Gaz wobec wyzwań

Pod wieloma względami wymogi spółek gazowych, jeżeli chodzi o zastosowanie nowoczesnych rozwiązań IT, zbliżone są do energetyki. Obszarami, które wyróżniają sektor gazowy, są więc obsługa klienta, zarządzanie majątkiem, budowa sieci inteligentnych oraz sprostanie zmieniającym się regulacjom europejskim i wynikającym stąd zmianom rynkowym.

- Jednak w przeciwieństwie do energetyki, w przypadku sektora gazowego zadania z tym związane spoczywają przede wszystkim na barkach jednej organizacji, spółek i Grupy PGNiG, które obsługują zdecydowaną większość sprzedaży i dystrybucji gazu w Polsce - wskazuje Andrzej Chabrzyk, architekt rozwiązań biznesowych SAP. - Ta sytuacja stwarza ogromne możliwości zbudowania spójnego biznesowo i technologicznie rozwiązania informatycznego i ukierunkowanej na efektywność standaryzacji kluczowych procesów biznesowych.

Sektor gazowy stawia również szczególne wymagania w zakresie bezpieczeństwa eksploatacji sieci. Przedsiębiorstwa borykają się z problemami związanymi z zasilaniem urządzeń w energię elektryczną, co dotyczy szczególnie gazociągów niskich ciśnień.

- Rozwiązania informatyczne stosowane w gazownictwie muszą odpowiadać na zapotrzebowanie w zakresie usuwania awarii sieci gazowej, a zwłaszcza szybkiego wykrycia awarii przez operatora, wyizolowania tego elementu sieci oraz szybkiego usunięcia uszkodzenia - uważa Andrzej Janowski, principal consultant, Oracle Utilities Global Business Unit.

Wśród głównych wyzwań stojących przed systemami informatycznymi wykorzystywanymi w gazownictwie wymienia się w pierwszej kolejności stworzenie przyjaznego środowiska obsługi odbiorców oraz przygotowanie do innego sposobu rozliczania gazu i bilansowania jego zużycia. To również wsparcie współpracy i wymiany danych pomiędzy podmiotami działającymi na rynku sprzedaży, dystrybucji i przesyłu gazu oraz przygotowanie do wprowadzania kolejnych elementów inteligentnych pomiarów (Smart Metering).

Andrzej Chabrzyk z SA P do dotychczasowych sukcesów zalicza zbudowanie spójnej wymiany danych pomiędzy obrotem i dystrybucją oraz postęp prac nad informatycznym wsparciem procesów back-office (wewnętrznych), stosowanych w tym zakresie m.in. przez PGNiG i część podmiotów zależnych.

W najbliższych latach krajowy sektor gazowy czeka zmierzenie się z wzrastającą konkurencyjnością na rynku obrotu gazem. Urynkowienie jest ważnym czynnikiem sprzyjającym informatyzacji. Niezbędne inwestycje obejmą m.in. konieczność porządkowania danych, procedur i procesów, ujednolicenie baz danych klientów i tworzenie kompleksowych systemów obsługi klienta.

IT dla sektora to także pomoc w zarządzaniu majątkiem sieciowym, serwisem technicznym oraz w rozliczaniu obrotu i dystrybucji na otwartym rynku gazu. Na poziomie zarządzania wewnętrznego efektywne wykorzystanie systemów ERP pozwoli natomiast unowocześniać sposoby działania i ściśle kontrolować koszty.

Nasi rozmówcy wskazują na 2007 r. i regulacje nakazujące firmom gazowniczym rozdzielenie działalności handlowej od działalności dystrybucyjnej jako na cezurę, od której ten segment gospodarki intensywniej inwestuje w rozwiązania IT.

- Konieczne stało się rozdzielenie infrastruktury informatycznej obydwu obszarów - wyjaśnia Piotr Durzyński, dyrektor sprzedaży w sektorze przemysłowym CompFort Meridian Polska. - Znalazły więc zastosowanie zarówno rozwiązania w zakresie automatyzacji usług IT, jak i monitoringu infrastruktury serwerowej oraz sieciowej komputerów i systemów.

Na dynamikę inwestycji IT w gazownictwie wpływają też spore projekty inwestycyjne w tym obszarze w ostatnich latach. Można wymienić chociażby poszukiwania i odkrycie gazu łupkowego, budowę terminalu gazu skroplonego, rozbudowę powierzchni magazynowych czy nowe międzynarodowe połączenia sieciowe.

Piotr Rek, dyrektor centrum APUS Comarch, dodaje do tej listy oczekiwania UE w zakresie realizacji dyrektywy energetycznej, zwłaszcza w obszarze wymiany danych pomiędzy uczestnikami rynku, a co za tym idzie konieczność ich standaryzacji oraz wdrożeń w zakresie inteligentnego opomiarowania.

