Potężny majątek Watykanu. Papież Leon XIV przed wielkim wyzwaniem
Muzea watykańskie, dzieła sztuki, złoto - to aktywa kościelne ale - jak twierdzą włoskie media - nie te najważniejsze. Miliardy euro warte są bowiem rozsiane po świecie nieruchomości, z których Kościół czerpie pożytek. Kontrola i administrowanie tym ogromnym majątkiem będzie stanowić jedno z najtrudniejszych wyzwań dla następnego papieża. Został nim Amerykanin Robert Prevost. Przyjął imię Leona XIV.
"Nie patrzcie na Kaplicę Sykstyńską, to nie ona jest największym skarbem Watykanu" - zachęcał przed dwoma dniami tgcom24, konserwatywny, całodobowy kanał włoskiej telewizji. "Zarządzanie ogromnym bogactwem Kościoła jest jednym z problemów, który nieuchronnie powraca i staje się przyczyną podziałów" - przypomina na swojej stronie internetowej kanał tv.
Z zarządzaniem bogactwem będzie musiał się zmierzyć nowo wybrany papież, Amerykanin, Robert Prevost, który przyjął imię Leona XIV. “To latynoski Jankes” - tak nazywa Namiestnika Kościoła ansa.it, najczęściej odwiedzany portal informacyjny Włoch. Przypomina, że spędził lata w Peru, był bliskim współpracownikiem Franciszka i prawdopodobnie “będzie kontynuował misję dotyczącą walki ze zmianą klimatu i troski o migrantów”.
“Strategiczne pytanie dla nowego papieża dotyczy kontroli i administrowania ogromnym majątkiem Watykanu” - wskazuje włoska prasa. Przypomina, że Franciszek zainicjował głęboką reformę zarządzania gospodarką Stolicy Apostolskiej, centralizując uprawnienia dużych instytucji i stopniowo odbierając bezpośrednią kontrolę Sekretariatowi Stanu. Proces ten rozpoczął po skandalu arcybiskupa Angelo Becciu, który za 300 mln euro pochodzących z Sekretariatu Stanu kupił pałac w Londynie.
Nieruchomości są jednym z najważniejszych, ale i najdelikatniejszych aktywów Kościoła. "Począwszy od samego Watykanu, który dopiero niedawno zaczął ujawniać pewne liczby, aż po instytucje kościelne rozsiane po całych Włoszech i na świecie, Kościół jest właścicielem dziesiątek tysięcy budynków, które stanowią przedmiot etycznych, ale także strategicznych, finansowych i politycznych rozważań" - informuje tgcom24.
Według badania przeprowadzonego przez Obserwatorium Politechniki Mediolańskiej, o którym informuje dziennik "Il Sole 24 Ore", we Włoszech instytucje kościelne posiadają 45 927 budynków o łącznej powierzchni 38,6 mln metrów kwadratowych i szacowanej wartości 42,5 mld euro. "Są to: kościoły, szkoły, internaty, szpitale, ośrodki parafialne i domy mieszkalne" - wylicza gazeta z Mediolanu. Większość z nich (72 proc.) jest bezpośrednią własnością podmiotów religijnych, reszta została zarejestrowana w imieniu diecezji lub zakonów.
Zgodnie z danymi zaktualizowanymi w budżecie Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej (APSA) na rok 2023, Kościół zarządza bezpośrednio lub za pośrednictwem spółek ponad 5400 nieruchomościami. Zdecydowana większość z nich - 4249 - jest położona we Włoszech, z czego 92 proc. w Prowincji Rzymskiej, w szczególności na obszarach centrum miasta i blisko Watykanu. Około 1200 nieruchomości kościelnych leży za granicą, w takich miastach jak Londyn, Paryż, Genewa i Lozanna.
Oprócz nieruchomości APSA zarządza również innymi aktywami. Są nimi inwestycje głównie w międzynarodowe papiery wartościowe o stałym dochodzie, z ograniczonym zaangażowaniem w akcje i średnim terminem zapadalności portfela obligacji wynoszącym około 4 lata. "W 2023 r. działalność ta wygenerowała nadwyżkę ekonomiczną w wysokości 27,6 mln euro" - informuje „Vatican News”.
Inne dochody pochodzą z Muzeów Watykańskich, to też pieniądze turystów odwiedzających Bazylikę św. Piotra (ok. 6 mln rocznie). Watykan zarabia też na prawach do książek i innych publikacji papieża. Zdaniem ekspertów, trwający Jubileusz i emocje wywołane śmiercią tak popularnego papieża jak Franciszek mogą przyczynić się do wzrostu darowizn.
Mimo bogactwa, Watykan zmaga się z deficytem strukturalnym wynoszącym ponad 70 milionów dolarów rocznie - informuje dziennik “La Repubblica”. Nie są to oficjalne dane, ponieważ Stolica Apostolska od 2022 r. nie opublikowała skonsolidowanego bilansu swoich wpływów i wydatków.
Z powodu deficytu - argumentuje dziennik - papież Franciszek w ostatnich latach ograniczył wydatki. Między innymi obniżył preferencyjny czynsz za apartamenty kardynałów i o ok. 10 proc. zmniejszył „kardynalski talerz”, czyli ich pensję, która wynosi średnio ponad 5 tys. euro miesięcznie. “W lutym 2021 r. papież Franciszek podjął decyzję o zamknięciu wszystkich kont w Szwajcarii” - informuje gazeta Corriere della Sera. I dzięki niemu, zgodnie z zasadą większej przejrzystości Watykanu, po ponad 50 latach milczenia zaczęto upubliczniać podsumowanie budżetu Stolicy Apostolskiej.
