Ustawa hazardowa: Mniejsza szara strefa. Potrzebne dalsze zmiany?

Znowelizowane przepisy ustawy hazardowej weszły w życie 1 kwietnia 2017 r. "Głównym celem ustawodawcy było zmniejszenie skali występowania tzw. "szarej strefy" w zakresie gier na automatach i gier w internecie oraz zapewnienie najwyższego możliwego poziomu ochrony obywateli, w tym osób małoletnich, przed szkodliwymi skutkami hazardu" - przypomina Ministerstwo Finansów.

Monopol państwa w obszarze działalności hazardowej, w tym gier w internecie i na automatach - zaczął wykonywać Totalizator Sportowy. Nie trzeba było długo czekać, by zaczął on systematycznie wypełniać niszę rynkową, podkreślmy nową dla TS, która powstała po zmianie prawa. W grudniu 2018 r. ruszyło kasyno online. Do końca 2020 roku spółka otworzyła natomiast 522 salony gier z łączną liczbą 3268 automatów, stając się tym samym największym legalnym operatorem gier na automatach w Polsce. Mimo sytuacji związanej z pandemią oraz obostrzeniami - tylko w zeszłym roku uruchomiono 351 salonów.

W planach na 2021 r. są kolejne punkty. Obecnie, w związku z ograniczeniami epidemicznymi, salony gier są zamknięte. Jeżeli jednak sytuacja ulegnie zmianie - zapowiada Totalizator Sportowy - wkrótce uruchomiony zostanie 600. salon.

- Wyzwanie polegało na tym, by stworzyć regulacje, które będą się cechowały równowagą między zapewnieniem odpowiedniej podaży gier hazardowych, a bezpieczeństwem graczy i ochroną przed uzależnieniami, które nie są dobre ani dla samych graczy, ani dla operatorów rynku gier i zakładów - mówi Interii Aida Bella, rzeczniczka Totalizatora Sportowego.

Dlatego w nowelizacji przewidziano m.in. obowiązkową rejestrację graczy i zwiększenie kontroli nad czasem i pieniędzmi, które angażują oni w gry hazardowe. Miało to także przeciwdziałać próbom prania brudnych pieniędzy i ograniczać szarą strefę.

Wszystkie kasyna internetowe i gry na automatach urządzane poza monopolem państwa uznano za działalność niezgodną z prawem. Nielegalna, i podlegająca grzywnie, jest też gra u nielegalnych operatorów. Zobowiązano także instytujce finansowe do blokowania płatności na rzecz podmiotów, które działają wbrew przepisom. - To wszystko przełożyło się na dynamiczny wzrost wpływów budżetowych z legalnej działalności hazardowej - dodaje Bella.

Suma podatku od gier od wszystkich podmiotów rynku hazardowego oraz dopłaty wyniosły w 2020 ok. 3,49 mld zł. W 2016 r. było to 2,4 mld - wynika z wyliczeń Totalizatora Sportowego. Udało się też szarą strefę w grach hazardowych istotnie ograniczyć - z 79,4 proc. w 2016 r. do 18,5 proc. w 2019 r. (dane MF). Już w pierwszym roku obowiązywania nowelizacji szara strefa spadła do 39,4 proc.

- W porównaniu z poprzednią regulacją z 2009, mówimy w zasadzie o dwóch światach, które trudno ze sobą porównywać - ocenia dla Interii Bella.

Wraz z ograniczaniem szarej strefy, wpływy TS, ale też budżetu państwa zaczęły rosnąć. Z niedawno opublikowanych wyników finansowych spółki wynika, że w 2020 roku sprzedaż ogółem wszystkich produktów oferowanych przez Totalizator Sportowy wyniosła łącznie 15,4 mld zł wobec 9,9 mld zł rok wcześniej. Sprzedaż w 2016 r. to 4,48 mld zł. Różnica w wysokości sprzedaży między 2016 a 2020 r. oczywiście wynika z wejścia przez spółkę w nowe obszary biznesowe. W 2016 roku TS realizowała tylko sprzedaż gier liczbowych i loterii pieniężnych w kanale stacjonarnym. Obecnie odbywa się ona także w kanale online, jednocześnie udostępniono klientom jedyne legalne kasyno internetowe w Polsce - Total Casino oraz sieć ponad 500 salonów gier na automatach poza kasynami gry, która także jest dynamicznie rozwijana. Każdy z segmentów charakteryzuje się różną wypłacalnością i tym samym różną rentownością.

