Zagubieni w przepisach
Już 20 lat istnieje w Polsce urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Do udziału w jubileuszowych obchodach zaproszono kilkudziesięciu ombudsmanów z Europy. Jutro na Zamku Królewskim w Warszawie odbędą się sesje naukowe.
Pomagamy ludziom zagubionym w przepisach. Rozmawiamy z Januszem Kochanowskim, rzecznikiem praw obywatelskich.
Czy rzecznik powinien się zajmować ochroną praw konsumenckich?
- Współczesny człowiek jest zagubiony nie tylko w gąszczu przepisów i w działaniach władz publicznych, ale również prywatnych korporacji decydujących o prawach pracownika czy konsumenta. Obywatele nie wiedzą, jak z dostępnych im środków korzystać.
Jakie z tego są wnioski?
- Pokazuje to, jak niski jest poziom świadomości prawnej obywateli. Ukazuje też niedostatki pomocy prawnej i poradnictwa prawnego w naszym kraju. Polska nie ma systemu, który zapewniałby obywatelom - bez względu na ich zamożność - łatwy dostęp do pomocy prawnej.
Dlaczego RPO nie wsparł Trybunału Konstytucyjnego, gdy był on atakowany przez władzę wykonawczą?
- Oprócz różnic wynikających z odmiennych zadań i pozycji ustrojowej, a niekiedy także odmiennego spojrzenia na problemy natury prawnej, TK oraz urząd RPO łączy ścisła współpraca na rzecz realizacji idei demokratycznego państwa prawa oraz zapewnienia wysokiego poziomu i sprawności orzecznictwa. Jako rzecznik angażowałem się w rozwiązanie problemu niewykonywania orzeczeń Trybunału, a także wzrostu zaległości w rozpoznawaniu spraw przez sam TK.
Ale orzeczenie TK w sprawie lustracji spotkało się z pana krytyką...
- W oświadczeniu dotyczącym wyroku TK w sprawie ustawy lustracyjnej, obok krytyki wielu aspektów tego orzeczenia, wypowiedziałem się przeciwko planom reformy TK, które mogłyby sparaliżować jego działalność. Moja wypowiedź odwoływała się do konieczności zapewnienia TK możliwości sprawnego, niezależnego funkcjonowania w stosunku do innych władz. Jest to niezbędne do zapewnienia każdemu konstytucyjnego prawado sądu. Trybunał cieszy się w Polsce wysokim autorytetem. Wierzę, że instytucja ta, sprawnie zarządzana, poprzez odważne i mądre orzecznictwo, jest w stanie oprzeć się wszelkim naciskom.
Jakie są najbardziej odczuwalne przez społeczeństwo sukcesy rzecznika? Dlaczego RPO nie występuje w obronie środowiska sędziowskiego? Przecież niezawisły sędzia gwarantuje obywatelom sprawiedliwy proces i dochodzenie ich praw? Wydaje się, że w 2007 roku Janusz Kochanowski stanął silniej po stronie władzy wykonawczej - dlaczego?
Rozmawiała Katarzyna Żaczkiewicz.
Więcej: Gazeta Prawna 14.05.2008 (94) - str.16
