Utwory "osierocone" do sprzedaży

Chodzi o uzgodnioną już z państwami dyrektywę regulującą status tzw. utworów osieroconych, czyli dzieł chronionych przez prawa autorskie, których właścicieli nie można jednak odnaleźć. Nowe zasady pozwolą m.in. na publikowanie takich utworów - fotografii, filmów, dzieł literackich - w internecie przez takie instytucje jak muzea i biblioteki.

Przeniesienie osieroconego dzieła na nośnik elektroniczny było do tej pory trudne lub zgoła niemożliwe; brak właściciela, który udostępniłby prawa autorskie, uniemożliwiał takie wykorzystanie własności intelektualnej nieznanego twórcy.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego chroni instytucje, które sięgną po osierocone utwory, "przed możliwymi zarzutami dotyczącymi łamania praw autorskich", jakie ich ewentualni właściciele mogliby zgłosić w przyszłości. Zalecane jest jednak - zanim dzieło uzyska status utworu osieroconego - "staranne poszukiwanie (...) właściciela praw autorskich" - wyjaśnia komunikat PE.

Jeśli właściciel takich praw do udostępnionego utworu odnajdzie się, może "zmienić jego status oraz domagać się rekompensaty za jego używanie" - stanowi nowy przepis; wysokość takich opłat będzie regulowana tak, aby nie narazić publicznych instytucji na zbyt wysokie koszty.

Tekst dyrektywy zawiera też klauzulę dotyczącą przychodów, jakie instytucje publiczne będą mogły czerpać z utworów osieroconych. Środki te będą przeznaczane "na dalsze poszukiwania właścicieli praw autorskich oraz na proces digitalizacji" - głosi komunikat.

Nie jesteś w 100 proc. właścicielem obrazu, rękopisu, utworu muzycznego, który nabyłeś czy odziedziczyłeś. Jeśli zdecydujesz się go sprzedać musisz podzielić się z swoim dochodem ... z autorem.

Tak stanowi dyrektywa z 27 września 2001 ( 2001/84/WE).

Prawo zwane "droit de suite"* daje twórcy i jego spadkobiercom przy każdej odsprzedaży udział w dochodach osoby sprzedającej oryginalny egzemplarz utworu.

Odsprzedażą - jest każda sprzedaż następująca po pierwszym rozporządzeniu egzemplarzem przez twórcę. Droit de suite gwarantuje autorowi oraz jego spadkobiercom otrzymywanie pewnego, określonego w sposób procentowy wynagrodzenia za każdą kolejną sprzedaż dzieła, w przypadku gdy jest ona organizowana przez galerie sztuki, domy aukcyjne, itp.

Zgodnie z postanowieniami ustawy - twórcy i jego spadkobiercom, w przypadku dokonanych "zawodowo" odsprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego, którego cena sprzedaży jest wyższa niż równowartość 100 euro, przysługuje prawo do wynagrodzenia stanowiącego sumę poniższych stawek:

1) 5 proc. części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale do równowartości 50.000 euro, oraz

2) 3 proc. części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 50.000,01 euro do równowartości 200.000 euro, oraz

3) 1 proc. części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 200.000,01 euro do równowartości 350.000 euro, oraz

4) 0,5 proc. części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 350.000,01 euro do równowartości 500.000 euro, oraz

5) 0,25 proc. części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale przekraczającym równowartość 500.000 euro - jednak nie wyższego niż równowartość 12.500 euro.

W przypadku rękopisów dzieł literackich i muzycznych - twórcy i jego spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 5 proc. ceny dokonanych "zawodowych" odsprzedaży.

Odsprzedażą "zawodową" jest wszelka czynność o charakterze odsprzedaży dokonywana w ramach prowadzonej działalności przez sprzedawców, kupujących, pośredników oraz inne podmioty zawodowo zajmujące się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych.

Do zapłaty wynagrodzenia posiadaczowi praw autorskich do odsprzedaży - zobowiązany jest " zawodowy" sprzedawca.

Twórca utworu oraz jego spadkobiercy mogą domagać się od wyżej wymienionego udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia należnego wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży przez okres 3 lat od dnia jej dokonania.

W Polsce prawo twórcy i jego spadkobierców do wynagrodzenia z tytułu kolejnych odsprzedaży oryginałów utworów plastycznych lub muzycznych obowiązuje od 1994r. Dyrektywa "droit de suite" została wdrożona w ramach nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w 2006 r.

W tym roku po raz pierwszy odbywają się konsultacje dotyczące skutków jej wdrożenia. Wyniki poznamy pod koniec roku.

Jeśli jesteś twórcą, który za młodu sprzedał "za obiad" swój obraz czy wiersz, nieoczekiwanie może ci teraz wpaść 12 500 euro...

Sprawozdawcą Parlamentu Europejskiego w sprawie dyrektywy była polska eurodeputowana Lidia Joanna Geringer de Oedenberg

źródło PAP , blog poseł Lidii Geringer de Oedenberg na portalu saolon24.pl