Wpis do hipoteki z błędem

Od 2 marca obowiązuje nowa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Znacznie obniżyła ona wiele opłat - między innymi w postępowaniu wieczystoksięgowym. Podstawowa opłata stała wynosi obecnie 200 zł od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego (np. hipoteki, służebności).

Dotychczas trzeba było uiszczać wpis stosunkowy, liczony procentowo od wartości nieruchomości - nierzadko były to więc opłaty rzędu kilku tysięcy złotych. Zmiana jest więc niezwykle korzystna dla szerokiego kręgu osób - np. tych, którzy kupują mieszkanie, a bank zabezpiecza zaciągnięty kredyt hipoteką. Problem w tym, że błąd ustawodawcy w dużej mierze zniweczył tę dobrą ideę.

Jak liczyć opłatę

Wpisy dokonywane w księgach wieczystych mogą być, rzecz jasna, wykreślane. Artykuł 46 nowej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stanowi, że od wniosku o wykreślenie wpisu pobiera się połowę opłaty pobranej (powinno być - należnej) od wniosku o wpis. Ten ewidentny błąd ustawodawcy powoduje ogromne zamieszanie, gdyż sądy różnie interpretują ten przepis.

Problem dotyczy spraw, w których wpis do księgi wieczystej nastąpił przed 2 marca (czyli przed wejściem w życie nowych kosztów w sprawach cywilnych), a wniosek o wykreślenie został złożony po tej dacie. Takich spraw, dotyczących wykreśleń, jest zdecydowana większość. Skoro więc ustawodawca mówi o połowie opłaty "pobranej" - czy sąd ma naliczać opłatę sądową od kwoty uiszczonej za wpis przed 2 marca (czyli liczonej na podstawie starej ustawy), czy też powinien oprzeć się na obowiązujących przepisach. Jeśli zastosuje obowiązującą ustawę - za wykreślenie wpisu zapłacimy najwyżej 100 zł. Jeżeli natomiast zastosuje stare przepisy, opłata będzie znacznie wyższa, gdyż wysokość wpisu zależała od wartości nieruchomości.

Brak jednolitej wykładni

Problem w tym, że sądy w różny sposób interpretują problematyczny artykuł 46 nowej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

- W naszym sądzie przyjęliśmy, że w przypadku wykreślenia wpisu stosujemy nowe przepisy, a obowiązująca wcześniej ustawa będzie miała zastosowanie wyłącznie do spraw, które wpłynęły przed wejściem w życie nowych kosztów sądowych - mówi Małgorzata Kluziak, prezes Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa. Identyczną wykładnię stosują m.in. sądy w Krakowie, Lublinie i Bydgoszczy.

- Może się zdarzyć, że hipoteka wpisana przed 2 marca będzie wykreślana np. dopiero po 20 latach - mówi sędzia Wojciech Breksa, przewodniczący Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego dla Krakowa - Podgórza. Jego zdaniem niecelowe jest więc odwoływanie się w takich sytuacjach do starych przepisów.

- Może się zdarzyć, że opłata za wpis została pobrana w niewłaściwej wysokości, tak więc opłatę za wykreślenie wpisu i tak należałoby liczyć od opłaty należnej, a niepobranej - dodaje sędzia Aleksandra Rękawek, przewodnicząca Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Bydgoszczy.

Na innym stanowisku stoi natomiast np. sąd białostocki, który stosuje wykładnię językową, tak więc opiera się na starej ustawie. Nie można również wykluczyć, że nawet w ramach jednego sądu, opierając się na swojej niezawisłości, sędziowie będą różnie interpretować ten niefortunny przepis.

Na szybką nowelizację ustawy, która tylko co weszła w życie, nie ma co liczyć. Być może jednolitą wykładnię uda się wypracować w drodze zażaleń składanych od naliczonych opłat. O ile takowe w ogóle zaczną wpływać.

NOWE OPŁATY W SPRAWACH WIECZYSTOKSIĘGOWYCH

200 zł - od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego,

150 zł - od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności (niezależnie od liczby udziałów w tych prawach),

- od wniosku o wpis własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami,

- od wniosku o wpis nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha,

- od wniosku o wpis praw osobistych i roszczeń,

- od wniosku o wpis zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych,

60 zł - od wniosku o założenie księgi wieczystej,

- od wniosku o połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona,

- od wniosku o odłączenie nieruchomości lub jej części,

- od wniosku o wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,

nie mniej niż 100 zł jeśli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału, jednak nie mniej, niż 100 zł.

OPINIA

Jolanta Klimowicz-Popławskaw iceprezes Sądu Rejonowego w Białymstoku

Od wniosku o wykreślenie wpisów dokonanych przed 2 marca pobieramy połowę opłaty faktycznie pobranej przy wpisie prawa, nie zaś połowę opłaty stałej należnej od wniosku o wpis prawa według obowiązującej aktualnie ustawy. Przyjęta interpretacja przepisu w wielu przypadkach jest korzystniejsza dla wnioskodawców niż pobieranie opłaty stałej, chociażby w odniesieniu do wniosków o wykreślenie innych praw niż hipoteki np. służebności. Co do wniosków o wykreślenie hipotek, to językowa wykładnia przepisu jest względniejsza dla osób domagających się wykreślenia hipotek zabezpieczających wierzytelności wynikające z bankowych kredytów zaciągniętych na budownictwo mieszkaniowe czy działalność związaną z produkcją rolną, których wpis był wolny od opłaty sądowej oraz hipotek przymusowych zabezpieczających należności Skarbu Państwa. We wskazanych przypadkach wnioski o wykreślenie hipotek wolne są od opłaty sądowej.