Strategia dla przemysłu lekkiego

Głównym kierunkiem polityki przemysłowej dotyczącej przemysłu lekkiego jest wzrost międzynarodowej konkurencyjności wyrobów wytwarzanych przez ten przemysł. Cel ten został zawarty w dokumencie Kierunki polityki przemysłowej na lata 1999 - 2002 i przedstawiony jako rozwinięcie stanowiska negocjacyjnego z Unią Europejską.

Przemysł lekki ma szczególne znaczenie dla polskiej gospodarki, zarówno jako pracodawca zatrudniający około 238 tys. osób (tj. 10,3 proc. ogółu pracujących w przemyśle), jak również eksporter sprzedający towary za blisko 3200 mln USD (tj. 11,9 proc. eksportu ogółem). Obejmuje on przemysł włókienniczy, odzieżowy i skórzany.

Dzięki udziałowi w wartości przychodów ze sprzedaży produktów w 1999 roku w skali przemysłu wynoszącym 3,5 proc., przemysł lekki zajął 10 miejsce. Jednak jego udział w produkcji globalnej oraz wartości dodanej brutto od roku 1995 systematycznie się zmniejsza.

W 1999 roku zadłużenie przemysłu lekkiego wyniosło 1334 mln zł i było wyższe o ponad 12 proc. niż w roku 1998.

Przemysł ten charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem (ponad 90 proc.) sprywatyzowania.

W 1999 roku przychody przemysłu lekkiego ze sprzedaży produktów i usług były o 2,4 proc. niższe niż w roku 1997 i o 6 proc. niższe niż w roku 1998. Jako jedyny, wzrost przychodów ze sprzedaży uzyskał przemysł odzieżowy, gdzie dynamika wyniosła 115 proc. Dobre rezultaty osiągają przede wszystkim przedsiębiorstwa sektora prywatnego.

W stosunku do roku 1997 wskaźnik zysku brutto przemysłu lekkiego obniżył się o blisko 2,6 proc. W najlepszej sytuacji znajduje się przemysł odzieżowy.

O 6 proc. obniżyła się wartość eksportu przemysłu lekkiego w stosunku do roku 1998, za to w stosunku do roku 1997 była wyższa o 3 proc. Wyniki importu są zbliżone. Są one o 7 proc. niższe niż w roku 1998, ale o 3 proc. wyższe niż w roku 1997.

Sztandarowym produktem polskich firm jest odzież stanowiąca ponad 65 proc. wartości eks-portu. Głównym partnerem handlowym są kraje Unii Europejskiej.

Jeśli chodzi o współczynnik wydajności, to w polskim przemyśle lekkim jest on blisko 3 - krotnie niższy niż w krajach unii. Jednak dobre wyniki krajów UE są konsekwencją lokowa-nia na ich obszarze wyłącznie produkcji finalnej przynoszącej zyski w postaci wysokiej wartości dodanej z pominięciem najbardziej pracochłonnych procesów pośrednich.

Konkurencyjność wyrobów przemysłu lekkiego.

Z analizy konkurencyjności wyrobów tego przemysłu wynika, że jest ona niska, co jest konsekwencją wysokich kosztów produkcji oraz ceny i parametrów techniczno - użytkowych wyrobów.

Wysokie koszty wynikają m.in. z niskiego poziomu technicznego maszyn i urządzeń, niepełnego wykorzystania majątku produkcyjnego, poziomu zarządzania oraz niewłaściwej struktury zatrudnienia.

Eksperci twierdzą, że zużycie parku maszynowego w tym przemyśle wynosi 70 - 80 proc. Tylko nieliczne przedsiębiorstwa w przemyśle odzieżowym mają park maszynowy na poziomie technicznym dorównującym wyposażeniu znanych światowych firm. Na średnim światowym poziomie jest około jedna trzecia polskich przedsiębiorstw odzieżowych, jedna czwarta producentów tkanin dekoracyjnych oraz wyrobów skórzanych i obuwia.

Zbyt mała jest aktywność producentów jeśli chodzi o marketing i markę wyrobów, innowacje wzornicze i produktowe oraz elastyczność produkcji i terminowość dostaw.

Kierunki polityki przemysłowej na lata 1999 - 2002 w odniesieniu do przemysłu lekkie-go.

