W 1992 roku Ustawodawca dodał do Ustawy o księgach wieczystych i hipotece nowy art. 241. W obecnym brzmieniu art. 241 ust. 1 "do ksiąg wieczystych dla spółdzielczych własnościowych praw do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o księgach wieczystych dla nieruchomości", w związku z czym księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Poniżej kilka powód, które potwierdzają dlaczego warto założyć księgę wieczystą:
1 )rynek wtórny obrotu nieruchomości jest rynkiem coraz bardziej wymagającym. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu z założoną księgą wieczystą po prostu łatwiej sprzedać, ponieważ tytułem przykładu nabywca jest chroniony przepisami o tzw. rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych polega na prawnym domniemaniu, że stan ujawniony w księdze wieczystej jest zgodny ze stanem faktycznym. Dopóki nie zostanie udowodnione, że treść wpisu w księdze wieczystej nie jest zgodna z rzeczywistością, przyjmuje się, że prawa wpisane do księgi wieczystej istnieją, a wykreślone z niej nie istnieją;
2) na takowy lokal łatwiej znaleźć nabywcę, ponieważ nabywca będzie mógł zaciągnąć kredyt hipoteczny pod zakup mieszkania. Zgodnie z art. 67 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece "do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej", w związku z czym bez księgi wieczystej bank nie udzieli kredytu hipotecznego;
3) mieszkanie z założoną księgą wieczystą może wydawać się atrakcyjniejsze dla ewentualnego przyszłego kupującego, ponieważ nie będzie zmuszony poświęcać czasu oraz ponosić dodatkowych kosztów na założenie księgi wieczystej, w przypadku gdy w przyszłości będzie chciał przekształcić spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu we własność. Zgodnie z art. 241 ust. 2 "w razie przekształcenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w prawo własności nieruchomości, księga wieczysta prowadzona dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu staje się księgą wieczystą dla nieruchomości, a wpisana w tej księdze hipoteka na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu obciąża nieruchomość.
Na marginesie rozważań należy zaznaczyć, iż założenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania w niej pierwszego wpisu. Wpis dokonywany jest na wniosek złożony na urzędowym formularzu. Organem prowadzącym księgę wieczystą jest sąd rejonowy właściwy ze względu na położenie nieruchomości - tzw. wydział wieczystoksięgowy.
Problem z obrotem oraz zaciąganiem kredytów hipotecznych na mieszkania spółdzielcze własnościowe rozpoczęły się od wydania 24 maja 2013 r. przez Sąd Najwyższy uchwały (sygn. akt III CZP 104/12), w której sąd ten orzekł, iż "spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu ustanowione w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni nie przysługuje własność albo użytkowanie wieczyste stanowi ekspektatywę tego prawa; niedopuszczalne jest założenie księgi wieczystej w celu jej ujawnienia".
W efekcie podjęcia powyższej uchwały przez Sąd Najwyższy notariusze zaprzestali sporządzania aktów notarialnych dokumentujących obrót spółdzielczymi własnościowymi prawami do lokali, sądy wieczystoksięgowe zakładania ksiąg wieczystych dla takich praw, co spowodowało nie udzielaniem kredytów na zakup takich lokali przez banki. Samorząd notariuszy zdecydował ostatecznie o wznowieniu podpisywania aktów notarialnych dla tego rodzaju mieszkań, jednak nadal niedopuszczalne jest zakładanie ksiąg wieczystych dla takich mieszkań.
Marcin Zadrożny
aplikant adwokacki
HILLS LTS S.A.
