Zagospodarowanie mienia przejętego od wojsk Federacji Rosyjskiej

Strategiczny Program Rządowy "Zagospodarowanie mienia przejętego od wojsk Federacji Rosyjskiej" (SPR) ustanowiono decyzją Rady Ministrów 23 maja 1995 r. W celu likwidacji szkód ekologicznych stworzono odrębny "Program rekultywacji terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej". 10 czerwca 1994 r. z inicjatywy rządu Sejm uchwalił ustawę o zagospodarowaniu nieruchomości Skarbu Państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej. 1 września 1995 r. powołano pełnomocnika rządu do zagospodarowania mienia przejętego od wojsk Federacji Rosyjskiej, a 11 września - radę programową.

Na realizację obu programów przeznaczano w budżecie państwa specjalną rezerwę celową. I tak w 1995 r. przekazano 30 mln zł; w 1996 r. - 30 mln zł (w tym 21 mln na zagospodarowanie mienia i 9 mln na rekultywację terenów zdegradowanych); w 1997 r. - 33,5 mln zł (w tym - 24,5 mln zł na zagospodarowanie mienia i 9 mln na rekultywację terenów zdegradowanych); w 1998 r. - 30,4 mln zł (24,4 mln na zagospodarowanie mienia i 6 mln na rekultywację terenów zdegradowanych); w 1999 - 27,7 mln zł (w tym 22,3 mln na zagospodarowanie mienia i 5,4 mln na rekultywację terenów zdegradowanych).

Powyższe kwoty były znacznie niższe od potrzebnych na realizację zaplanowanych zadań. Mimo to realizacja SPR w dotychczasowym zakresie doprowadziła do zagospodarowania przeważającej części nieruchomości, usunięcia szkód ekologicznych na terenach przeznaczonych do zagospodarowania oraz do przerwania procesu dewastacji obiektów i degradacji środowiska. W kolejnych latach ujawniły się jednak pewne słabości w realizacji SPR. Brakowało programów badawczych, dotyczących zwłaszcza zdrowia ludności zamieszkującej tereny wojskowe. Odnotowano też brak środków pomocowych na prace studyjne, np. o likwidacji niewypałów i niewybuchów, promocję i upowszechnianie wiedzy z zakresu SPR. Ujawnił się zgłaszany przez wszystkie gminy niedostatek środków z rezerwy celowej budżetu państwa w stosunku do potrzeb. Chodziło również o zbyt późne przekazywanie tych środków gminom.

W latach 1995-1999 do pełnomocnika rządu wpłynęły wnioski o dofinansowanie z budżetu państwa 414 zadań SPR, których realizacja kosztowałaby 471 246 tys. zł. Dotacje przyznano na dofinansowanie 227 zadań. W 1999 r. do pełnomocnika rządu wpłynęło 90 wniosków o dofinansowanie z budżetu państwa zadań, których wykonanie oszacowano na 108 525,5 tys. zł. Dotacje przyznano na realizację 47 zadań.

Jeśli chodzi o realizację SPR, to suma środków własnych i innych, zgromadzonych przez inwestorów, przewyższa wartość rezerwy celowej z budżetu państwa. Jednocześnie analiza dotychczasowych źródeł finansowania "Programu rekultywacji terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej" dowodzi, że jest on w ok. 45 proc. finansowany z budżetu państwa, w ok. 45 proc. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a w ok. 10 proc. z innych źródeł.

W latach 1995-1999 na zagospodarowanie mienia przeznaczono: 122 mln zł z budżetu państwa i 143 mln zł z budżetów gmin i innych inwestorów.

Oznacza to, że dofinansowywanie zadań z budżetu państwa stymulowało gminy do poszukiwania środków własnych i innych.

Wykorzystywanie dotacji i realizacji zadań SPR było systematycznie monitorowane przez pełnomocnika rządu, a także poddawane ocenie w czasie sesji wyjazdowych rady programowej.

Prowadzono również działalność promocyjną dotyczącą zagospodarowania mienia i możliwości inwestowania na terenach byłych baz wojskowych.