Wywiadownie gospodarcze otwarte dla wszystkich
Weszła w życie nowa ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. W przeciwieństwie do ustawy z 2003 r. nowe regulacje nie rezerwują biur informacji gospodarczych wyłącznie dla przedsiębiorców. Po spełnieniu określonych warunków każdy wierzyciel, w tym będący konsumentem, będzie mógł wpisać swojego dłużnika na "czarną listę". Nowa ustawa obowiązuje od 14 czerwca br.
Czym jest BIG?
Udostępnianie informacji gospodarczych osobom trzecim nieoznaczonym w chwili przeznaczania tych informacji do udostępniania może następować wyłącznie za pośrednictwem biura informacji gospodarczej, chyba że udostępnianie następuje w celu sprzedaży wierzytelności przez ogłoszenie publiczne lub przepisy prawa przewidują inny tryb udostępniania danych. Biura mogą być prowadzone wyłącznie w formie spółki akcyjnej, o kapitale zakładowym nie mniejszym niż 4 mln zł. Nazwa "biuro informacji gospodarczej" oraz skrót "BIG" są zastrzeżone wyłącznie dla przedsiębiorców pośredniczących w udostępnianiu informacji gospodarczych. Działalność ta polega na przyjmowaniu informacji gospodarczych od wierzycieli, przechowywaniu i ujawnianiu informacji dotyczących wiarygodności płatniczej osobom trzecim nieoznaczonym w chwili przeznaczania tych informacji do udostępniania.
Obecnie, podobnie jak przed wejściem w życie nowych regulacji, wierzyciel ma do wyboru trzy biura informacji gospodarczej (BIG), które trudnią się udostępnianiem osobom trzecim danych o wiarygodności płatniczej przedsiębiorców i konsumentów, w szczególności danych o zwłoce w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych.
Należy jednak pamiętać, że wierzyciel może przekazywać do BIG informacje gospodarcze w celu ich ujawnienia, jeżeli zawarł z danym biurem umowę o ich udostępnianie. Kontrakt taki wymaga dla swej ważności formy pisemnej. Oznacza to również konieczność zapłaty abonamentu za możliwość korzystania z określonych usług (np. w zakresie wpisywania dłużników). Biura prowadzą bowiem działalność gospodarczą i świadczą usługi odpłatnie.
Wierzyciel w świetle nowej ustawy
Do niedawna wyłącznie określony krąg (lista) podmiotów był uprawniony do przekazywania danych o swoich dłużnikach. Nowe regulacje szeroko otwierają dostęp do biur informacji gospodarczych dla wierzycieli. Mogą nimi być m.in. osoby fizyczne, których wierzytelność została stwierdzona tytułem wykonawczym, a także wszelkie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, którym w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub stosunkiem prawnym przysługuje wierzytelność.
Zmiana ta stwarza podstawę do korzystania z instrumentu mobilizowania do spłaty zadłużenia, jakim jest BIG, również dla wierzycieli wtórnych, w tym zwłaszcza dla firm windykacyjnych, funduszy sekurytyzacyjnych czy instytucji faktoringowych, które nabywają wierzytelności. Z kolei m.in. zakłady budżetowe gmin zyskają możliwość przekazywania informacji gospodarczych o najemcach lokali komunalnych.
Warunki wpisu konsumenta
Przepisy obowiązujące do 13 czerwca br. znacznie ograniczały możliwość ujawnienia danych o zobowiązaniu konsumenta. Wpis był możliwy tylko w przypadku długów wynikających z umowy o kredyt konsumencki lub umowy o przewóz osoby w regularnej komunikacji publicznej. Obecnie przedmiotem takiego wpisu może być każde zobowiązanie konsumenta na kwotę co najmniej 200 zł wynikające z określonego stosunku prawnego, w tym m.in. z umowy kredytu konsumenckiego. Dodatkowo zobowiązanie musi być wymagalne od co najmniej 60 dni. Musi także upłynąć co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym wezwania do zapłaty zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.
Wpis przedsiębiorcy
Nieco inne są warunki przekazania informacji do BIG o zadłużeniu podmiotu niebędącego konsumentem (w tym przedsiębiorcy). Tu również zobowiązanie musi powstać w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności jednak z umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej. Większa powinna być łączna kwota zobowiązań - co najmniej 500 zł. Pozostałe przesłanki są identyczne. Zobowiązanie musi być wymagalne od co najmniej 60 dni, a ponadto wierzyciel powinien odczekać minimum miesiąc od wysłania listem poleconym wezwania do zapłaty zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.
Gdy przekazującym jest konsument
Omówione zasady nie dotyczą jednak przypadków, w których przekazującym informacje gospodarcze o wiarygodności płatniczej innej osoby jest wierzyciel będący konsumentem. Są one surowsze (przede wszystkim ze względu na wymóg posiadania tytułu wykonawczego), niemniej docenić należy fakt, że możliwość taka w ogóle pojawiła się w nowej ustawie. W poprzednim stanie prawnym konsumenci byli takiego narzędzia pozbawieni - mogli być przedmiotem wpisu dokonywanego przez przedsiębiorcę, a nie źródłem takiej informacji.
Warunki przekazania informacji do BIG przez konsumenta o zadłużeniu innych osób (w tym przedsiębiorców) są następujące:
- zobowiązanie musi być stwierdzone tytułem wykonawczym,
- konsument musi pisemnie ostrzec dłużnika o zamiarze przekazania danych do BIG z podaniem danych konkretnego biura,
- musi upłynąć 14 dni od dnia wysłania powyższego pisma lub jego osobistego doręczenia dłużnikowi,
- konsument musi przekazać do biura dane organu orzekającego (np. sądu), datę wydania i sygnaturę tytułu wykonawczego stwierdzającego zobowiązania.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 9.04.2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. nr 81, poz. 530).
autor: Tomasz Konieczny
Gazeta Podatkowa Nr 674 z dnia 2010-06-24