Z krajowego do lokalnych

Te poręczenia to często jedyna szansa na uzyskanie przez firmy z sektora MSP kredytu bankowego. W tej chwili działa ponad dwadzieścia lokalnych i regionalnych funduszy poręczeniowych oraz zarządzany przez Bank Gospodarstwa Krajowego ogólnopolski, Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych.

Nowelizacja

Fundusze lokalne, często o bardzo wąskim zasięgu terytorialnym, powstawały najczęściej ze środków pomocowych, a ich obecny rozwój ogranicza brak nowych źródeł finansowania. Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych powstał na mocy ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez skarb państwa oraz niektóre osoby prawne z 1994 roku (wówczas pod nazwą Funduszu Poręczeń Kredytowych) i został wyposażony w środki z budżetu. Jego kapitał założycielski wynosił 45 milionów złotych. Dzięki mechanizmowi inwestowania zysków z inwestycji kapitałowych dziś dysponuje on środkami w wysokości 113 milionów złotych i dotychczas poręczył kredyty na kwotę ponad 240 milionów złotych. Ostatnia nowelizacja ustawy z lipca tego roku stworzyła możliwość udzielania przez KFPK poręczeń na zobowiązania funduszy lokalnych (system regwarancji) oraz kapitałowego ich wspierania. Z części wypracowanych zysków netto KFPK będzie mógł nabywać akcje i udziały funduszy lokalnych. W tej chwili BGK jest na etapie negocjowania odpowiedniej umowy z 

Ministerstwem Finansów oraz opracowywania nowych regulaminów. Zdaniem Tomasza Sypuły, dyrektora Departamentu Programów Celowych BGK, program wspierania funduszy lokalnych powinien ruszyć jeszcze w tym roku.

Dla wszystkich

Przez pierwsze lata swej działalności FPK nie cieszył się dużym zainteresowaniem, bo atrakcyjność poręczeń była niska, a procedury skomplikowane.

Po kolejnych zmianach procedur i nowelizacji ustawy w latach 1996-97 nie tylko doszło do zmiany nazwy funduszu (w miejsce FPK ustanowiono KFPK), ale również, co istotniejsze, do uproszczenia procedur i rozszerzenia dostępu do poręczeń. Dziś KFPK jest adresowany nie tylko do sektora MSP, ale do wszystkich przedsiębiorstw oraz do gmin. Udziela poręczeń do kwoty 1,5 miliona euro (wyższych udziela skarb państwa) na kredyty inwestycyjne oraz na zakup surowców i materiałów do produkcji. Ostatnia nowelizacja zakłada również poręczanie kredytów na zakup materiałów do świadczenia usług, na zakup towarów, na tworzenie nowych miejsc pracy i realizację kontraktów eksportowych, a także zobowiązania z tytułu emisji obligacji. Jednak obowiązującym prawem stanie się ta nowela wówczas, gdy BGK podpisze nową umowę z Ministerstwem Finansów.

Zakres i możliwości działania KFPK zwiększają się z roku na rok. Zarówno dlatego, że rosną jego możliwości finansowe (zyski z inwestycji w papiery skarbowe zasilają jego kapitały), jak i z racji coraz szerszej współpracy z bankami. W chwili startu fundusz współpracował z 11 bankami, obecnie ma podpisane umowy z 45 największymi bankami, dysponującymi łączną siecią ponad 2200 placówek na terenie całego kraju. To ważne, ponieważ klient starający się o poręczenie wszystkie formalności załatwia w banku, w którym chce uzyskać kredyt.

Zasady i procedury

Szczegółowe zasady działania KFPK reguluje umowa z resortem finansów. Określa ona nie tylko cele, na jakie mogą być przeznaczane środki funduszu, ale także maksymalny procentowy udział poręczenia (70 procent kredytu), wysokość pobieranych prowizji (zależnie od okresu poręczenia od 1do 2 procent kwoty poręczanej), zabezpieczenia dla udzielanych poręczeń (weksel in blanco z deklaracją wekslową) oraz tryb udzielania poręczeń.

Funkcjonują trzy procedury poręczenia: tryb uproszczony, zwykły i portfelowy. W trybie uproszczonym mogą być rozpatrywane wnioski, których kwota poręczenia nie przekracza równowartości 50 tysięcy euro dla podmiotów działających krócej niż dwa lata i 100 tysięcy euro dla podmiotów o dłuższym stażu. Kwota poręczenia nie może przekroczyć 50 procent kwoty udzielonego kredytu bez odsetek. Rozpatrywanie takiego wniosku trwa około tygodnia. BGK nie dokonuje analizy ekonomiczno-finansowej dokumentów, ogranicza się tylko do oceny formalnoprawnej.

