Projekty badawcze wzmacniają firmy
Wielkość wydatków na działalność badawczo - rozwojową w Polsce na poziomie 0,56 proc. PKB wobec 1,84 proc. PKB w UE jest zdecydowanie za niska, jednak w kolejnych latach należy spodziewać się wzrostu udziału tych wydatków i ich znaczenia w gospodarce.
Biorąc pod uwagę zwiększenie dostępnych środków finansowych na prowadzenie działalności badawczej oraz coraz ostrzejszą walkę na rynku, przedsiębiorcy powinni w większym stopniu podejmować działalność związaną z rozwijaniem tych kierunków swojej działalności, które zapewnią im konkurencyjność oraz możliwość rozwoju. Obok popularnych działań 1.4. i 4.1 programu Innowacyjna Gospodarka przedsiębiorcy mogą także uzyskać wsparcie w ramach wniosków celowych NOT oraz Inicjatywy Eureka i Eurostars. Środki są również dostępne w ramach VII Programu Ramowego oraz regionalnych programów operacyjnych.
Środki finansowe w ramach programów pomocowych związanych z pracami B+R przeznaczone są na wsparcie działalności badawczej oraz w przypadku programu Innowacyjna Gospodarka działania 4.1 - także części wdrożeniowej. W ramach części badawczej dofinansowaniu podlegają: badania przemysłowe - rozumiane jako badania mające na celu pozyskanie nowej wiedzy celem opracowania nowych produktów - procesów lub wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących produktów - procesów; prace rozwojowe - obejmujące nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów - procesów. Do głównych kosztów podlegających dofinansowaniu należą tu: m.in. wynagrodzenia osób biorących udział w projekcie, amortyzacja środków trwałych wykorzystywanych na potrzeby prowadzenia badań, koszty ekspertyz, opinii i usług badawczych, koszty ogólne i inne.
Nowy lub ulepszony produkt
W przypadku programu Innowacyjna Gospodarka 1.4 - 4.1 dofinansowanie można uzyskać na zadania wdrożeniowe, związane z wprowadzeniem wyników prac B+R do praktyki przemysłowej. Do kosztów kwalifikowanych należą tu m.in. wydatki inwestycyjne na środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne oraz koszty usług doradczych. Prace badawcze w przypadku wszystkich programów pomocowych powinny zakończyć się stworzeniem nowych bądź ulepszeniem dotychczasowych wyrobów (produktów, usług, technologii) lub łącznie produktów i technologii. Wyższy stopień uzyskanej innowacyjności, rozumiany jako zasięg i okres stosowania wyników projektu w stosunku do rozwiązań istniejących na rynku wpływa zazwyczaj na większą liczbę możliwych do uzyskania punktów. Obligatoryjnym warunkiem jest, aby końcowe wyniki projektu badawczego miały praktyczne zastosowanie w gospodarce. Wskazanie podmiotów zainteresowanych rezultatami przedsięwzięcia oraz udowodnienie potencjału rynkowego decyduje z kolei o ilości możliwych do uzyskania punktów w ramach naboru wniosków, a czasami stanowi warunek udziału w danym konkursie.
W związku z tym, że realizacja projektów badawczych dotyczy często zupełnie nowych obszarów nauki i wymaga zaangażowania podmiotów posiadających odpowiednie doświadczenie i potencjał, ich prowadzenie może odbywać się samodzielnie lub w ramach konsorcjum, złożonego z przedsiębiorstw i jednostek naukowych. W przypadku Inicjatywy Eureka i Eurostars wymóg stworzenia konsorcjum jest obligatoryjny. Tym, co jest istotne przy prowadzeniu przedsięwzięć B+R jest wykazanie przez wnioskodawcę już na etapie składania wniosku odpowiedniego potencjału: zarówno do prowadzenia prac badawczych, jak i do późniejszej komercjalizacji ich wyników. Sytuacja, w której firma posiada możliwość samodzielnego prowadzenia badań i wdrażania końcowych efektów do praktyki przemysłowej zdarza się bardzo rzadko, w związku z czym należy odpowiednio dobrać partnerów tak, aby wspólnie posiadali oni odpowiedni potencjał do przeprowadzenia badań oraz komercjalizacji ich wyników.
Na co zwrócić uwagę
Analiza opisanych wyżej ogólnych zasad związanych z finansowaniem działalności B+R przy wykorzystaniu środków pomocowych pozwala na wyodrębnienie 3 głównych obszarów - pytań, na które warto odpowiedzieć przed przystąpieniem do realizacji projektu badawczego i aplikowania o wsparcie finansowe. Należy upewnić się, czy: celem projektu będzie stworzenie zupełnie nowego lub ulepszenie istniejącego produktu, usługi, technologii; efekty projektu badawczego będą miały praktyczne zastosowanie w gospodarce i czy istnieje na nie rynkowe zapotrzebowanie; posiadamy odpowiedni potencjał zarówno do przeprowadzenia wszystkich zadań badawczych oraz do komercjalizacji wyników projektu.
Twierdzące odpowiedzi na zasygnalizowane kwestie przed przystąpieniem do projektu i do prac związanych z opracowaniem dokumentacji pozwolą na eliminację projektów nie spełniających typowego założenia dla przedsięwzięć badawczych oraz na uniknięcie niepotrzebnych kosztów finansowych. Wybór konkretnego mechanizmu w przypadku podjęcia decyzji o realizacji projektu badawczego nie jest zadaniem łatwym i uzależniony jest m.in. od wielkości realizowanego projektu, charakteru prowadzonych zadań i rodzaju kosztów, typu wnioskodawcy. Przed decyzją o wyborze danego źródła finansowania warto upewnić się czy spełniamy wszystkie warunki obligatoryjne oraz zwrócić uwagę na kryteria i czas oceny wniosków, poziom dofinansowania oraz rodzaj dokumentacji potrzebnej do opracowania. W procesie wyboru mechanizmu finansowania i opracowywania przygotowania projektowej warto skorzystać z pomocy punktów konsultacyjnych dla przedsiębiorców lub profesjonalnej firmy konsultingowej.
Tomasz Jewiarz, Dyrektor operacyjny w firmie Innowacja Polska
Piotr Piwowarczyk, Kierownik działu rozwoju i funduszy europejskich w firmie Innowacja Polska
