Umowa ws. atomu podpisana. Polska robi krok w kierunku energii jądrowej

Sekretarz energii USA Chris Wright przybył do Polski na rozpoczynający się 28 kwietnia dwudniowy szczyt Inicjatywy Trójmorza, którego gospodarzem jest prezydent RP Andrzej Duda. Istotnym punktem tej wizyty stało się podpisanie umowy pomostowej pomiędzy Polskimi Elektrowniami Jądrowymi a konsorcjum Westinghouse-Bechtel, która przybliża Polskę do wybudowania i uruchomienia pierwszej elektrowni jądrowej. Spotkanie Chrisa Wrighta z premierem RP Donaldem Tuskiem poświęcone tej kwestii rozpoczęło się o godzinie 10:00 w poniedziałek.

- Dzięki wysiłkowi obu stron mogę dzisiaj z pełnym przekonaniem ogłosić, że współpraca polsko-amerykańska w dziedzinie energetyki jądrowej ma się dobrze, lepiej niż kiedykolwiek wcześniej - powiedział premier Donald Tusk. Wcześniej powiedział, że nabrała ona "nowego impetu".

Jak wskazał premier, pierwsza inwestycja Polski w elektrownię jądrową "została dzisiaj opatrzona nową, lepsza umową" (według premiera, dokonano zmian w szesnastu obszarach umowy). - Nie ukrywam, że polska strona starała się, aby ta umowa była lepsza z punktu widzenia i naszych interesów, ale też naszych partnerów. - Ta inwestycja staje się pewniejsza. Gwarancje dają nam wszystkim poczucie bezpieczeństwa tej inwestycji.

Donald Tusk dodał, że Polska i USA w zakresie energetyki nie poprzestaną na współpracy przy wielkoskalowej elektrowni jądrowej. - Rozmawialiśmy też o przyszłości małych reaktorów jądrowych (SMR - red.), gdzie polsko-amerykańska współpraca też może być bardzo owocna - oznajmił. Powiedział, że przedmiotem dyskusji był też import amerykańskiego gazu skroplonego LNG. 

- Polska jest jednym z największych inwestorów w infrastrukturę gazową. Jesteśmy wielkim importerem gazu amerykańskiego. Uniezależniamy Polskę i Europę od rosyjskich dostaw w ten sposób. Być może uda się także - o tym rozmawialiśmy - zabezpieczyć, i nie dopłacać do tego, Ukrainę gazowo dzięki naszej współpracy amerykańsko-polskiej - mówił premier.

- Zakończyliśmy rozmowy z pełnym przekonaniem, że polsko-amerykańska przyjaźń to nie jest slogan - stwierdził na koniec premier. 

- Partnerstwa w dziedzinie energetyki są długoterminowymi partnerstwami - zauważył sekretarz energii USA Chris Wright, któremu premier oddał następnie głos.  

- Skala tego projektu stworzy kilkadziesiąt tysięcy miejsc pracy tu, w Polsce i kilkadziesiąt tysięcy miejsc pracy w Stanach Zjednoczonych - dodał. - To będzie prawdziwie wspólne przedsięwzięcie; wspólne przedsięwzięcie, które nie będzie polegało tylko na budowie wielkiej elektrowni jądrowej (...) ale, jak sądzę, będzie początkiem długoterminowej współpracy pomiędzy Polską i Stanami Zjednoczonymi w zakresie energetyki jądrowej. 

Potwierdził słowa premiera Tuska, że rozmowy między stroną polską i amerykańską dotyczyły także współpracy w zakresie gazu ziemnego.  

Budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej ma rozpocząć się w 2028 roku w gminie Choczewo (lokalizacja Lubiatowo-Kopalino) w województwie pomorskim. Pierwszy blok elektrowni jądrowej w Choczewie ma powstać w 2035 r. Obowiązujący obecnie harmonogram inwestycji zakłada, że prąd z tej elektrowni popłynie do sieci w 2036 r. - a więc po roku testów, który nastąpi po ukończeniu budowy pierwszego bloku. Elektrownia docelowo będzie składać się z trzech bloków.

Zlokalizowana na Pomorzu elektrownia jądrowa ma mieć moc do 3750 MWe (megawatów elektrycznych). Za przygotowanie i realizację inwestycji odpowiada spółka celowa Polskie Elektrownie Jądrowe (PEJ), będąca pod kontrolą Skarbu Państwa, który z końcem marca 2021 r. odkupił 100 proc. udziałów w spółce od jej dotychczasowych właścicieli: energetycznych koncernów PGE, Tauronu i Enei oraz miedziowego giganta KGHM.

W styczniu rząd Donalda Tuska zdecydował, że w latach 2025-2030 PEJ otrzyma od Skarbu Państwa 60,2 mld zł tytułem wsparcia inwestycji w polską elektrownię jądrową. Skarb Państwa jest zaangażowany w realizację budowy elektrowni jądrowej w Polsce w roli bezpośredniego inwestora oraz gwaranta wierzytelności innych kredytodawców. Założony model przewiduje, że inwestycja ma zostać sfinansowana w 30 proc. z kapitału własnego i w 70 proc. z kapitału obcego, przy czym finansowanie zewnętrzne będzie zaciągane po wniesieniu wkładu własnego.

Pozostała kwota dotycząca finansowania elektrowni jądrowej zostanie pozyskana z instytucji finansowych. Rząd przewiduje, że będą to głównie zagraniczne instytucje, które wspierają eksport wywodzących się z państw dostawców sprzętu, w tym agencji kredytów eksportowych.

Pod koniec września 2023 r. spółka PEJ podpisała z konsorcjum amerykańskich firm Westinghouse - Bechtel umowę na zaprojektowanie (ang. Engineering Services Contract) pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. Na początku kwietnia br. zakończono zaś negocjacje w sprawie umowy pomostowej (ang. Engineering Development Agreement) z wykonawcami inwestycji. Spółka PEJ informowała wcześniej, że podpisanie umowy oznacza, iż zaplanowane prace projektowe będą biegły zgodnie z harmonogramem.

Podpisana 28 kwietnia 2025 r. umowa EDA ustala ramy współpracy na kolejne miesiące między spółką PEJ a konsorcjum wykonawców, po wygaśnięciu kontraktu na usługi projektowe ESC (Engineering Service Contract). Obejmuje kontynuację sprecyzowanych prac projektowych, związanych m.in. z uzyskaniem niezbędnych decyzji administracyjnych, licencji i pozwoleń, a także dalszy etap pogłębionych badań geologicznych na terenie inwestycji.

"Podpisana dziś umowa to platforma dalszej współpracy i przykład korzystnego dla obu stron kompromisu. Zapewnia utrzymanie najwyższych standardów technologicznych i bezpieczeństwa, a jednocześnie gwarantuje racjonalne koszty oraz odpowiedzialne zarządzanie ryzykiem i harmonogramem. Jestem przekonany, że wspólnie z naszymi amerykańskimi partnerami konsekwentnie zbliżamy się do zawarcia ostatecznego porozumienia na budowę tej elektrowni" - powiedział p. o. prezesa PEJ Piotr Piela, cytowany w komunikacie prasowym.

Craig Albert, prezes i dyrektor operacyjny Bechtel, wskazał w komunikacie, że kolejna faza projektu pierwszej polskiej elektrowni jądrowej obejmuje zaawansowane badania geologiczne oraz prace inżynieryjne na terenie inwestycji. Dan Lipman, prezes Westinghouse Energy Systems, zauważył z kolei, że projekt budowy elektrowni jądrowej zapewni Polsce "niezawodne, pracujące w podstawie źródło czystej energii w przystępnej cenie na długie lata, ale także wygeneruje miliardy złotych w inwestycjach, pozytywnie wpływając na produkt krajowy brutto Polski i tworząc tysiące miejsc pracy podczas realizacji inwestycji oraz przez wiele dziesięcioleci w okresie eksploatacji elektrowni".

Westinghouse Electric Company to amerykańskie przedsiębiorstwo projektujące elektrownie jądrowe na rzecz sektora cywilnego i wojskowego, a także produkcji urządzeń wykorzystujących energię nuklearną. Bechtel to również amerykańska firma, zajmująca się inżynierią, budownictwem i zarządzaniem projektami. Projektuje i świadczy usługi budowlane m.in. na rzecz projektów inwestycyjnych w branży atomowej.