Renta z KRUS. Ile wynosi i kto może się o nią starać?

Renta z KRUS przyznawana jest ubezpieczonym rolnikom lub członkom ich rodziny, którzy są niezdolni do pracy. Muszą być jednak spełnione przez nich trzy warunki:

• osoba ubezpieczona musi być trwale lub okresowo całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym,
• niezdolność do pracy powstała, gdy poszkodowany podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentownemu lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania ważności ubezpieczenia.
• podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez określony okres.

Okres podlegania temu ubezpieczeniu zależy od tego, w jakim wieku jest rolnik. Musi więc on wynosić co najmniej:

• rok (w wieku do 20 lat)
• 2 lata (w wieku od 20 do 22 lat)
• 3 lata (w wieku od 22 do 25 lat)
• 4 lata (w wieku od 25 do 30 lat)
• 5 lat (w wieku powyżej 30 lat). Te 5 lat powinno przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

W przypadku, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym była objęta ubezpieczeniem przez co najmniej 25 lat, nie musi ona spełniać wszystkich wymogów. Konkretnie nie jest konieczne, aby niezdolność do pracy powstała w trakcie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w ciągu 18 miesięcy od ustania jego ważności. Drugim warunkiem, którego wówczas nie trzeba spełniać, jest przypadanie 5 lat ubezpieczenia w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę z KRUS.

Nie są to natomiast jedyne okresy, od których zależy możliwość otrzymania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Zaliczane są również okresy:

• w których rolnicy indywidualni i członkowie ich rodzin podlegali ubezpieczeniu społecznemu w latach 1983-1990
• w których rolnik po ukończeniu 16 r.ż. prowadził gospodarstwo rolne lub pracował w gospodarstwie przed 1 stycznia 1983 r.
• od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi, również okresy zagraniczne.

Te określone okresy nie są jednak zaliczane do okresów ubezpieczenia, jeśli zaliczono je do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli niezdolność do pracy powstała na skutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, musi zostać zachowany jakikolwiek okres ubezpieczenia. Istotne jest, żeby obejmował on dzień wypadku lub zachorowania.

Starając się o rentę z KRUS, ubezpieczony musi wziąć udział w postępowaniu orzeczniczym. W pierwszej kolejności jego stan zdrowia orzeka I instancja, czyli lekarz rzeczoznawca KRUS. Jeśli wnioskodawca nie zgodzi się z jego decyzją lub zostanie wniesiony zarzut wadliwości wystawionego orzeczenia przez lekarza regionalnego inspektora ds. orzecznictwa lekarskiego, trzeba się udać do II instancji.

Wtedy to komisja lekarska KRUS orzeka o stanie zdrowia ubezpieczonego. Lekarz rzeczoznawca lub komisja lekarska mogą stwierdzić całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie, która jest trwała lub okresowa. Za całkowicie niezdolnego uważany jest ubezpieczony, który przez naruszenie sprawności organizmu stracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie.

Orzeczenie o trwałej niezdolności do pracy można dostać, jeśli zdrowie ubezpieczonego nie rokuje odzyskania zdolności do samodzielnego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Jeżeli są szanse na powrót do zdrowia, niezdolność uznawana jest za okresową.

W razie stwierdzenia trwałej niezdolności do pracy i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego, ubezpieczony zdobywa prawo do stałej renty z KRUS. W innych przypadkach Prezes KRUS w swojej decyzji wskazuje okres, w jakim ubezpieczonemu przysługuje renta.

Renta rolnicza podlega marcowej waloryzacji tak samo, jak emerytury i renty wypłacane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 marca 2024 roku renta z KRUS wypłacana jest w minimalnej wysokości 1780,96 zł, czyli kwocie równej najniższej emeryturze pracowniczej.

Renta z KRUS jest natomiast indywidualnie wyliczana dla każdego ubezpieczonego. Jej wysokość składa się z części składkowej i części uzupełniającej. Część składowa ustalana jest poprzez przyjęcie po 1% emerytury podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

W przypadku osób urodzonych przed 31 grudnia 1948 roku dolicza się:

• lata podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, które są określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych
• lata podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu przed 1 stycznia 1999 roku oraz podlegania zaopatrzeniu emerytalnemu, które przypada po tej dacie
• lata działalności kombatanckiej lub działalności równorzędnej oraz lata podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, które określono w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
• lata odbywania czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim, okresy jej równorzędne lub zastępcze formy tej służby, które przypadają przed 1 stycznia 1999 roku (jeśli nie wykorzystano tych okresów do przyznania emerytury lub renty na podstawie innych przepisów).

Drugą część, uzupełniającą, stanowi 95% emerytury podstawowej, jednak tylko jeśli liczba lat przyjęta do ustalenia tej części jest mniejsza od 20. Powyżej tego okresu, za każdy kolejny rok część uzupełniająca zmniejsza się o 0,5% emerytury podstawowej.

Co istotne, wartość części uzupełniającej nie może być niższa niż wartość 85% emerytury podstawowej. Natomiast suma części uzupełniającej i części składkowej nie może być mniejsza od emerytury podstawowej. Wówczas renta z KRUS zostaje wyrównana do jej wartości.