Fundusze na rozwój eksportu

Zwłaszcza, że jak wiadomo dynamika obrotów towarami i usługami determinuje w znacznym stopniu dynamikę PKB. Inaczej mówiąc - istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy wzrostem eksportu, a rozwojem gospodarczym.

Wzrasta konkurencyjność polskiej oferty towarowej na rynkach zagranicznych. To cieszy. Cieszy również fakt radykalnego przeorganizowania polskiego eksportu i reorientacji geograficznej. Polscy eksporterzy, zniechęcani do tradycyjnych kierunków i handlu ze Wschodem, przenieśli swoje zainteresowania na Jednolity Rynek Europejski i 77,5 proc. polskiego eksportu tam właśnie jest lokowane. Warto zauważyć, że mimo coraz aktywniejszej działalności eksportowej MŚP występuje tendencja zmniejszania się dynamiki eksportu małych firm - z reguły funkcjonujących na bazie kapitału krajowego. Wydaje się, że jest to spowodowane z jednej strony rosnącym popytem na rynku wewnętrznym, spadkiem kursu dolara i euro, a z drugiej - rosnącą konkurencją na rynkach zagranicznych, szczególnie oferty chińskiej, zarówno artykułów najmniej przetworzonych, jak i tych stosunkowo zaawansowanych technologicznie.

Paszport do eksportu

Realną możliwością na zahamowanie negatywnych trendów eksportowych małych i średnich firm może być system wsparcia w ramach unijnego dofinansowania, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Przedsięwzięcia o znaczeniu ponadregionalnym będą finansowane z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. To połączenie innowacyjności i eksportu jest znaczące - eksport, podobnie jak podniesienie potencjału technologicznego jest bezpośrednim stymulantem rozwoju gospodarczego. Na PO IG przeznaczono 9 694 mln euro i kwota ta rozkłada się pomiędzy dziewięć osi priorytetowych następująco: na proeksportowy, VI Priorytet ,,Polska gospodarka na rynku międzynarodowym'' przeznaczono 4 proc. środków, czyli ok. 92 mln euro. Przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z działania 6.1. ,,Paszport do eksportu''.

Dla kogo będą te pieniądze? Dla firm z dużym potencjałem rozwijania i prowadzenia transakcji eksportowych, sprzedaży na Jednolitym Rynku Europejskim (JRE) i tych, których eksport lub sprzedaż na JRE w ostatnim zakończonym roku obrotowym w całkowitej sprzedaży były nie większe niż 30 proc. - mikroprzedsiębiorstwa, 25 proc. - małe firmy, 20 proc . - średnie firmy. Promowane będę więc zarówno te podmioty, które zdobyły już pewne niewielkie doświadczenie w handlu zagranicznym, jak również startujący w eksporcie. Z pomocy wykluczone będą duże przedsiębiorstwa.

W ramach jednego wniosku możliwe będzie otrzymanie dotacji na kwotę 150 tys. zł na pokrycie takich kosztów jak doradztwo związane z budowaniem indywidualnych strategii eksportowych, uzyskanie zagranicznych certyfikatów lub innych dokumentów uprawniających do wprowadzenia towaru lub usługi na dany rynek, udział w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych w charakterze wystawcy lub udział w branżowych misjach gospodarczych za granicą, mających na celu wyszukiwanie i dobór partnerów na rynkach docelowych. Wysokość dofinansowania musi być zgodna z zasadami pomocy publicznej, które zostały określone w rozporządzeniu MRR z 7 kwietnia 2008 r. i mówią, że w działaniu 6.1 pomoc publiczna, czyli wysokość dofinansowania wynosi dla usług doradczych - 100 proc., dla innych wydatków - 50 proc.

Na badania rynku i materiały promocyjne

Jednocześnie przedsiębiorcy muszą pamiętać o zasadach pomocy de minimis, co oznacza że w bieżącym roku oraz dwóch poprzedzających go latach przedsiębiorca nie może otrzymać pomocy wyższej niż wartość brutto łącznie z pomocą, o którą się ubiega, powyżej 200 tys. euro, a dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego - równowartość 100 tys. euro. Niemała kwota 150 tys. zł może pokryć koszty np. przeprowadzenia lub zakupu wyników badań marketingowych na rynku docelowym, wyszukiwania i doboru partnerów handlowych, produkcji materiałów promocyjnych, organizacji spotkań, prezentacji, wystaw, pokazów zagranicą. Dotowany będzie na podobnych zasadach jak w poprzednim okresie finansowania udział w imprezach targowo-wystawienniczych: koszty przejazdu i zakwaterowania zagranicą, wynajęcia powierzchni ekspozycyjnej, projektowania i wykonania zabudowy ekspozycyjnej, wynajęcia sali konferencyjnej i inne. Możliwe będzie również uzyskanie wsparcia na zdobycie zagranicznych certyfikatów wyrobu, czy tłumaczenie dokumentacji technicznej.

