybciej niż przewidywano w ubiegłym miesiącu.

W poszczególnych grupach wielkości przedsiębiorstw sytuacja była zróżnicowana. Pozytywne oceny koniunktury odnotowano jedynie w jednostkach największych o liczbie pracujących 250 i więcej osób, w których wskaźnik ogólnego klimatu poprawił się w stosunku do października i osiągnął w listopadzie wartość plus 14 (plus 13 w październiku). Najgorzej oceniano koniunkturę w jednostkach o liczbie pracujących do 9 osób, dla których wskaźnik ogólnego klimatu uległ w listopadzie dalszemu pogorszeniu i wyniósł minus 37 (minus 28 w październiku).

W jednostkach o liczbie pracujących 250 i więcej osób bieżąca sprzedaż uległa widocznemu spadkowi w stosunku do ubiegłego miesiąca i była oceniana negatywnie. Nie wpłynęło to na pogorszenie bieżącej sytuacji finansowej tej grupy jednostek: formułowane oceny wskazywały na zmniejszenie trudności w terminowym regulowaniu zobowiązań. W najbliższych miesiącach w jednostkach tych oczekuje się dużego wzrostu sprzedaży choć na poziomie niższym w stosunku do przewidywań z października. Prognozy sytuacji finansowej są nieco mniej pozytywne niż miesiąc wcześniej. W konsekwencji przewiduje się nieznaczne ograniczenie wzrostu zamówień na towary. W tej sytuacji przewidywane redukcje zatrudnionych w największych przedsiębiorstwach mogą być większe niż oceniano przed miesiącem. Ceny oferowanych towarów mogą wzrosnąć w tempie szybszym w stosunku do prognoz z października.

W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących do 9 osób pogłębiające się negatywne, niskie oceny ogólnego klimatu koniunktury były konsekwencją bardziej pesymistycznych ocen bieżącej i przyszłej sprzedaży oraz sytuacji finansowej przedsiębiorstw. W efekcie przewiduje się ograniczenie zamówień towarów. Wzrost cen na produkty oferowane przez tę grupę przedsiębiorstw może ulec niewielkiemu spowolnieniu w stosunku do prognozowanego w ubiegłym miesiącu. Przewidywana skala redukcji zatrudnienia w tej grupie jednostek będzie zdecydowanie mniejsza niż w większych przedsiębiorstwach.

W poszczególnych branżach handlu detalicznego sytuacja była także zróżnicowana. Wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury uległ niewielkiej poprawie jedynie w jednostkach branży pojazdy mechaniczne przyjmując wartość minus 30, wobec minus 33 w ubiegłym miesiącu. W branżach: meble, rtv, agd wskaźnik koniunktury spadł z poziomu minus 5 w październiku do poziomu minus 18 w listopadzie. W branży żywnościowej osiągnął poziom minus 22, wobec minus 18 w październiku. W branżach: włókno, odzież, obuwie - minus 34, wobec minus 20 w październiku.

Mniej pesymistyczne niż w październiku oceny koniunktury w branży pojazdy mechaniczne były spowodowane nieco lepszymi (choć nadal negatywnymi) ocenami bieżącej i przyszłej sprzedaży oraz przewidywanej sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Bieżąca sytuacja finansowa była trudniejsza niż miesiąc wcześniej. Zamówienia na pojazdy mechaniczne będą ograniczone w stopniu mniejszym niż przewidywano w ubiegłym miesiącu. Kierujący przedsiębiorstwami przewidują w grudniu nieco mniejsze redukcje zatrudnienia niż prognozowano miesiąc wcześniej. Konsekwencją powyższej sytuacji może być w najbliższych miesiącach widoczne spowolnienie tendencji spadkowej cen sprzedawanych samochodów.

Znaczący spadek ocen koniunktury w jednostkach branż: meble, rtv, agd był spowodowany bardziej negatywnymi ocenami bieżącej sprzedaży oraz bieżącej i przewidywanej sytuacji finansowej przedsiębiorstw, przy wyraźnie mniej optymistycznych przewidywaniach przyszłej sprzedaży. W konsekwencji na najbliższe miesiące przewiduje się znaczne ograniczenie zamówień na towary. Przedsiębiorcy kierujący tymi branżami przewidują także w grudniu znaczne redukcje zatrudnienia. Może nastąpić niewielkie spowolnienie wzrostu cen na meble, rtv, agd.

Niewielkie pogorszenie negatywnych ocen koniunktury w przedsiębiorstwach sprzedających żywność była spowodowane bardziej negatywnymi niż w październiku ocenami bieżącej sprzedaży przy utrzymujących się negatywnych ocenach sprzedaży przewidywanej. Pogłębiły się w stosunku do ocen sprzed miesiąca negatywne oceny bieżącej i przyszłej sytuacji finansowej. W konsekwencji zwiększą się ograniczenia zamówień składanych na artykuły żywnościowe. Kierujący przedsiębiorstwami zamierzają w grudniu przeprowadzić redukcje zatrudnienia na skalę zbliżoną do prognozowanej w październiku. W ocenie przedsiębiorców tempo wzrostu cen na żywność utrzyma się na poziomie zbliżonym do przewidywań z ubiegłego miesiąca.

Na wyraźnie gorszą niż w październiku ogólną ocenę klimatu koniunktury w jednostkach branż: włókno, odzież, obuwie wpłynęły większe ograniczenia bieżącej sprzedaży i niskie, negatywne wskazania sprzedaży przewidywanej. Trudna bieżąca i przewidywana sytuacja finansowa przedsiębiorstw uległa dalszemu widocznemu pogorszeniu. Zamówienia na towary mogą być ograniczone w stopniu wyraźnie większym w stosunku do wskazań z ubiegłego miesiąca. W najbliższym miesiącu można także oczekiwać redukcji zatrudnienia na skalę większą w stosunku do prognoz sprzed miesiąca. W jednostkach tych branż przewidywany jest także dalszy, wyraźny spadek cen towarów.