Tu na razie jest klepisko, ale będzie San Francisco
Ideą rządowego projektu ustawy o zniesieniu Generalnego Inspektora Celnego, zmianie ustawy o kontroli skarbowej i niektórych innych ustaw, jest zlikwidowanie odrębnej Inspekcji Celnej i jednoczesne rozdzielenie jej zadań i kompetencji pomiędzy zwykłą służbę celną oraz organy kontroli skarbowej. Jest to część programu odchudzenia administracji i uproszczenia jej struktur.
Likwidacja IC została dopisana do akcji sprzątania po poprzedniej ekipie. Jednak w tym wypadku elementarna uczciwość wymaga przypomnienia, kto uchwalił ustawę, której art. 1 stanowi: "Tworzy się służbę administracji rządowej o nazwie Inspekcja Celna, powołaną do przeciwdziałania i zwalczania naruszeń prawa obowiązującego w dziedzinie obrotu towarowego z zagranicą i obrotu towarami pochodzącymi z zagranicy". Było to 6 czerwca 1997 r., a zatem owa inspekcja była dzieckiem koalicji SLD-PSL, personalnie zaś - wicepremiera i ministra finansów Marka Belki. Kto ją obecnie likwiduje (od 1 lipca)? Koalicja SLD-PSL-UP, personalnie zaś - wicepremier i minister finansów Marek Belka. Taka przemiana - zwłaszcza po doświadczeniach czterech lat funkcjonowania IC - może się przytrafić każdemu. Jednak zawsze uprawniony będzie zarzut, że Inspekcję Celną dotyka los bytów, które w roku 1997 zapoprzednia koalicja stworzyła, ale nie zdążyła już obsadzić ich kierownictw personalnie i podała je na tacy żarłocznej AWS.
Samo podzielenie kompetencji likwidowanej IC pomiędzy służbę celną a organy kontroli skarbowej nie wywoływałoby kontrowersji, gdyby nie jedna okoliczność. Otóż w ślad za zadaniami, celnikom i inspektorom skarbowym przekazywane są uprawnienia do użycia środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej. Koniecznie trzeba zwrócić uwagę, iż ma to być uprawnienie generalne, a nie zawężone do wypadków oczywistych i powszechnie społecznie akceptowanych - na przykład zwalczania "wprowadzania na polski obszar celny i wyprowadzania z tego obszaru środków płatniczych pochodzących z przestępstw" czy podobnych.
Dla zdecydowanej większości obywateli RP nie tylko prawo użycia broni przez dotychczasową IC, ale i samo istnienie takiej wyodrębnionej formacji było abstrakcją. Natomiast przekazanie identycznych uprawnień inspektorom kontroli skarbowej, z którymi statystyczny przedsiębiorca spotyka się całkiem realnie, wywołuje uczucia mieszane. Jakie na przykład urządzenia techniczne - kajdanki, prowadnice, kaftany bezpieczeństwa, pasy czy siatki obezwładniające - będą preferowane przez kontrolerów skarbowych? A jeśli uzasadnione okaże się użycie pałki służbowej, to której - zwykłej, teleskopowej czy wielofunkcyjnej?
Stany Zjednoczone stworzyły cały system uzbrojonych po zęby agencji i służb federalnych - oprócz FBI bić i strzelać może DEA (narkotyki), ATF (broń), służba imigracyjna i wiele innych. Takie same uprawnienia mają również funkcjonariusze skarbowi, zaliczani do elity, jako że zwalczają przestępców o najwyższej inteligencji. Polska jest co prawda państwem unitarnym, ale nasz katalog "federalnych" już dorównuje amerykańskiemu - Policja, UOP (w przekształceniu), Żandarmeria Wojskowa, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu, Służba Ochrony Kolei, Inspekcja Celna (w przekształceniu), różne specjalistyczne straże - bankowa, pocztowa, przemysłowa, leśna, rybacka. Na razie broni nie wydano jeszcze Służbie Parków Krajobrazowych - to nie żart, istnieje taka państwowa, umundurowana formacja. Rozumiemy, że rozdawnictwo służbowych pałek przeciera szlak i wkrótce dorównamy Stanom Zjednoczonym również w tempie wzrostu gospodarczego, poziomie PKB na mieszkańca, stopie bezrobocia, etc.