W przedstawionym systemie ważną rolę odegrają profesjonalni doradcy - Regionalne Instytucje Doradcze (RID), które zostaną wyłonione w drodze konkursu - kiedy i na jakich zasadach - póki co, nie wiadomo. Wstępnie mówi się, że RID-y będą świadczyć pomoc doradczą w zakresie budowania strategii rozwoju eksportu i przygotowywać razem z przedsiębiorcą zestaw narzędzi, służących rozwojowi eksportu, a także współpracować z przedsiębiorcą w przygotowywaniu wniosków o dotacje, które następnie trafią do Regionalnych Instytucji Finansujących (RIF). To RIF-y będą ostatecznie decydować o przyznaniu dofinansowania. Instytucją wdrażającą w tym działaniu jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Cały proces oceny wniosku ma trwać nie dłużej niż 30 dni. Dyskutowana niedawno ,,Strategia rozwoju Krajowego Systemu Usług (KSU) dla MSP'', przygotowana przez PARP zakłada, jako jeden z czterech priorytetowych obszarów działania ośrodków KSU ,,Umiędzynarodowienie firm i rozwój funkcji eksportowej''. Jako narzędzia realizacji powyższych zadań zakłada się kreowanie rynku i promocję określonych postaw i zachowań, świadczenie usług informacyjnych o charakterze podstawowym, usługi niezależnej oceny przedsięwzięć gospodarczych. To ambitne zadanie, zwłaszcza że ośrodki w poprzednich okresach raczej nie świadczyły tego typu usług, a zestaw planowanych narzędzi wydaje się być zdecydowanie niewystarczający. PARP nie przewiduje, aby ośrodki KSU w tym obszarze interwencji prowadziły doradztwo indywidualne, czy też szkolenia. Być może te funkcje będą pełnić Regionalne Instytucje Doradcze.

Eksport w programach regionalnych

Wspieranie eksportu wpisane jest również w regionalne programy operacyjne. Na przykład w RPO województwa Łódzkiego, w ramach największej III osi priorytetowej "Gospodarka, Innowacyjność, Przedsiębiorczość" i działania 3.2. "Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw" przewiduje się wsparcie projektów, mających szczególną wartość dla wizerunku województwa na tle Polski i Europy, a mianowicie dotyczących marketingu i promocji marek produktów regionalnych oraz lokalnych. Projekty kwalifikujące się do wsparcia powinny identyfikować sposób podwyższenia unikalności danej marki i powiązania jej z regionem. Ponadto przewidziane jest wsparcie dla operacji, polegających na udziale w targach, wystawach i misjach gospodarczych w kraju i za granicą, jako elementów promocji wytwarzanych produktów lub oferowanych usług. Dofinansowanie w ramach RPO wyniesie zgodnie z mapą pomocy regionalnej 50, 40 lub 30 proc., w zależności od województwa. Maksymalną intensywność pomocy podwyższa się o 20 punktów procentowych brutto w przypadku mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców, a o 10 punktów procentowych brutto w przypadku średnich przedsiębiorców.

Linia demarkacyjna pomiędzy programem Innowacyjna Gospodarka a programami regionalnymi przebiega następująco: w ramach PO IG działanie 6.1. finansowanie będzie obejmować kompleksowy pakiet usług dla MSP planujących rozpoczęcie albo poszerzenie działalności eksportowej, a w ramach RPO dofinansowane będą przedsięwzięcia komplementarne z zakresu promocji regionalnej i lokalnej gospodarki w kraju i za granicą. Ponadto wspierane będą działania obejmujące np. udział przedsiębiorców w targach, wystawach, misjach gospodarczych, w powiązaniu z promocją regionu.

,,Należy udzielać MSP wsparcia ich działalności promocyjnej i poszukiwania nowych rynków, ułatwiać dostęp do zewnętrznego finansowania" - to cytat z raportu o stanie gospodarki "Polska 2007''. Czy rzeczywiście wystarczającą odpowiedzią na rosnące zagrożenia dla polskiego eksportu są ,,Paszport do eksportu'' i programy promocji regionalnej?

Ewa Kochańska

Ośrodek zarejestrowany w Krajowym Systemie Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, prezesem Stowarzyszenia Doradców Gospodarczych Pro-Akademia oraz członkiem Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013.

Artykuł przygotowany we współpracy merytorycznej z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości.