W Rudzie Śląskiej majstrują przy wielkim piecu. "Zawieszony w powietrzu"

Przetarg na wykonanie adaptacji wielkiego pieca Huty Pokój w Rudzie Śląskiej na cele turystyczno-kulturalne ogłosił rudzki samorząd - wynika z jego piątkowej informacji.

Przedsięwzięcie zakłada udostępnienie instalacji turystom i stworzenie przy niej "centrum transformacji". Miasto dostało do przygotowywanego pod tym kątem 100-milionowego projektu ponad 75 mln dotacji. Był to efekt rozstrzygnięcia w listopadzie ub. roku przez urząd marszałkowski finansowanego środkami Funduszu Sprawiedliwej Transformacji naboru w ramach działania 10.9 programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego (FE SL).

Umowę dotacji podpisano z końcem lutego br. Termin składania ofert w przetargu to 3 czerwca br. Szacowany na 100 mln zł jest rozplanowany do końca 2026 r.

"Nadanie nowych funkcji naszemu kolosowi to z pewnością inwestycja, którą warto mieć w swoim portfolio" - ocenił, cytowany w piątkowej informacji miasta, jego prezydent Michał Pierończyk. "Na projekt +Wielki Piec Huty Pokój - Centrum Transformacji w Rudzie Śląskiej+ ponad 66 mln złotych otrzymamy z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, a blisko 9,5 mln z budżetu państwa (w ramach FE SL - red.)" - uściśliła wiceprezydent Aleksandra Skowronek.

Rudzki samorząd stał się właścicielem 60-metrowego, dominującego nad miastem wielkiego pieca Huty Pokój w 2018 r. W następnym roku odbył się międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji zagospodarowania obiektu, do którego zgłosiło się 96 pracowni. Zwycięzcą została "eM4. Pracownia Architektury. Brataniec" z Krakowa.

Na podstawie koncepcji zamówiono projekt, który zakłada utworzenie na piecu platformy widokowej ze trasą dydaktyczną, adaptację budynku sterowni i maszynowni na cele muzealne oraz budowę nowego obiektu "zawieszonego" w powietrzu, w którym znajdzie się m.in. część konferencyjno-szkoleniowa. Pod nowym obiektem zaplanowano plac zabaw nawiązujący do tradycji hutniczej, a obok ogród edukacyjny, a także parking i obiekty małej architektury.

Rudzki wielki piec wchodził w skład zabudowań założonej w 1840 r. Huty Pokój, znajdującej się w dzisiejszej centralnej dzielnicy miasta - Nowym Bytomiu. Sam piec uruchomiono w 1968 r., co m.in. zarejestrowała Polska Kronika Filmowa. Wzniesiono go w głębi zakładu, a następnie przesunięto we właściwą lokalizację za pomocą stalowych lin. Budowa urządzenia trwała 105 dni.

Po niespełna 20 latach funkcjonowania wielki piec okazał się przestarzały i nieefektywny, w związku z czym zdecydowano o jego modernizacji. Prace remontowe ukończono w 1987 r. Zmieniono wówczas profil produkcyjny urządzenia, przestawiając je na wytop żelazomanganu. Huta Pokój była wtedy jedynym w kraju producentem tego stopu.

Kolejna modernizacja miała miejsce w latach 1995-97, jednak na wznowienie produkcji zdecydowano się w 2004 r. Piec przejęło wówczas konsorcjum Eurostal Inwestycje, przekształcone wkrótce w spółkę Stalmag.

Awaryjność urządzenia i negatywny wpływ odpadów produkcyjnych na środowisko zdecydowały o ostatecznym wygaszeniu pieca w 2005 r. Pod koniec 2012 r., decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, został on wpisany do rejestru zabytków. Pod koniec 2018 r. formalnym właścicielem wielkiego pieca z infrastrukturą towarzyszącą zostało miasto.

Rudzki samorząd w ostatnich latach udostępniał wielki piec m.in. miłośnikom dziedzictwa przemysłowego. Zadbał też o zgromadzenie niematerialnego dziedzictwa związanego z obiektem i zakładem, m.in. zbierając wywiady z osobami związanymi z Hutą Pokój. Jak sygnalizował we wtorek prezydent Pierończyk, cała dokumentacja rewitalizacji obiektu jest już gotowa; przetarg na roboty powinien ruszyć do końca marca br.

Nabór, w którym Ruda Śląska otrzymała dotację do rewitalizacji wielkiego pieca, zakłada "ponowne wykorzystanie terenów poprzemysłowych, zdewastowanych, zdegradowanych na cele rozwojowe regionu". Dotacje w łącznej wysokości 277 mln zł dostało w nim 10 projektów, najwyższą - rudzki.

***