Raport z posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej

Rada zapoznała się z materiałami przygotowanymi przez Zarząd i departamenty NBP oraz materiałami informacyjnymi i analitycznymi Ministerstwa Finansów, banków oraz instytutów badawczych. Rada omówiła sytuację w otoczeniu zewnętrznym polskiej gospodarki oraz tendencje w sferze realnej, zakresie płac i świadczeń społecznych, w sektorze finansów publicznych, w zakresie podaży pieniądza, kredytu i stóp procentowych oraz kształtowanie się oczekiwań inflacyjnych i cen oraz perspektyw inflacji.

Decyzja Rady Polityki Pieniężnej

We wrześniu obserwuje się utrwalanie niskiego poziomu inflacji. Wzmocniły się czynniki ograniczające wzrost inflacji w przyszłości:

oczekiwany w perspektywie 12-tu miesięcy poziom inflacji uległ dalszemu obniżeniu,

obniżeniu uległa bieżąca stopa inflacji oraz wszystkie miary inflacji bazowej,

spadła dynamika podaży pieniądza M3,

znacząco obniżyła się dynamika kredytu dla gospodarstw domowych oraz dynamika kredytów dla przedsiębiorstw,

umiarkowany wzrost płac - przy wysokim poziomie bezrobocia - nie zagraża wzrostem presji inflacyjnej,

obniżyły się prognozy wzrostu gospodarki światowej, w tym zwłaszcza gospodarki niemieckiej.

Z gospodarki nadal napływają niejednoznaczne sygnały. Pozytywne informacje o wzroście wartości kosztorysowej inwestycji noworozpoczynanych mogą być zapowiedzią nadchodzącej poprawy popytu inwestycyjnego. Oceniamy, że sierpniowe dane o produkcji sprzedanej przemysłu, choć nieco słabsze niż powszechnie oczekiwano, potwierdzają, że nastąpiło przełamanie spadkowego trendu produkcji i należy się spodziewać, że w III kwartale nastąpi wzrost wartości dodanej w tym dziale.

Sygnały te świadczą o tym, że tempo wzrostu gospodarczego w nadchodzących kwartałach będzie wzrastać. O tym, czy powolny wzrost gospodarczy znacznie przyspieszy i czy przyspieszenie to będzie trwałe zadecydują czynniki popytowe a przede wszystkim popyt zagranicy. Prognozy wzrostu popytu zagranicy nie są jednak optymistyczne. Za ostrożnością w ocenie możliwości przyspieszenia dynamiki popytu inwestycyjnego przemawia także wzrost ryzyka wybuchu wojny z Irakiem.

Umiarkowane tempo ożywienia gospodarczego zdaniem Rady nie stwarza obecnie zagrożenia dla realizacji celu inflacyjnego w 2002 i 2003 r., wskazuje jednak na potrzebę zachowania ostrożności w podejmowaniu decyzji o tempie i skali rozluźniania polityki monetarnej.

Utrzymują się czynniki mogące zagrażać stabilizacji inflacji na niskim poziomie oraz ograniczać wzrost potencjału produkcyjnego:

pogłębia się spadek rocznej dynamiki depozytów gospodarstw domowych

utrzymuje się duża niepewność dotycząca kształtowania się cen paliw,

projekt Ustawy budżetowej na rok 2003 nie stanowi realizacji składanych wcześniej przez rząd deklaracji o podjęciu działań trwale poprawiających sytuację finansów publicznych. W projekcie brak jest zasadniczych rozwiązań systemowych, wpływających na ograniczenie dynamiki wydatków budżetowych i zmieniających ich strukturę.

Perspektywa utrzymania wysokiego deficytu sektora finansów publicznych w warunkach prognozowanego, szybszego wzrostu gospodarczego w 2003 r. oznacza dalsze rozluźnienie polityki fiskalnej.

Rada Polityki Pieniężnej uznała, że z punktu widzenia przyszłej inflacji czynniki ograniczające presję inflacyjną mają - w świetle obecnych przewidywań - większy wpływ niż czynniki zagrażające stabilizacji inflacji i postanowiła:

obniżyć minimalną stopę rentowności 28-dniowych operacji otwartego rynku z 8,0% do 7,5%;

obniżyć stopę redyskontową weksli z 9,0% do 8,5%;

obniżyć stopę kredytu lombardowego z 10,5% do 10,0%;

obniżyć stopę depozytową z 5,5% do 5,0%;

utrzymać neutralne nastawienie w polityce pieniężnej.

