Przepisy o Ukraińcach w Polsce do poprawki. "Sprzyjały nadużywaniu systemu"
Jeszcze w kwietniu do Sejmu ma trafić projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, który zakłada przepisy uszczelniające system pomocy w celu ograniczenia jego wykorzystywania niezgodnie z przeznaczeniem - wynika z informacji przekazanych przez wiceszefa MSWiA Macieja Duszczyka.
Projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w ub. piątek został opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Nowelizacja przedłuża ochronę tymczasową dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną, która została wprowadzona decyzją wykonawczą Rady (UE) z 4 marca 2022 r. stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców.
Wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk, zapytany o główne założenia projektu ustawy, zaznaczył, że po pierwsze zakłada on wprowadzenie przepisów, które mają uszczelnić system tak, żeby nie mógł być wykorzystywany niezgodnie z jego przeznaczeniem.
- Dotyczy to kilku kwestii, związanych głównie z ponoszeniem kosztów za mieszkanie, ale również uchylamy takie przepisy, jak dofinansowanie testów na Covid-19, czy podróży. Po drugie regulacja wprowadza kompleksowe rozwiązanie dotyczące zmiany statusu pobytowego, czyli zmianę z ochrony tymczasowej na pobyt czasowy. Pozwoli to stabilizować pobyt tych osób, które chcą pozostać w Polsce - powiedział Duszczyk.
Dodał, że kolejną kwestią jest wprowadzenie obowiązku szkolnego dla dzieci ukraińskich w polskim systemie szkolnym, z wyjątkiem uczniów, którzy będą zdawali egzamin ósmoklasisty i maturę. Poinformował ponadto, że projekt zakłada odejście od jednorazowego świadczenia dla Ukraińców w wysokości 300 zł, czyli tzw. pierwszego zagospodarowania.
Odnosząc się do kwestii odejścia od dodatku w wysokości 40 zł dla osób, które zapewniają zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, wiceszef MSWiA zaznaczył, że w przypadku tego świadczenia dochodziło do sytuacji, gdy zakwaterowani Ukraińcy płacili za mieszkanie osobom pobierającym świadczenie za zakwaterowanie.
- To nie była wina Ukraińców, jednak te przepisy sprzyjały nadużywaniu systemu niezgodnie z jego przeznaczeniem - mówił.
Od 16 marca 2022 r. osoby, które zapewniają zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi w ich kraju, mogą otrzymać świadczenie w wysokości 40 zł za każdy dzień pomocy.
Zapytany o to, kiedy projekt mógłby zostać wniesiony do Sejmu, odpowiedział, że do końca kwietnia. Jednocześnie zaznaczył, że obecnie toczą się konsultacje projektu ustawy, a zatem może się on jeszcze zmienić przed skierowaniem do parlamentu.
Projektowana regulacja zakłada, że pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL UKR, będzie legalny do 30 września 2025 roku. Jednocześnie od przyszłego roku będzie możliwa zmiana statusu pobytu z obecnej ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na okres trzech lat.
Propozycja zakłada, że zmiana statusu na pobyt czasowy będzie możliwa dla obywateli Ukrainy, po spełnieniu następujących warunków: uzupełnienia i zaktualizowania wszystkich niezbędnych danych w bazie PESEL UKR w organie gminy; złożeniu elektronicznego wniosku do wojewody; posiadania aktywnego statusu UKR w dniu 4 marca 2024 r. i w dniu składania wniosku; oraz pod warunkiem, że służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, nie wniosą sprzeciwu w sprawie zmiany statusu pobytowego.
Po pozytywnym przejściu procedury obywatel Ukrainy otrzyma kartę pobytu z adnotacją "poprzednio posiadał ochronę czasową".
Zgodnie z projektem, od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym, działającym na polecenie wojewody. Zmienią się także zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania tak, aby pobieranie należnych dopłat było bardziej efektywne niż obecnie.
Projekt zakłada także wygaszenie świadczeń pieniężnych związanych z rekompensatą kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych. Od 1 lipca ma nastąpić też wygaszenie wsparcia dot. finansowania wykonywania fotografii i jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł.
Resort informował, że wcześniej wstępne założenia projektu ustawy były prezentowane i dyskutowane w czasie spotkania z wojewodami, konsulem Ukrainy w Polsce, Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz organizacjami pomagającymi uchodźcom wojennym w Polsce.
Projekt nowelizacji ustawy powstał we współpracy m.in. z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia oraz Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.
