Prawa kupującego w trakcie wyprzedaży

Stąd też wynika przekonanie wielu kupujących, że przecenionych towarów nie można reklamować. Jak nie dać się nabrać różnego rodzaju chwytom przedsiębiorców w tym gorącym okresie?

Reklamacja możliwa również bez paragonu

Niemal w każdym sklepie można znaleźć lub usłyszeć informację o znaczeniu paragonu w przypadku ewentualnej reklamacji. Mimo to nie każdy zaprząta sobie przecież głowę przechowywaniem wydruków z kas fiskalnych. Jeżeli jednak później buty ulegną rozklejeniu po spacerze w deszczu czy sweter skurczy się w trakcie prawidłowego prania, klient może mieć spory problem z wyegzekwowaniem swoich praw. Zwykle pierwsze pytanie sprzedawcy przyjmującego reklamację dotyczy właśnie paragonu. Jeżeli kupujący nie jest w stanie go okazać, nierzadko od razu spotyka się z odmową uwzględnienia żądania wymiany lub naprawy towaru.

Tymczasem żaden przepis prawa nie wymaga od reklamującego niezgodność towaru z umową okazania paragonu. Stanowi on tylko jeden, choć najprostszy i najbardziej powszechny sposób wykazania faktu zakupu towaru w danym sklepie. Istnieje jednak przynajmniej kilka innych, które powinny być uwzględniane przez sprzedawców. Przede wszystkim mamy tu na myśli wydruki czy historie operacji dokonywanych kartą płatniczą, w tym również kartą kredytową. Również w przypadku korzystania z programów rabatowych stałego klienta może pozostać ślad po danym zakupie (np. w systemie elektronicznym sprzedawcy, w formie pieczątki z datą zakupu na specjalnym kuponie). Poza tym nierzadko w trakcie zakupów towarzyszy nam inna osoba, która może potwierdzić fakt nabycia danej rzeczy w określonym sklepie. Również samo oświadczenie kupującego nie jest przecież bez znaczenia.

Zatem brak paragonu nie powoduje po stronie konsumenta utraty praw z tytułu tzw. niezgodności towaru z umową, choć oczywiście komplikuje sprawę. W związku z tym spotykane często w sklepach informacje, które mówią o reklamacjach tylko za okazaniem paragonu nie mają większego znaczenia. Ani wyłączenia, ani ograniczenia uprawnień unormowanych w ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej nie są bowiem dopuszczalne.

Istotny powód przeceny

Przecena towaru spowodowana letnią wyprzedażą w sklepach nie może pogarszać praw konsumentów. Kupując towar pełnowartościowy, niezależnie od jego ceny, mają oni prawo wymagać, że będzie on nadawał się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany, że będzie odpowiadać właściwościom cechującym towar tego rodzaju, a także będzie spełniać oczekiwania klienta oparte na publicznych zapewnieniach sprzedawcy czy producenta towaru. Słowem, że nabyty towar okaże się zgodny z umową. Gdyby okazało się, że jest inaczej, konsument ma prawo dochodzić praw z tytułu tzw. niezgodności towaru z umową (w obrocie niekonsumenckim odpowiednikiem tego rodzaju odpowiedzialności sprzedawcy jest rękojmia za wady rzeczy).

Obniżona cena danego towaru nie daje jeszcze podstaw do twierdzenia, że jest on gorszej jakości czy w inny sposób dotknięty wadą. Jeżeli wada towaru jest przyczyną jego przeceny, sprzedawca powinien również takiej informacji udzielić. W sytuacji bowiem, gdy kupujący wie o określonej wadzie (niezgodności towaru z umową), a mimo to decyduje się na zakup rzeczy, to w tym zakresie sprzedawca jest wolny od odpowiedzialności z tytułu niezgodności towaru z umową. Dotyczy to jednak tylko tej wady, która była konsumentowi znana, a nie jakakolwiek, która wyjdzie na jaw. Przykładowo, jeżeli przyczyną przeceny palmtopa jest brak rysika normalnie znajdującego się w komplecie, nie oznacza to, że klient nie może reklamować towaru ze względu na niedziałającą ładowarkę czy klawisz funkcyjny.

Problemy z gwarancją

Sprzedawca, który udziela konsumentowi gwarancji, powinien wraz z towarem wydać podpisany dokument gwarancyjny. Winny się w nim znaleźć m.in. podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwa i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Polsce, a także czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Oświadczenie o udzieleniu gwarancji winno określać obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków. Zatem sprzedawca informujący klienta o udzielonej na podstawie paragonu gwarancji nie może mieć racji. Jeżeli rzeczywiście towar miał być nią objęty (np. w gazetkach informowano o okresie gwarancji na dane produkty), należy domagać się wystawienia i wydania karty gwarancyjnej.

Po odejściu od kasy

(?) zwrotów nie przyjmujemy?. Tak nieraz brzmi informacja sprzedawcy. W gruncie rzeczy trudno jej zarzucić nieprawdę, skoro w pierwszej kolejności uprawnienia konsumentów sprowadzają się nie tyle do zwrotu (odstąpienia od umowy), ile żądania doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy. Dopiero gdy skorzystanie z obu wspomnianych uprawnień np. nie jest możliwe lub zbyt kosztowne, można żądać obniżenia ceny albo odstąpić od umowy.

Faktem jest więc, że istnieje coś takiego jak sekwencyjność uprawnień konsumenta, która powoduje, że zazwyczaj nie jest możliwe domaganie się od sprzedawcy przyjęcia wadliwego towaru za zwrotem pieniędzy. Jednakże osoby nieobeznane w przepisach mogą odnieść mylne wrażenie na widok wspomnianego zastrzeżenia - że sprzedawca w ogólne nie przyjmuje reklamacji. Być może taki jest właśnie podtekst owej informacji i jej celem jest wprowadzenie klienta w błąd odnośnie jego praw reklamacyjnych związanych z niezgodnością towaru z umową. Dlatego warto pamiętać o tym, że żadne informacje czy zastrzeżenia sprzedawcy nie mogą ich uszczuplać.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. nr 141, poz. 1176 ze zm.).

autor: Tomasz Konieczny -Gazeta Podatkowa Nr 472 z dnia 2008-07-17