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

W tym miejscu warto wziąć pod uwagę wyniki za rok 2015 oraz 2016, z racji, że w tym okresie Totalizator Sportowy funkcjonował jeszcze bez nowych obszarów biznesowych, przed wejściem znowelizowanej Ustawy o grach hazardowych (1 kwietnia 2017). W 2015 r. sprzedaż wyniosła 4,317 mld zł, a w 2016 już 4,576 mld zł (wzrost o prawie 259 mln zł).  Suma dopłat na wszystkie fundusze celowe przekazane przez Totalizator Sportowy wyniosła w 2015 roku 957,4 mln zł, a w 2016 już 998,3 mln zł (wzrost o ponad 40 mln zł). W 2016 roku ponad 43 mln zł więcej przekazano także w ramach podatku od gier - w 2015 kwota ta wynosiła 822,8 mln zł, a w 2016 - 866,6 mln zł. Łączne wpływy do budżetu z tytułu podatku od gier i dopłat były więc wyższe w 2016 niż w 2015 roku o ponad 84 mln zł.

Czy tak samo można porównać 2016 r. i 2020 r.? Tylko jeśli weźmiemy pod uwagę te same obszary. Suma przekazywanych dopłat do gier liczbowych i loterii pieniężnych przez Totalizator Sportowy wynika, zgodnie z ustawą hazardową, tylko ze sprzedaży z tego segmentu (nie uwzględnia tym samym nowych obszarów jak automaty czy kasyno online).

"W tym obszarze rokrocznie odnotowujemy wzrosty i w porównaniu do roku 2016, w 2020, co należy podkreślić w okresie pandemicznym, przekazaliśmy o ponad 10 proc. więcej środków na fundusze celowe (Funudsz Rozwoju Kultury Fizycznej, Fudnusz Promocji Kultury, Fundusz Rozwiązywania Problemów Hazardowych, Fundusz Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego) niż w 2016 r. Te 10 proc. to kwota dodatkowych 105 milionów złotych" - odpowiada Interii TS.

Jeżeli chodzi o przekazywany przez spółkę podatek od gier, to w porównaniu do 2016 roku w 2020 roku środki te były większe o ponad 36 proc. (o ponad 316 milionów złotych). W 2016 wyniósł on 866,6 mln zł, zaś w 2020 - 1,2 mld zł.

W przypadku wpływów do budżetu państwa (tylko podatek od gier + dopłaty), mówimy o kwocie 1,8 mld zł w 2016 oraz 2,3 mld zł w 2020 roku. Wzrost wyniósł 22,6 proc., co daje ponad 421 milionów złotych środków więcej przekazanych do budżetu.

Z danych, które Interia otrzymała od Ministerstwa Finansów wynika, że w latach 2018-2020 zatrzymano łącznie 29690 nielegalnych automatów do gry. W 2018 r. - 10956, w 2019 - 12164, a w 2020 r. - 6570.

"Działania KAS prowadzone w ubiegłych latach w zakresie ujawniania automatów, na których nielegalnie urządzano gry hazardowe, a także działania prewencyjne w tym zakresie spowodowały, że zmniejszyła się skala tego procederu. Mniejsza liczba nielegalnych automatów zatrzymywanych w 2020 roku ma też związek z sytuacją spowodowaną COVID-19" - ocenia MF.

Posypały się także kary administracyjne. Trzeba pamiętać, że w myśl noweli, kary pieniężne 100 tys. zł płacić muszą zarówno właściciele, jak i najemcy lokalu z nielegalnymi automatami. W latach 2018-2020 organy Krajowej Administracji Skarbowej wydały 14555 decyzji ostatecznych na ogólną kwotę 1.436.589.541 zł wymierzających karę pieniężną na podstawie art. 89 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych za niezgodne z ustawą urządzanie gier hazardowych na automatach do gier. Administracyjną karę pieniężną wymierzono 3 uczestnikom gry hazardowej na automatach do gier na łączną kwotę 1.751 zł.

Wymierzone kary grzywien w zakończonych postępowaniach karnych skarbowych z art. 107 kks (urządzanie/prowadzenie wbrew ustawie/zezwoleniu/koncesji, także w celu czerpania korzyści z organizowania zbiorowego uczestnictwa w grze hazardowej, uczestnictwo w zagranicznej grze hazardowej) to w latach 2018-2020 natomiast 69,88 mln zł. Liczba osób, wobec których sąd orzekł karę wynosi 5785, co daje średnią wysokość kwoty kary rzędu 12323 zł.