Tryb zwykły nie przewiduje nadzwyczajnych ograniczeń. W tym przypadku obowiązują zasady ogólne, a więc poręczenia udzielane są do kwoty stanowiącej równowartość 1,5 miliona euro i nie mogą przekraczać 70 procent udzielonego kredytu. Niezależnie od analizy banku kredytującego, BGK przeprowadza również analizę ekonomiczno-finansową wniosków we własnym zakresie. Dokonuje tego na podstawie dokumentów załączonych przez kredytobiorcę do wniosku kredytowego. Cała procedura trwa około miesiąca.

Tryb portfelowy ma charakter preferencyjny i dotyczy tylko małych i średnich firm (zatrudnienie do 250 osób, roczne obroty do 20 milionów euro, suma bilansowa do 10 milionów euro).W tym trybie BGK na podstawie odrębnej umowy przydziela bankom, z którymi współpracuje, limit środków KFPK na poręczenia kredytów, których udzielają one swoim klientom. W tym przypadku poręczenie przyznawane jest wraz z kredytem.

Choć więc KFPK rozszerza swoją działalność praktycznie na wszystkie podmioty, nadal jednak jest nastawiony przede wszystkim na małe i średnie firmy, co znalazło wyraz w dostosowaniu procedur do specyfiki tych przedsiębiorstw. Najłatwiej uzyskać poręczenie w trybie uproszczonym i portfelowym, najtrudniej w trybie zwykłym, ale tam też wchodzą w grę znacznie wyższe kwoty, co ma wpływ na kalkulację ryzyka.

Popyt na poręczenia

To nastawienie funduszu znajduje potwierdzenie w statystykach. Z ogółu udzielonych poręczeń ponad 83 procent uzyskały firmy zatrudniające do 50 osób, a około 15 procent firmy mieszczące się w przedziale 50-250 zatrudnionych. Duże przedsiębiorstwa to niespełna 2 procent klientów KFPK. Najwięcej poręczeń przyznano dotąd w trybie uproszczonym - 74,5 procent. Poręczenia w trybie portfelowym stanowią niewiele ponad 10 procent, ale procedura ta jest możliwa od niedawna. Nie wiadomo, jak podchodzą do niej banki kredytujące, gdy oferują firmom poręczenia KFPK. W procedurze zwykłej udzielono dotychczas 14 procent wszystkich poręczeń.

Czy łatwo jest uzyskać poręczenie z KFPK? W ciągu całej działalności KFPK liczba zarejestrowanych wniosków o poręczenia wyniosła 1152, a liczba poręczeń udzielonych podmiotom gospodarczym - 872, na łączną kwotę ponad 230 milionów złotych (ogólne zaangażowanie ponad 240 milionów uwzględnia również poręczenia kredytów studenckich). Jak wynika z informacji BGK, ryzyko poręczeń udzielanych ze środków KFPK jest nieznacznie wyższe od ryzyka kredytowego w sektorze bankowym i wynosi: współczynnik poręczeń wypłaconych do udzielonych (w sztukach) - prawie 3,3 procent, współczynnik poręczeń wypłaconych do aktualnego zaangażowania (wartościowo) - 6 procent.

Dominujący udział małych firm w poręczeniach KFPK potwierdza skuteczność tego instrumentu w oddziaływaniu na sektor MSP. Nowe zasady, które wejdą w życie w ciągu najbliższych miesięcy, będą dla małych przedsiębiorstw jeszcze bardziej korzystne. Przede wszystkim dlatego, że rozszerzają zakres dostępu tych firm do poręczeń. Duże znaczenie będzie miało także wsparcie kapitałowe lokalnych funduszy poręczeń i objęcie ich przez KFPK systemem regwarancji.

We wszystkich aspektach

Książka pt. "Nowa gospodarka i jej implikacje dla długookresowego wzrostu w krajach posocjalistycznych" (redakcja naukowa: Grzegorz W. Kołodko) powstała jako plon seminarium, które wiosną br. zorganizował TIGER (instytut byłego wicepremiera Kołodki przy Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego). Zgromadzono w niej opracowania ponad 20 autorów krajowych i zagranicznych, które łącznie zapewniają kompleksowe potraktowanie problemu. W pierwszej części rozważają oni (Grzegorz Kołodko, Andrzej Wojtyna) ekonomiczne aspekty fenomenu "nowej gospodarki", a główny ich wniosek sprowadza się do stwierdzenia, że ta nowa nie jest panaceum na problemy starej i stare prawa ekonomiczne nadal obowiązują. W dalszej części książki opisywane są konkretne dziedziny opanowywane przez nowe technologie (handel, bankowość, transport, też na przykładzie np. Rosji), analizowane są także socjologiczne, psychologiczne a nawet polityczne aspekty rozwoju nowoczesnych sektorów. To kompleksowe ujmowanie tematu, oświetlanie go z różnych perspektyw (tak makro jak i mikro), jest niewątpliwie zaletą książki.