Stanowisko wobec ustawy Ordynacja podatkowa

Uchwalona 29 sierpnia 1997 roku ustawa Ordynacja podatkowa obowiązuje od 1 stycznia 1998 roku. Zawiera rozwiązania istotnie modyfikujące uprzednio obowiązujące zasady ogólnego prawa podatkowego. Od samego początku funkcjonowanie ich było uważnie obserwowane przez służby skarbowe, które z kolei systematycznie informowały o swych spostrzeżeniach ministra finansów.

Z orzecznictwa sądowego w sprawach podatkowych oraz stanowiska przedstawicieli reprezentujących prawo administracyjne wynikają kierunki nowelizacji Ordynacji podatkowej. Zgłaszane uwagi i propozycje wskazują potrzebę jej gruntownej zmiany. Konieczne są jednak przedtem szerokie uzgodnienia i konsultacje ze środowiskiem naukowym oraz aparatem skarbowym.

Na razie, trzeba niezwłocznie zmienić niektóre przepisy tej ustawy. Można je podzielić na trzy podstawowe grupy:

1. Dostosowanie przepisów ustawy do Konstytucji RP - po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego.

2. Usprawnienie funkcjonowania aparatu skarbowego oraz zmiana instytucji zabezpieczenia hipotecznego.

3. Skorygowanie pomyłek redakcyjnych i błędnych odesłań oraz wprowadzenie zmian o charakterze dostosowawczym.

Ordynacja podatkowa przyznaje Skarbowi Państwa oraz jednostkom samorządu terytorialnego hipotekę ustawową na wszystkich nieruchomościach podatnika.

1. Hipoteka ustawowa powstaje z dniem doręczenia decyzji wymierzającej te zobowiązania.

2. Hipoteka ustawowa podlega wpisaniu do księgi wieczystej prowadzonej przez właściwy sąd rejonowy w terminie miesiąca od dnia powstania, pod rygorem wygaśnięcia.

3. Wpisanej hipotece ustawowej przysługuje pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi hipotekami, z wyłączeniem należności z tytułu bankowych kredytów mieszkaniowych.

Dotychczasowy szeroki zakres funkcjonowania hipoteki ustawowej w odniesieniu do zobowiązań podatkowych uznawany jest za istotną barierę w rozwoju rynku nieruchomości, gdyż podwyższa ryzyko kredytodawców oraz nabywców nieruchomości i praw majątkowych obciążonych powstałą, lecz w okresie 1 miesiąca nie wpisaną do księgi wieczystej, hipoteką ustawową. Zmianę dotychczasowych przepisów postuluje między innymi Zespół ds. Odbiurokratyzowania Gospodarki. Aktualnie istniejące ograniczenia w stosowaniu instytucji hipoteki ustawowej umożliwiają generalne zastąpienie w ustawie - Ordynacja podatkowa instytucji hipoteki ustawowej przez hipotekę przymusową, która powstawałaby przez wpis do księgi wieczystej.

Jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, organ podatkowy składa wniosek o założenie księgi, a zabezpieczenie dokonywane byłoby tymczasowo (do czasu założenia księgi wieczystej) przez złożenie wniosku o wpis do zbioru dokumentów.

Przyjęcie również w stosunku do wierzytelności podatkowych ogólnej zasady ujawniania w księdze wieczystej tego środka zabezpieczenia podwyższy pewność obrotu gospodarczego i znacznie zmniejszy ryzyko kredytodawców oraz nabywców nieruchomości, usuwając element niepewności związany z możliwością nie wpisania hipoteki ustawowej w okresie 1 miesiąca od jej powstania. Bezpieczeństwo finansów publicznych wymaga pozostawienia uprzywilejowania w zaspokajaniu z hipoteki przymusowej przed innymi należnościami hipotecznymi, w szczególności należnościami cywilno - prawnymi w zakresie z jakiego korzysta obecnie hipoteka ustawowa. Zasada pierwszeństwa hipoteki przymusowej ograniczona zostałaby, na rzecz kolejności wpisu hipoteki, jedynie w zakresie zabezpieczonych hipotecznie:

- należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne,

- należności banku z tytułu długoterminowego kredytu mieszkaniowego.

Jednocześnie doprecyzowuje się nieokreślone pojęcie "długoterminowości" kredytu mieszkaniowego, korzystającego z przywileju w zaspokajaniu.

Organ podatkowy może umorzyć zaległość podatkową z urzędu, jeżeli:

1. zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne,

2. kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,

3. kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym,

4. podatnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej; w takim przypadku decyzję umarzającą zaległość podatkową pozostawia się aktach sprawy.