Głównym jej kierunkiem jest wzrost międzynarodowej konkurencyjności. Zadaniem strategicznym jest:

- restrukturyzacja przedsiębiorstw w kontekście integracji z UE;

-wykorzystywanie nowych technik i technologii w programach restrukturyzacji;

- wspieranie polskiego eksportu;

- określanie kierunków i tendencji rozwojowych rynku krajowego i światowego polskich wyrobów przemysłu lekkiego;

- stałe podnoszenie kwalifikacji przez kadrę kierowniczą w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem;

- upowszechnienie systemów jakości zgodnych z wymaganiami norm ISO;

- szkolenie personelu różnych szczebli przedsiębiorstwa w celu uzyskania nowych umiejętności;

- wykorzystywanie dostępnych instrumentów polityki gospodarczej dla zapewnienia uczciwej konkurencji.

Ważną rolę w dalszej restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłu lekkiego, przy uwzględnieniu powyższych wskazań, odgrywa polityka regionalna.

Zakłada się, że osiągnięcie celu głównego nastąpi poprzez realizację celów pośrednich obejmujących m.in. zwiększenie konkurencyjności, wzrost eksportu i nakładów inwestycyjnych.

Wzrost konkurencyjności produkowanych wyrobów umożliwiający uczestnictwo we wspól-notowej polityce handlowej wymaga:

- doprowadzenia do zgodności z legislacją unijną;

- tworzenia silnych związków kapitałowych wewnątrz sektora pozwalających na rozwój centrów dystrybucyjnych i sieci handlowych;

- podnoszenia poziomu jakości oraz unowocześniania wzornictwa zgodnie z trendami mo-dy;

- intensyfikacji rozwoju eksportu i wsparcia promocyjnego polskich marek na rynkach światowych;

- wspierania programów rozwoju dla regionów o szczególnej koncentracji przemysłu lek-kiego;

- intensyfikacji działań zmierzających do ograniczenia emisji ścieków i odpadów zagraża-jących środowisku naturalnemu.

Perspektywy rozwoju przemysłu lekkiego do 2005 roku.

Przewidywane skutki przemian w sferze makroekonomicznej.

Z analiz i prognoz wynika, że istnieje duże prawdopodobieństwo rozwoju podsektorów prze-mysłu lekkiego wytwarzających następujące asortymenty wyrobów:

- tkaniny dekoracyjne i techniczne;

- dzianiny;

- odzież o wysokim stopniu przetworzenia i dużym wkładzie wartości dodanej.

Mogą być trudności z utrzymaniem dotychczasowej wielkości produkcji tkanin, masowej produkcji odzieży o niskim standardzie oraz obuwia o wysokim standardzie.

Uwzględniając skutki przewidywanych zmian w latach 2000 - 2005, wartość produkcji w cenach stałych powinna wzrosnąć o około 9 - 10 proc. Wzrost eksportu możliwy jest o około 19 - 23 proc. Wzrost wydajności pracy na skutek inwestycji i poprawy organizacji pracy spowoduje zmniejszenie zatrudnienia o 10 - 12 proc.

Zakłada się, że przewidywane skutki przemian w sferze makroekonomicznej, w przemyśle lekkim będą pozytywne i tak

przewiduje się wzrost:

- produktu krajowego brutto o około 0,2 - 0,3 proc. rocznie;

- eksportu o 4 - 6 proc. rocznie;

- importu o 3 - 4,5 proc. rocznie

- oraz polepszenie salda obrotów bieżących, a także możliwość wzrostu stopy bezrobocia najwyżej o 0,2 punktu procentowego, a realnie o około 0,1 punktu procentowego.

Do 2005 roku niezbędne nakłady inwestycyjne na modernizację należy szacować na około 2,2 - 2,9 mld zł.

Działania w kontekście integracji z Unią Europejską.

Od 1998 roku polski przemysł lekki uzyskał bezcłowy i bezkontyngentowy dostęp do rynku UE, a w roku 1999 został w pełni otwarty na konkurencję importu z unii w ramach utworzo-nej strefy wolnego handlu towarami przemysłowymi.

Zapewnia to polskim eksporterom przewagę nad wieloma konkurentami z innych krajów, których eksport na rynku unii podlega licznym ograniczeniom ilościowym i wysokim cłom. Przewaga ta będzie się jednak zmniej-szać w miarę postępującej liberalizacji w ramach WTO.

Należy również podkreślić, że zaledwie około 20 proc. polskiego eksportu do UE to eksport bezpośredni, natomiast około 80 proc. to tzw. obrót uszlachetniający.

