Ważne przepisy dla rynku mieszkaniowego już w Sejmie. Notariusze mają dostać nowe uprawnienia

Na najbliższy czwartek zaplanowane jest I czytanie projektu o wpisach notariuszy do ksiąg wieczystych i wydawaniu notarialnych nakazów zapłaty. - Szybsze postępowania, tańsze kredyty, łatwiejsze dochodzenie wierzytelności przez przedsiębiorców i ograniczenie kognicji sądów! - tak wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł zachwala planowane efekty przepisów.

Ustawa ma być odpowiedzią na konieczność usprawnienia i przyspieszenia procesu dokonywania wpisów w księgach wieczystych i tym samym odciążenie sądów, przy jednoczesnym ułatwieniu obywatelom uzyskiwania wpisów. Jeszcze niedawno mieliśmy kumulację problemu wydłużonego oczekiwania na wpisy, gdzie w dużych miastach było to nawet kilkanaście miesięcy. Teraz liczba transakcji, a przede wszystkim udzielanych kredytów mocno spadła, ale ustawa ma szanse rozwiązać problem systemowo.

- Projektowana ustawa przyznaje notariuszom uprawnienie do dokonywania w księgach wieczystych wpisów własności nieruchomości związanych z ustanowieniem odrębnej własności lokali oraz ustanowieniem i obciążeniem odrębnej własności lokalu ograniczonymi prawami rzeczowymi oraz innymi roszczeniami dotyczącymi tego lokalu. Chodzi przede wszystkim o zakładanie nowych ksiąg wieczystych przez wyodrębnienie nieruchomości lokalowej z zabudowanej nieruchomości gruntowej, gdy zbywcą jest przedsiębiorca, a także o wpis hipoteki obciążającej nieruchomość. Jeżeli chodzi o wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, to będą one przez notariusza dokonywane jedynie w zakresie niezbędnym dla ustanowienia odrębnej własności lokalu - czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Nadal jednak zostanie utrzymane rozwiązanie dotyczące dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych przez sądy. W konsekwencji to obywatelom i innym uczestnikom obrotu prawnego będzie przysługiwać prawo wyboru czy chcą by wpis był dokonany przez notariusza czy - jak dotąd - przez sąd. 

Uprawnienie do dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych (i wydawania notarialnych nakazów zapłaty czyli kolejnego nowego uprawnienia wprowadzanego ta ustawą) będzie przysługiwało jedynie notariuszom spełniającym określone ustawą wymagania, tj. legitymującym się 3-letnim okresem nienagannego prowadzenia kancelarii. Wzmocniony ma być także nadzór nad notariuszami.

Według dostępnych danych obecnie (stan na dzień 31 marca 2022 r.) 3541 notariuszy prowadzi kancelarię notarialną co najmniej 3 lata, przy czym ogólna liczba notariuszy (wg stanu na 30 kwietnia 2022 r.) to 3852. W OSR zakłada się, że co najmniej 10 proc. notariuszy podejmie się zadania dokonywania wpisów.

Warunkiem wdrożenia proponowanych zmian jest powierzenie notariuszom uprawnień umożliwiających im obsługę systemu teleinformatycznego.  Decyzji o udostępnieniu systemu, po spełnieniu warunków technicznych będzie udzielało Ministerstwo Sprawiedliwości (określi to rozporządzenie).

Jednocześnie eksperci rynku nieruchomości proponują, żeby przy tej okazji poprawić jakość statystyk rynku mieszkaniowego. Wystarczy, że do systemu byłoby przekazywanych kilka dodatkowych danych, które i tak są wypełniane przy dokonywaniu wpisów. Wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł zadeklarował, że takie zmiany chce wprowadzić. 

Jednak jest jeszcze jeden postulat ekspertów, dzięki któremu udałoby się zmniejszyć ogromny problem rynku mieszkaniowego, z którym Polacy zmagają się zwłaszcza w ostatnich miesiącach czyli brak mieszkań na wynajem i bardzo silny wzrost czynszów za wynajmowane mieszkania. W Polsce są to głównie mieszkania wynajmowane od osób prywatnych (najem instytucjonalny dopiero powoli powstaje), ale spora część właścicieli mieszkań kupionych inwestycyjnie nie chce ich wynajmować, ze względu na problematyczne przepisy o ochronie lokatorów.

Monika Krześniak-Sajewicz