UZASADNIENIE:

I. Ocena sytuacji gospodarczej

Wzrost gospodarczy w II kwartale br. w porównaniu z analogicznym

kwartałem roku poprzedniego wyniósł 0,8%, a w skali I półrocza 0,6%.

Poprawa wzrostu gospodarczego w II kwartale br. wynikała przede

wszystkim ze wzrostu konsumpcji prywatnej (2,9%) oraz mniejszego niż w 

poprzednich kwartałach spadku nakładów brutto na środki trwałe (-8,4%).

Dostępne aktualnie dane statystyczne nadal jednak nie dają podstaw do

jednoznacznie pozytywnej oceny obecnej sytuacji gospodarczej, co każe

zachować ostrożność co do perspektyw szybkiego wzrostu dynamiki PKB w 

2003 r. Z jednej strony potwierdzają się dane o stopniowym wzroście

aktywności w sferze realnej - dynamiki produkcji przemysłowej, sprzedaży

detalicznej. Z drugiej zaś strony, nastąpiło pogorszenie ocen wzrostu popytu

zewnętrznego, który jest zasadniczym czynnikiem wpływającym na decyzje

inwestycyjne. Wysoki poziom bezrobocia ogranicza zarówno żądania

płacowe, jak i wzrost konsumpcji. W najbliższych miesiącach nie należy

więc oczekiwać szybszego wzrostu dochodów z pracy najemnej. Wraz z 

niskim wzrostem dochodów ze świadczeń społecznych zapowiada to dalsze

osłabienie wzrostu popytu konsumpcyjnego.

Sierpniowe badanie koniunktury przedsiębiorstw przemysłu przetwórczego,

budownictwa i handlu nie przyniosło zdecydowanych symptomów

ożywienia gospodarczego. Ocena ogólnego klimatu koniunktury ? po

uwzględnieniu wahań sezonowych - jest nadal negatywna, chociaż nieco

lepsza niż przed miesiącem.

Kolejny miesiąc nie przyniósł poprawy nastrojów przedsiębiorstw i 

gospodarstw domowych zarówno w USA, jak i w strefie euro. W gospodarce

amerykańskiej nadal obniżają się indeksy obrazujące zarówno klimat

gospodarstw domowych, jak i aktywność w sektorze przemysłowym. W 

Niemczech wiodący dla sektora produkcyjnego indeks instytutu Ifo obniżył

się z 91,6 w maju do 88,8 w sierpniu br.

Czynnikiem o największym stopniu niepewności jest kształtowanie się

światowych cen ropy naftowej. Wzrost ryzyka politycznego sprawił, że w I

połowie września 2002 r. średnia cena ropy wyniosła blisko 28 USD/b, a 

więc była o ponad 1 USD wyższa niż w sierpniu br. Szacuje się, że obecnie

ryzyko wojny wpływa na wzrost cen ropy o co najmniej 5 USD/b.

II. Sytuacja w sektorze finansów publicznych

Sytuacja budżetu państwa w 2002 r. w porównaniu do analizowanej w 

ubiegłym miesiącu, nie uległa zmianie. W sierpniu realizacja budżetu

państwa przebiegała zgodnie z planem, co świadczy że nie ma zagrożenia

przekroczenia ustawowego poziomu deficytu budżetowego. Istnieje

natomiast możliwość, że dochody z tytułu podatków pośrednich ukształtują

się w IV kw. br. na poziomie niższym niż wynikałoby to z tendencji

zaobserwowanych w poprzednich miesiącach. Wynika to ze zmian

systemowych jakie wejdą w życie, z których najważniejszą jest

umożliwienie małym przedsiębiorstwom kwartalnego rozliczania podatku od

towarów i usług, co spowoduje przesunięcie części należnych wpływów z 

tego tytułu na rok 2003. W związku z powyższym, pod koniec br. może

wystąpić konieczność redukowania wydatków, po to aby zmieścić się w 

ustawowym limicie deficytu, co w praktyce oznaczałoby przeniesienie

części z ograniczanych wydatków na rok 2003 i tym samym większe

obciążenie przyszłorocznego budżetu.

