Nowy pakiet mieszkaniowy wesprze stare budynki

Efektem uchwalonej ustawy ma być m.in. zwiększenie dostępności mieszkań na wynajem dla osób o niskich dochodach, poprawa warunków mieszkaniowych w już istniejących lokalach, dopłaty do czynszu dla podnajemców mieszkań, wakacje czynszowe w TBS czy wyższe granty na budowę i wsparcie dla gmin.

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa, tzw. społeczną część pakietu mieszkaniowego, opracowało Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (MRPiT).

Efektem społecznej części pakietu mieszkaniowego ma też być możliwość dojścia do własności w nowo budowanych mieszkaniach w formule Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych (SIM), wsparcie szeroko rozumianego budownictwa społecznego oraz większy i łatwiejszy dostęp do gruntów pod zabudowę.

Przewidziano też utworzenie Rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa "o wartości 1,5 mld złotych, jako wsparcie w budowie mieszkań gmin, które ucierpiały finansowo w wyniku COVID-19" oraz ułatwienia dla osób, które mają książeczki mieszkaniowe. Pakiet zakłada ponadto pomoc dla najemców, dotkniętych ekonomicznymi skutkami COVID-19 oraz cyfryzację procesu budowlanego.

"Pakiet ma stanowić impuls rozwojowy dla gospodarki, w którą uderzyła pandemia COVID-19" - podkreślił resort.

Kluczowe rozwiązania społecznej części pakietu mieszkaniowego to, jak zaznaczono, zmiany w budownictwie społecznym, czynszowym oraz komunalnym. Oznacza to np. wyższe granty z Funduszu Dopłat w BGK dla gmin na budowę mieszkań społecznych (z 20 proc. kosztów inwestycji do nawet 35 proc.); wprowadzenie zasady finansowania wkładu gminy, a nie refinansowania; zwiększenie wsparcia dla gmin na budowę mieszkań komunalnych - na pokrycie do 80 proc. kosztów nowych inwestycji.

Resort wskazał też na wyższe granty na remonty zasobu budynków komunalnych, które ze względu na stan techniczny nie są użytkowane - pustostany. Rozwiązania obejmują również "uproszczoną procedurę ubiegania się o środki, uelastycznienie zasad dotyczących czynszu w przypadku inwestowania przez TBS w OZE, czy termomodernizację lub w poprawę dostępności dla seniorów i osób niepełnosprawnych".

W ramach rozwiązań przewidziano ponadto: premie remontowe na budynki TBS starsze niż 25 lat (obecnie ogólna zasada pozwala uzyskać ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów premię na remont budynku wybudowanego przed 1961 r.); wakacje czynszowe dla lokatorów w TBS-ach (nawet 20 proc. niższy czynsz) po spłacie kredytu przez TBS.

W przypadku budowy mieszkań społecznych z wyższą partycypacją lokatora w kosztach budowy, będzie możliwość zmiany umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności - wyjaśniło MRPiT. Wskazało również na dopłaty do czynszu w programie "Mieszkanie na start" i szansę "dojścia do własności nowego mieszkania także dla osób bez zdolności czynszowej". Opcja dla "stających na nogi" zakłada też dopłaty do czynszu dla lokatorów mieszkań wynajmowanych od inwestora przez gminę i podnajmowanych lokatorowi.

Resort zwrócił uwagę, że w pakiecie uwzględniono "finansowanie tworzenia powierzchni wspólnych dla seniorów w budynkach komunalnych".

Rządowy Fundusz Rozwoju Mieszkalnictwa to, jak zaznaczyło ministerstwo, "dodatkowa pula środków w wysokości 1,5 mld zł; dla gmin, które chciałyby wesprzeć budownictwo społeczne, ale ich budżety ucierpiały w wyniku pandemii COVID-19". Wysokość wsparcia ma wynieść 10 proc. planowanej inwestycji mieszkaniowej istniejącego TBS/SIM lub w przypadku nowego SIM - 3 mln zł. "Wnioski będą przyjmowane przez KZN i rozpatrywane w terminie 60 dni; będzie obowiązywać uproszczona procedura" - wyjaśniono.

Odnosząc się do pomocy kierowanej bezpośrednio do lokatorów, resort zwrócił uwagę na nowe dopłaty do czynszu wliczane do dodatków mieszkaniowych. Ma się to wiązać z wyższymi dodatkami mieszkaniowymi dla najemców dotkniętych skutkami epidemii COVID-19 - "do 1 500 zł miesięcznie przez pół roku, na pokrycie do 75 proc. czynszu" oraz "systemowo lepszą procedurę dla wnioskujących o dodatek mieszkaniowy".

Z kolei zmiany w Krajowym Zasobie Nieruchomości zakładają "wykorzystanie potencjału KZN dla rozwoju społecznego budownictwa czynszowego". Zgodnie z nowymi rozwiązaniami KZN będzie mógł wnosić grunty do TBS/SIM. W ramach KZN zostanie ponadto utworzony Fundusz Społecznej Inicjatywy Mieszkaniowej KZN.

"Będzie on zasilany środkami z gospodarowania nieruchomościami KZN" - podkreślił resort. Z kolei środki z Funduszu mają być przeznaczone na tworzenie przez KZN społecznych inicjatyw mieszkaniowych (SIM) lub obejmowanie w nich udziałów. "KZN będzie mógł też tworzyć i przystępować do już istniejących SIM lub towarzystw budownictwa społecznego (TBS)" - zaznaczono.

Premia gwarancyjna ma przysługiwać np. w związku z wniesieniem opłat za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności; oraz inwestycjami, które poprawią stan techniczny mieszkania lub domu. Chodzi, jak wskazało MRPiT, o działania termomodernizacyjne (np. ocieplenie domu); wymianę źródeł ciepła na bardziej ekologiczne (np. wymiana starych kotłów na nowoczesne urządzenia grzewcze) czy montaż, wymianę lub modernizację instalacji gazowej, elektrycznej lub wodno-kanalizacyjnej.

Według resortu premia gwarancyjna ma też dotyczyć wydatków związanych z zawarciem umowy najmu mieszkania, czyli najmu instytucjonalnego, z dojściem do własności. "Środki z premii gwarancyjnej będą przysługiwały właścicielowi książeczki mieszkaniowej po zapłacie części ceny mieszkania, w wysokości nie niższej niż 3 proc. wartości odtworzeniowej lokalu" - wskazano.

W ramach rozwiązań właściciele książeczek mieszkaniowych mają mieć pierwszeństwo przy naborze wniosków o zawarcie umowy najmu w programie "Mieszkanie na start".

Książeczki mieszkaniowe wprowadzono w PRL jako sposób oszczędzania na własne mieszkanie - przypomniał resort. "Posiadacze książeczek mieszkaniowych założonych do 23 października 1990 r. mają prawo do premii gwarancyjnej" - zaznaczono. Według MRPiT w 2019 r. zlikwidowanych zostało ok. 14,1 tys. książeczek mieszkaniowych z prawem do premii gwarancyjnej. Z danych za 2019 r. wynika, że książeczki mieszkaniowe ma ok. 1 mln Polaków.

Pakiet mieszkaniowy zawiera rozwiązania w ramach których dodatki mieszkaniowe mają być wyłączone spod egzekucji komorniczej i administracyjnej - zaznacza Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Osobom o niskich dochodach ma być też łatwiej ustalić, czy mogą skorzystać z tego typu dodatków.