Afrykański Kongres Narodowy (partia ANC) utracił władzę w Republice Południowej Afryki po 30 latach rządzenia. Jak wskazuje na swoich łamach "The Guardian", w efekcie ostatnich wyborów parlamentarnych z końca maja, które nie wyłoniły jednego wiodącego ugrupowania, kraj ten stoi w obliczu "dramatycznej zmiany politycznej, największej od zakończenia apartheidu".
Polityczni oponenci będą musieli znaleźć wspólny język, aby utworzyć większość oraz rząd. A wspólnym mianownikiem pomiędzy ANC i innymi partiami, w tym ich największym przeciwniku Sojuszu Demokratycznym, jest idea bezwarunkowego dochodu podstawowego.
Bezwarunkowy dochód podstawowy to piękna idea. Jednak była tylko testowana
To program socjalny, który jeszcze nigdy nie wyszedł poza fazy eksperymentów na małych grupach społeczeństw. Głównym założeniem jest wypłacanie stałej, z góry ustalonej kwoty wszystkim, bez kryteriów. Dotyczy to zarówno osób pracujących, wykształconych, majętnych, jak i tych bez zatrudnienia i z problemami finansowymi.
Do tej pory prowadzono nieliczne testy dochodu podstawowego w różnych regionach świata i na małych grupach osób. Taki program wprowadzono m.in. w Irlandii, gdzie rząd wypłacał 2000 artystów po 550 euro miesięcznie, co pozwoliło tym osobom na uporanie się z chorobami, porzucenie drobnych prac na rzecz ambitnych projektów.
Z bardziej przyziemnych przykładów jest również eksperyment przeprowadzany przez organizację GiveDirectly, która wypłacała 20 tys. osób z Kenii blisko 500 dol. w skali roku. To pozwoliło beneficjentom na zbudowanie oszczędności i poprawę warunków bytowych, chociażby poprzez zadbanie o swoją dietę. Niektórzy skorzystali także z szansy i założyli własne firmy.
RPA ma szansę stać się pionierem. Chcą tego politycy i obywatele
Natomiast w żadnym kraju na świecie dochód podstawowy nie został wprowadzony w skali całego społeczeństwa. Jeżeli politycy w RPA zdecydowaliby się na taki ruch, byliby więc pionierami. A jak zauważa brytyjski dziennik, zamiary parlamentarzystów odpowiadają na potrzeby wyborców, co tylko ma zwiększyć prawdopodobieństwo zrealizowania się tej idei.
W RPA rząd wypłaca nadal zapomogę finansową, wprowadzoną w ramach walki z ekonomicznymi skutkami wybuchu pandemii. Program obejmuje jednak tę grupę społeczeństwa, która jest zagrożona ubóstwem. Pomoc jest niewielka, bo wynosi 370 randów miesięcznie, tj. ok. 18 euro.
Taki dodatek otrzyma każdy obywatel, którego miesięczny dochód nie pozwala na zapewnienie minimalnej ilości żywności, zalecanej jako dzienne zapotrzebowanie kaloryczne. W praktyce rząd zdecydował, że taki cel da się osiągnąć, mając co miesiąc na koncie co najmniej 624 randów, czyli ok. 30 euro.
I choć taka forma pomocy cieszy się sporą popularnością wśród społeczeństwa - dość powiedzieć, że chwilowe wycofanie się z tego programu było jednym z katalizatorów protestów w RPA w 2021 r. - tak nadal nie rozwiązuje ono problemów wielu osób. Z ostatnich rządowych danych wynika, że stopa bezrobocia w tym kraju, w którym żyje 61 mln ludzi, w kwietniu br. wzrosła do 32,9 proc.
Do tego dochodzi ogromna przepaść pomiędzy najbogatszymi a najbiedniejszymi. Z danych ONZ wynika, że zaledwie 0,1 proc. mieszkańców RPA, tj. ok. 35 tys. osób, dysponuje 1/3 majątku społeczeństwa ogółem. Dlatego politycy w tym kraju upatrują w dochodzie podstawowym okazji na wyrównanie szans wśród obywateli, chociaż nie podano, ile taka pomoc mogłaby wynieść. Choć nie da się zapomnieć, że inną z intencji może być też chęć zbudowania koalicji i objęcie władzy.