Do 2005 roku przemysł lekki na światowym i unijnym rynku podlegać będzie dalszej liberali-zacji, co oznacza coraz większą konkurencję.

Przyszłe członkostwo Polski w unii wiąże się z przyjęciem zewnętrznej taryfy celnej UE w stosunkach z krajami trzecimi oraz wszystkich rozwiązań ochronnych tam obowiązujących.

Przewidywane działania niezbędne do poprawy funkcjonowania przemysłu lekkiego:

1. Wzrost produktywności:

- oznacza konieczność zwiększenia innowacyjności wzorniczej i produktowej.

2. Wzrost eksportu:

- dzięki wprowadzeniu instrumentów wpływających na ten wzrost,

- intensyfikacji działań podmiotów gospodarczych na rzec jego poprawy.

3. Doskonalenie sposobów zarządzania przedsiębiorstwem:

- poprzez zwiększenie znaczenia organizacji przedsiębiorców,

- szkolenie kadr.

4. Poprawa sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstw:

- poprzez ich restrukturyzację finansową oraz

realizację pozostałych zadań restrukturyzacyjnych wspomaganych ze środków budżetowych.

5. Zapewnienie uczciwej konkurencji na rynku krajowym oznacza konieczność:

- implementacji i wdrożenia regulacji prawnych UE;

- negocjacji w ramach WTO dotyczących przyszłej polityki celnej;

- wzmocnienia kadrowego i w zakresie oprzyrządowania kontrolnego służb celnych i in-spekcji celnej;

- monitoringu krajowego rynku wyrobów przemysłu lekkiego;

- uregulowania kwestii napływu odzieży używanej;

- przyspieszenia procedur upadłościowych i likwidacyjnych.

6. Kontynuacja restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych:

- wiąże się z koniecznością ograniczenia skutków społecznych związanych z restruktury-zacją zatrudnienia.

Działania wynikające ze Strategii dla przemysłu lekkiego na lata 2000 - 2005 będą monito-rowane przez zespół składający się z przedstawicieli administracji państwowej, pracodawców oraz związków zawodowych.

KERM przyjął i rekomendował Radzie Ministrów Projekt ustawy o wyrobie spirytusu, wyrobie i rozlewie wyrobów spirytusowych oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, przed-łożony przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

W ustawie określono zasady i warunki podejmowania oraz wykonywania działalności gospo-darczej, a także wydawania zezwoleń w zakresie wyrobu spirytusu, wyrobu i rozlewu wyro-bów spirytusowych oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych.

Zgodnie z ustawą z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej, prowadzenie dzia-łalności gospodarczej, która przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy była koncesjono-wana, z dniem jej wejścia w życie staje się działalnością gospodarczą, wymagającą zezwole-nia.

Projekt ustawy opracowano ze względu na konieczność utrzymania obowiązku uzyskiwania zezwolenia na prowadzenie działalności dotyczącej wyrobu spirytusu, wyrobu i rozlewu wy-robów spirytusowych oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych. Chodzi również o dostoso-wanie zasad prowadzenia wspomnianej działalności do wymogów ustawy Prawo działalności gospodarczej. Utrzymanie systemu zezwoleń utrudni działalność podmiotom niewiarygod-nym, których celem są oszustwa gospodarcze i podatkowe. Współdziałanie organu udzielają-cego zezwoleń ze szczególnym nadzorem podatkowym - sprawującym bezpośrednią kontrolę nad podmiotami gospodarczymi prowadzącymi wspomnianą działalność - pozwoli skutecznie i sprawnie eliminować przedsiębiorców dokonujących nadużyć.

W projekcie zawarto definicje: spirytusu, wyrobów spirytusowych, wyrobów tytoniowych. Sprecyzowano zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej, polegającej na wy-robie spirytusu, wyrobie i rozlewie wyrobów spirytusowych oraz wytwarzaniu wyrobów ty-toniowych. Określono, co powinien zawierać wniosek o udzielenie zezwolenia. Wymieniono także informacje i dokumenty, jakie należy dołączyć do powyższego wniosku. Sprecyzowano obowiązki przedsiębiorcy w zakresie wykonywanej działalności. Przedstawiano katalog sank-cji za naruszenie zasad omawianej działalności gospodarczej.

Projekt uchyla ustawę z 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu, natomiast nie uchyla dekretu z 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, ponieważ ten akt uchylają przepisy projektu ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych.