Prawo autorskie na nowo. Prezydent Duda popisał ustawę

Głośna nowelizacja ustawy o prawie autorskim z podpisem prezydenta. Ustawa wejdzie w życie. O reformie pisaliśmy między innymi tutaj.

Propozycja nowelizacji, mająca na celu wprowadzanie do polskiego prawa zmian wymaganych prawem UE, wywołała debaty i protesty w środowiskach twórczych. Chodziło o zapewnienie dostępu do tantiem od serwisów streamingowych oraz relacje między wydawcami prasy a wielkimi cyfrowymi korporacjami.

Reformę prawa autorskiego przyjął pod koniec lipca parlament. Od tego czasu oczekiwała na decyzję prezydenta.

W piątek kancelaria głowy państwa poinformowała, że prezydent podpisał nowelizację ustawy. Jak dodano, nowela wdraża do polskiego porządku prawnego dwie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 17 kwietnia 2019 roku.

Pierwsza, zwana dyrektywą SATCAB II, ma stworzyć warunki umożliwiające szersze rozpowszechnianie w państwach członkowskich programów telewizyjnych i radiowych pochodzących z innych państw członkowskich.

Druga zaś, zwana dyrektywą DSM, była unijną odpowiedzią na wyzwania związane z rozwojem technologii cyfrowych w obszarze prawa autorskiego. Chodziło o dostosowanie przepisów prawa autorskiego do realiów w czasach internetu, mediów społecznościowych itp.

Przepisy wprowadzają m.in. nowe formy dozwolonego użytku utworów, przedmiotów praw pokrewnych i baz danych (eksploracja tekstów i danych, zwielokrotnianie dla zachowania zbiorów dziedzictwa kulturowego) oraz znacznie modyfikują formy już istniejące w unijnym prawie (korzystanie z utworów na potrzeby edukacji zdalnej).

W ustawie uregulowano szereg kwestii. Chodzi między innymi o tantiemy dla twórców płacone przez serwisy streamingowe takie jak Netflix albo Spotify. Dzięki nowym przepisom twórcy mają mieć prawo do godziwego wynagrodzenia za udostępnianie ich dzieł nie tylko w radiu czy telewizji, ale także w internecie. 

"Nasze wieloletnie starania i postulaty znalazły odzwierciedlenie w finalnym tekście ustawy" - komentuje przyjęcie nowelizacji Stowarzyszenie Autorów ZAiKS. - Nowelizacja prawa autorskiego została podpisana przez Prezydenta i bardzo się z tego faktu cieszymy. Jesteśmy szczególnie zadowoleni z uwzględnienia poprawek ZAiKS-u zapewniających twórcom i twórczyniom prawo do godziwego i odpowiedniego wynagrodzenia - wskazuje w komentarzu udzielonym Interii Karol Kościński, dyrektor ds. licencjonowania w stowarzyszeniu. - Wprowadzane rozwiązania przyczynią się nie tylko do rozwoju rodzimej kultury na rynku krajowym, ale także wzmocnią pozycję polskich twórców i twórczyń na arenie międzynarodowej - uważa Kościński.

Nowelizacja wprowadza także dozwolony użytek treści na potrzeby naukowe, dydaktyczne i zachowania zbiorów. 

Zmieniły się także regulacje związane z prasą. Zgodnie z nowelizacją dziennikarze i wydawcy mają prawo ubiegać się o wynagrodzenie za treści wykorzystane przez big techy. Nowe przepisy umożliwiają przeprowadzenie mediacji między wydawcami a platformami cyfrowymi w przedmiocie określenia wynagrodzenia. Organem właściwym dla przeprowadzenia tych mediacji będzie Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej. 

Przypomnijmy, że przepisy o mediacji wprowadzono po protestach branży, która wskazywała, że przepisy o możliwości ubiegania się o wynagrodzenie będą działać tylko w teorii. W praktyce zaś prasa nie będzie miała wpływu na decyzję wielkich platform cyfrowych.

Na etapie pracy nad nowelizacją w Sejmie odrzucono postulaty zgłaszane przez branżę. W odpowiedzi media przeprowadziły 4 lipca akcję protestacyjną pod hasłem "Politycy! Nie zabijajcie polskich mediów".

Po proteście premier Donald Tusk wspólnie z marszałek Senatu Małgorzatą Kidawą-Błońską zaprosił przedstawicieli mediów do rozmów. Spotkanie odbyło się 10 lipca, a jego efektem było powołanie specjalnego zespołu, który miał wypracować korzystne dla dziennikarzy i wydawców poprawki do nowelizacji prawa autorskiego.

11 lipca odbyło się pierwsze posiedzenie senackiej Komisji Kultury, podczas którego głos zabierali prawnicy reprezentujący artystów, twórców, wydawców i media. We wtorek, 23 lipca, ponownie zebrała się senacka Komisja Kultury, która przyjęła wypracowane poprawki. Sejm przyjął poprawki Senatu i w takiej formie ustawa trafiła na biurko prezydenta.

Kwestie związane z prawem autorskim, które nie zostały podjęte podczas obecnej nowelizacji, maja zostać poruszone na Forum Prawa Autorskiego, którego pierwsze spotkanie jest zaplanowane na 10 września bieżącego roku.