Pracownicy mogą spać bez podatku

W wielu przypadkach znaczna odległość sprawia, że codzienny transport pracowników do i z miejsca budowy staje się nieopłacalny. W takich wypadkach, na czas świadczenia pracy pracodawca zapewnia pracownikom nieodpłatny nocleg w miejscowości, w której prowadzona jest budowa. Zapewnienie takiego noclegu, zdaniem organów podatkowych, nie wiąże się z powstaniem po stronie pracowników przychodu podatkowego.

Takie stanowisko potwierdził w wydanej w dniu 1 lipca 2015 r. interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach.

Sprawa dotyczyła spółki prowadzącej działalność budowlaną oraz remontową. W związku z wykonywaniem robót na terenie całego kraju, zatrudnienia na podstawie umów o pracę pracownicy spółki wysyłani są do wykonywania robót budowlanych. Każdoczesny teren prac jest wpisywany do umowy o pracę jako miejsce świadczenia pracy, pracownicy nie przebywają więc w tym czasie w podróży służbowej.

W sytuacjach znacznego oddalenia miejsca robót od miasta - siedziby spółki, spółka pokrywa koszty noclegu pracowników bezpośrednio zaangażowanych w daną budowę na czas jej realizacji. Spółka powzięła przy tym wątpliwość, czy na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o PIT wartość takiego świadczenia stanowi przychód pracownika. Zdaniem Spółki, takie w takim przypadku przychód nie powinien powstawać. W tym przypadku oś występującego wcześniej sporu z organami opierała się na użytym w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT pojęciu nieodpłatnego świadczenia, którego to wartość jest uznawana za przychód pracownika. Dość szczegółowej wykładni tego pojęcia oraz istotnych wskazówek interpretacyjnych udzielił w tym zakresie Trybunał Konstytucyjny w wydanym w zeszłym roku wyroku z dnia 8 lipca w sprawie o sygnaturze K 7/13.

To na tym orzeczeniu oparła swe stanowisko spółka wskazując, iż Trybunał wyraźnie podkreślił, że z rodzącym przychód nieodpłatnym świadczeniem nie mamy miejsca w sytuacji, gdy świadczenie zostało przyjęte jako warunek niezbędny do zgodnego z prawem wykonania pracy, tak jak miało to miejsce w opisanym we wniosku stanie faktycznym. Jednocześnie, na poparcie swego stanowiska spółka powołała aktualny wyrok NSA w tym zakresie (sygn. II FSK 2280/12, wyrok z dnia 19 września 2014 r.), w którym to sąd administracyjny wyraźnie podkreślił, iż "(...) udostępnienie miejsc noclegowych pracownikom leży wyłącznie w interesie pracodawcy, a nie pracowników, którzy swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokajają w innym miejscu i w inny sposób oraz którzy - gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy o pracę - nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów." Co za tym idzie, sąd wykluczył możliwość przypisania pracownikowi przychodu w tym zakresie.

Ostatecznie, organ podatkowy podzielił w pełni stanowisko zaprezentowane przez spółkę we wniosku. W tym zakresie, istotna zmiana (często niekorzystnych) stanowisk organów nastąpiła właśnie w wyniku powołanego już powyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z lipca zeszłego roku. Trybunał uznał w nim co prawda zgodność zapisów ustawy o PIT dot. nieodpłatnych świadczeń z ustawą zasadniczą, w uzasadnieniu orzeczenia zawarł jednak cenne wskazówki interpretacyjne, niezbędne dla prawidłowej wykładni tego niedookreślonego pojęcia.

Trybunał wyraźnie podkreślił bowiem, iż za przychód podatnika mogą zostać uznane jedynie te świadczenia, które, po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (dobrowolność świadczenia), po drugie, zostały spełnione w jego indywidualnym interesie, nie zaś w interesie pracodawcy, oraz przyniosły pracownikowi wymierną korzyść powiększając jego aktywa lub pozwalając mu uniknąć wydatku, po trzecie wreszcie, niezbędnym elementem jest w tym przypadku wymierność uzyskiwanej korzyści dla konkretnego pracownika.

Z przedstawionych reguł jasno wynika, iż wszelkie świadczenia niezbędne do prawidłowego wykonania przez pracownika pracy - w tym koszty chociażby jego noclegu - nie mogą być uznane za jego przychód. Ponoszone są one w głównej mierze w interesie samego pracodawcy, a ich przyjęcie przez pracownika jest w wielu przypadkach niezależne od jego woli. W związku z powyższym, wartość takich świadczeń nie może zostać uznana za przychód pracownika.

Justyna Zając-Wysocka, Mateusz Kozieł

Departament Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

^{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}