Wprowadzenie do firmy prywatnego składnika majątku
Składnik majątku nabyty lub wytworzony na cele prywatne można uznać za środek trwały w prowadzonej działalności gospodarczej. Jego wartość początkową ustala się na ogólnych zasadach. Przy czym w razie braku dowodów dokumentujących koszt jego nabycia lub wytworzenia ustawodawca dopuszcza możliwość zastosowania szczególnych rozwiązań w zakresie ustalania wartości początkowej.
W 2008 r. kupiłem samochód u dealera. Posiadam fakturę dotyczącą jego zakupu. Obecnie zamierzam otworzyć firmę. Czy mogę wprowadzić ten samochód na stan środków trwałych? Jeżeli tak, to jak ustalić jego wartość początkową (na podstawie ceny jego zakupu, czy obecnej wartości rynkowej)?
Środek transportu (tu: samochód osobowy) może być uznany za środek trwały podlegający amortyzacji, jeżeli:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- został nabyty lub wytworzony przez podatnika,
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- przewidywany okres jego używania jest dłuższy niż rok,
- jest m.in. wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.
Tak stanowi art. 22a ust. 1 ustawy o pdof. Z powołanego przepisu wynika, że jednym z warunków uznania pojazdu za środek trwały jest jego nabycie. Nie ma jednak znaczenia kiedy doszło do tego nabycia (przed czy po rozpoczęciu działalności gospodarczej).
Tak więc nie ma przeszkód, aby Czytelnik po rozpoczęciu działalności gospodarczej wprowadził do ewidencji środków trwałych samochód osobowy nabyty na prywatne potrzeby.
W przypadku środków trwałych nabytych w drodze kupna za ich wartość początkową przyjmuje się cenę ich nabycia w rozumieniu art. 22g ust. 3 ustawy o pdof. Przy czym w związku z tym, że podatnik dokonał zakupu samochodu w 2008 r., wątpliwości budzić może ustalenie jego wartości początkowej w oparciu o wskazane zasady. Cena zakupu nie odzwierciedla bowiem jego aktualnej wartości rynkowej. Pomimo tego, wprowadzając go do ewidencji środków trwałych, podatnik powinien za jego wartość początkową przyjąć cenę nabycia. Może ją bowiem ustalić, gdyż posiada dowód jego zakupu (tu: fakturę VAT). Wartość wynikającą z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem ceny rynkowej środka trwałego tego samego roku z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji, oraz stanu i stopnia zużycia, przyjmuje się bowiem dopiero, gdy nie można ustalić ceny jego nabycia (art. 22g ust. 8 ustawy o pdof).
Należy zauważyć, że w związku z zakupem w 2008 r. samochodu podatnikowi nie przysługiwało odliczenie VAT, oznacza to, że jego wartość początkową należy ustalić w kwocie brutto wynikającej z faktury (czyli łącznie z VAT).
W latach 90. wybudowałem systemem gospodarczym budynek użytkowy, który służył mi do celów osobistych. Obecnie zamierzam go wykorzystywać na potrzeby prowadzonej działalności (chcę go przeznaczyć na magazyn). Jak ustalić jego wartość początkową, skoro nie posiadam faktur związanych z jego wybudowaniem?
W przypadku składników majątku wytworzonych we własnym zakresie za ich wartość początkową przyjmuje się koszt ich wytworzenia (art. 22g ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof). Za koszt ten uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środka trwałego:
- rzeczowych składników majątku,
- wykorzystanych usług obcych,
- kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi,
- innych kosztów dających się zaliczyć do wartości wytworzonego środa trwałego.
Jeżeli jednak podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia, to wartość początkową środka trwałego ustala się w wysokości określonej przez biegłego powołanego przez podatnika. Biegły powinien ustalić wartość początkową środka trwałego z uwzględnieniem cen rynkowych (art. 22g ust. 9 ustawy o pdof).
Przy czym niemożność ustalenia kosztu wytworzenia powinna być spowodowana szczególną sytuacją. Do takich zalicza się przypadek, o którym mowa w pytaniu, tj. budowy budynku z przeznaczeniem do celów prywatnych. W takiej sytuacji podatnik nie musi gromadzić dokumentów związanych z jego wzniesieniem (dotyczących zakupu materiałów i usług). Dlatego, jeżeli później postanowi go wprowadzić do firmy, brak możliwości ustalenia kosztu wytworzenia (z uwagi na brak stosownych dokumentów) należy uznać za usprawiedliwiony. Wówczas wartość początkową budynku można ustalić, korzystając z usług biegłego.
Posiadam składnik majątku, który otrzymałem w darowiźnie. Czy fakt, że nie poniosłem wydatku na jego nabycie oznacza, że nie mogę uznać go za środek trwały w prowadzonej działalności?
Warunkiem uznania składnika majątku za środek trwały jest m.in. jego nabycie i posiadanie tytułu jego własności. Mówiąc o nabyciu ustawodawca nie stawia warunku, że musi to być odpłatna forma nabycia. Dopuszcza zatem, aby do nabycia składnika majątku doszło nieodpłatnie. Nieodpłatną formą nabycia jest otrzymanie w drodze darowizny. Wówczas również obdarowany nabywa tytuł własności otrzymanego składnika majątku. Jeżeli więc spełnia on pozostałe kryteria wskazane w odpowiedzi na pierwsze pytanie, to można go uznać za środek trwały.
Zasady ustalania wartości początkowej środka trwałego otrzymanego w darowiźnie reguluje art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o pdof. W jego myśl w razie nabycia środka trwałego w drodze darowizny za jego wartość początkową uważa się wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny określa tę wartość w niższej wysokości. Wtedy za wartość początkową należy przyjąć wartość z umowy.
Odpisy amortyzacyjne dokonywane od tak ustalonej wartości początkowej stanowią koszt uzyskania przychodów. Prawo zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych nabytych m.in. w drodze darowizny wynika z art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a) ustawy o pdof.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.)
autor: Beata Siwkowska
Gazeta Podatkowa nr 83 (811) z dnia 2011-10-17