- Przewiduję rozpoczęcie masowych wdrożeń systemów BPM (Business Process Management) i ESB (szyna integracyjna), a w dalszej perspektywie budowę kolektorów danych pomiarowych, konsolidację systemów telemetrycznych z systemami biznesowymi oraz wdrożenie systemów inteligentnego opomiarowania - prognozuje Rek.

Specyfiką sektora gazowego jest także skomplikowanie procesów logistycznych i silnie rozproszona struktura, co również znajduje odzwierciedlenie w stosowanych rozwiązaniach informatycznych. Dotyczy to zwłaszcza konieczności szybkiej wymiany informacji z pracownikami, szczególnie osobami pracującymi w terenie, czyli technikami, monterami, kierowcami czy firmami dystrybucyjnymi.

- Branżę tę wyróżnia również złożoność obsługi procesu budowy instalacji gazowych oraz złożona wycena towarów gazowych ze względu na wysoki poziom zróżnicowania kosztów pośrednich i reguł alokowania kosztów w K WS (koszt własny sprzedaży) - zwraca uwagę Janusz Małgorzaciak, ekspert rozwiązań ERP Microsoft Dynamics. - Systemy informatyczne klasy ERP mają za zadanie wspierać realizację wszystkich tych działań.

Stąd też najpopularniejszymi funkcjonalnościami wykorzystywanymi przez firmy sektora gazowego są m.in. system billingowy, aplikacje do zarządzania relacjami z klientem (CRM), prognozowania i planowania dystrybucji gazu, planowania inwestycji w budowie rurociągów gazu czy zarządzania dyspozytornią.

Jeżeli chodzi o obsługę klienta, spółki gazowe w oparciu o scentralizowane bazy klientów i kontrahentów mogą wykorzystywać zaawansowane systemy CRM w sposób zbliżony do sektora użyteczności publicznej. Wśród użytecznych rozwiązań wymienia się takie funkcjonalności, jak wsparcie odczytów i rozliczeń, lepsze dostosowanie taryf, obsługę płatności i reklamacji, kontraktów, zamawianie i obsługę przyłączy.

Dużym obszarem do informatycznego zagospodarowania jest sprzedaż, gdzie wyspecjalizowane systemy do precyzyjnego rozliczania ilości dostarczonego gazu, rozliczeń z odbiorcami i obsługi oraz windykacji należności będą miały coraz większy wpływ na poprawianie wyników finansowych.

Szczególnego znaczenia nabiorą też rozwiązania informatyczne w obszarze dystrybucji gazu. Wyzwaniami będą zwłaszcza budowa środowiska obsługi i rozwoju majątku sieciowego nastawionego na bezpieczeństwo i efektywność kosztową, przygotowanie do rozliczania wielu dostawców gazu i rozliczeń kalorymetrycznych, inteligentne liczniki, wymiana danych i obsługa procesów pomiędzy podmiotami, ujednolicenie standardów i formatów danych oraz ujednolicenie procesów obsługiwanych wspólnie, takich jak np. zmiana dostawcy gazu, przyłączanie nowych odbiorców czy bilansowanie dostaw gazu.

Na znaczeniu zyskiwać będzie mobilna obsługa utrzymania sieci. Mam zwłaszcza na myśli wykorzystanie przez pracowników w terenie urządzeń mobilnych z dostępem do aplikacji biznesowych integrujących procesy utrzymania zasobów technicznych z procesami, takimi jak gospodarka magazynowa i zaopatrzenie, zarządzanie urządzeniami, harmonogramowanie zasobów czy finanse i kontroling.

Przedstawiciel SAP zwraca również uwagę na konieczność integracji rozwiązań IT z systemami orientacji przestrzennej, czyli GIS. Jego zdaniem, wciąż dosyć powszechna w Polsce wiara, że paszportyzacja (inwentaryzacja obiektów sieci) dokonana przy pomocy GIS załatwia problem zarządzania zasobami technicznymi z pewnością nie wytrzyma próby czasu i wymogów efektywności gospodarowania.

Konsolidacja na poziomie oddziałów handlowych w Grupie PGNiG spowoduje większe zainteresowanie rozwiązaniami związanymi z monitorowaniem infrastruktury IT oraz automatyzacją centrum przetwarzania danych.

Andrzej Garbacki z firmy Astor wskazuje na systemy nadzorujące procesy technologiczne (SCADA) jako rozwiązania, po które będzie sięgał sektor. Integrują one i centralizują wiele typów aktywności realizowanych w rozproszonych geograficznie sieciach dystrybucji. Na znaczeniu będą także zyskiwać systemy automatyzacji i monitoringu odwiertów.

Jarosław Maślanek