- Do nowych regulacji świetnie dostosowały się legalne firmy na rynku, ale także szara strefa i przestępcy skarbowi, którzy znajdują coraz to nowsze metody omijania przepisów - przestrzega Bella. Podkreśla też, że zapisy ustawy hazardowej "powinny być poddawane ciągłej weryfikacji i dostrajaniu do zmieniającej się rzeczywistości. - Teraz, po czterech latach można zrobić kolejny krok w kierunku eliminacji działalności nielegalnej - dodaje

Wylicza też możliwe działania, jak usprawnienie rejestru domen nielegalnie oferujących gry hazardowe. - Można pracować nad bliską współpracą z sektorem finansowym w celu jeszcze szczelniejszej blokady płatności. Można też raz jeszcze zastanowić się nad regulacjami dotyczącymi komunikacji i reklamy (gier hazardowych - red.), gdyż problemem, który dostrzegamy, jest brak świadomości wśród klientów, że niektóry podmioty działają na rynku nielegalnie i za grę u nich grożą wysokie kary. Można również rozważyć kwestię pokera i jego opodatkowania tak, by duże turnieje z najlepszymi wygranymi pojawiły się w polskich kasynach oraz w kasynie online - obecnie czołówka polskich graczy pokerowych gra bowiem za granicą z uwagi na niesprzyjające opodatkowanie wygranych z gry w pokera. System obciążeń fiskalnych legalnych operatorów w ogóle wymaga refleksji - tłumaczy rzeczniczka Totalizatora Sportowego.

Pojawiają się także m.in. opinie, że wprowadzenie w całej branży podatku od gier, którego podstawą byłby przychód pomniejszony o wypłacone wygrane (tzw. Gross Gaming Revenue) znacznie poprawiłoby jakość gier liczbowych, loterii pieniężnych i zakładów bukmacherskich dostępnych na rynku i byłby kolejnym krokiem w stronę uszczelnienia rynku.

"Ministerstwo Finansów na bieżąco monitoruje rynek gier hazardowych i prowadzi analizę obowiązujących przepisów prawnych w obszarze gier hazardowych w zakresie przestrzegania przez podmioty przepisów ustawy" - odpowiada MF na pytanie Interii o ewentualne zmiany w obowiązujących przepisach.

Obecnie są prowadzone prace legislacyjne związane ze zmianą ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, procedowane w procesie legislacyjnym dotyczącym zmiany ustawy z 19 marca 2004 r. Prawo celne oraz niektórych innych ustaw, które mają na celu zwiększenie efektywności rejestru poprzez optymalizację procedury wpisu do rejestru i usprawnienie zatwierdzania wpisu. "Nowelizacja rozszerza też przesłanki wpisu o nazwy domen służące do reklamowania gier hazardowych niezgodnie z przepisami ustawy. Zmierza również do ograniczenia wyświetlania informacji o nielegalnych kasynach/grach hazardowych w wyszukiwarkach i uniemożliwienia omijania przepisów ustawy o grach hazardowych w zakresie reklamy hazardu" - tłumaczy resort finansów.

Działania te - przekonuje MF - są ukierunkowane na stałe uszczelnienie obowiązującego systemu poprzez wprowadzenie rozwiązań zwiększających efektywność stosowanych narzędzi, które mają na celu ograniczenie szarej strefy i walkę ze zjawiskiem nielegalnego hazardu.

Nowelizacja obejmuje także m.in. zmianę przesłanek wpisu do rejestru domen służących do oferowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą oraz elektronizację w zakresie przekazywania informacji wymaganych ustawą o grach hazardowych. "Projektowane zmiany przełożą się na bezpieczeństwo graczy oraz uniemożliwienie prowadzenia nielegalnej działalności w obszarze gier hazardowych na terytorium Polski, a tym samym dalsze ograniczanie "szarej strefy". Wpłyną też na odformalizowanie, uproszczenie i skrócenie procedur prowadzenia spraw z zakresu gier hazardowych - dodaje MF.

Przygotowywany jest również projekt aktu wykonawczego do ustawy o grach hazardowych, dotyczącego warunków przeprowadzenia przetargów o udzielenie koncesji na prowadzenie kasyna gry lub zezwolenia na prowadzenie salonu gry bingo pieniężne. "Celem tej zmiany jest wykorzystanie doświadczenia uzyskanego w ciągu ostatnich 10 lat w wyniku postępowań przetargowych przeprowadzonych na podstawie przepisów obowiązującego rozporządzenia, które pozwoliło na zweryfikowanie dotychczasowych kryteriów i punktacji przyznawanej w ramach oceny ofert" - zapowiada MF.

Resort wypowiedział się także w temacie "uszczelnienia" płatności z i do nielegalnych organizatorów gier hazardowych. "Blisko czteroletni już okres funkcjonowania przepisów ustawy o grach hazardowych pozwolił zaobserwować wycofanie się polskich dostawców z rynku nielegalnych gier hazardowych online" - podkreśla MF. Ale uczestnicy gier hazardowych oferowanych w internecie nie muszą korzystać z usług krajowych dostawców, wobec których stosowane są mechanizmy nadzoru i kontroli w zakresie wywiązywania się z nałożonych obowiązków, a usługi takie udostępniają im zagraniczni operatorzy usług płatniczych. Problem tym samym wciąż jest obecny.

Bartosz Bednarz

Darmowy program - rozlicz PIT 2020