Deficyt ekonomiczny sektora finansów publicznych prawdopodobnie

ukształtuje się w br. na poziomie znacząco wyższym niż 4,8% PKB zapisane

w ustawie budżetowej, przede wszystkim w konsekwencji wysokich

niedoborów funduszy celowych. Przedstawione przez Ministra Finansów

założenia projektu ustawy budżetowej na rok 2003 wskazują, że przy

uwzględnieniu czynników cyklicznych nastąpiłoby rozluźnienie polityki

fiskalnej. Nie będzie temu sprzyjało zwiększanie dochodów budżetu drogą

przyjmowania nadmiernie optymistycznych prognoz makroekonomicznych,

jak również jednorazowe działania przynoszące dodatkowe wpływy, takie

jak abolicja podatkowa i opłaty restrukturyzacyjne. Rząd nie dotrzymał

deklarowanej przez siebie zasady realnego wzrostu wydatków budżetu

centralnego o 1%, bowiem wydatki mają wzrosnąć realnie o 2,2% i wynieść

193,5 mld zł.

III. Podaż pieniądza, kredyty, stopy procentowe, kurs

walutowy

Roczna dynamika podaży pieniądza M3 obniżyła się, jednocześnie

ustabilizowała się dynamika pieniądza gotówkowego, spada zaś dynamika

depozytów, co świadczy o słabnącej na skutek spadku atrakcyjności lokat

bankowych skłonności do oszczędzania w bankach.

Utrzymuje się niska dynamika kredytów dla gospodarstw domowych; jej

roczne tempo wyniosło w sierpniu br. 8,5%. Dane sierpniowe nie

potwierdziły notowanego w poprzednich miesiącach ożywienia w 

finansowaniu przedsiębiorstw przez banki. Roczne tempo kredytów dla

przedsiębiorstw wyniosło 1,8% wobec 2,7% w lipcu br.

W sierpniu i w pierwszej połowie września zahamowana została tendencja

do deprecjacji złotego. Związane to było w głównej mierze z zahamowaniem

aprecjacji euro na rynku światowym. W związku z powyższym, w sierpniu

br. indeksy efektywnych kursów złotego: nominalny i realne ustabilizowały

się praktycznie na poziomie lipca br.

IV. Ceny, oczekiwania inflacyjne

W sierpniu br. w wyniku dalszego spadku cen żywności roczny wskaźnik

cen towarów i usług konsumpcyjnych obniżył się z 1,3% do 1,2%. Obniżyły

się także wszystkie miary inflacji bazowej, choć w stopniu mniejszym niż w 

ubiegłym miesiącu.

Zgodnie z oczekiwaniami, w sierpniu br. w stosunku do lipca br. wzrosły

ceny produkcji sprzedanej przemysłu. Roczna dynamika tych cen będzie

prawdopodobnie w następnych miesiącach wyższa niż cen konsumpcyjnych,

a czynnikami ją pobudzającymi będą wysokie ceny ropy naftowej oraz

opóźniony efekt osłabienia złotego w ostatnich miesiącach.

Niskie oczekiwania inflacyjne

Kształtowanie się inflacji na niskim poziomie sprzyja utrwaleniu niskich

oczekiwań inflacyjnych. We wrześniu br. obniżyły się oczekiwania

inflacyjne zarówno osób prywatnych, jak i analityków bankowych, przy

czym spadek oczekiwań inflacyjnych dotyczy tak oczekiwanej stopy inflacji

w grudniu 2002 r., jak i w perspektywie 12-tu miesięcy. Oczekiwana przez

analityków bankowych na koniec br. stopa inflacji rocznej wyniosła 1,8%,

co oznacza jej obniżenie o 0,5 pkt. proc. w stosunku do deklaracji złożonych

w sierpniu br., natomiast oczekiwana stopa inflacji rocznej (sierpień 2003 r.)

wyniosła 2,9%, co oznacza jej obniżenie o 0,2 pkt. proc.