Program Mieszkanie dla Młodych: Dlaczego nie jest dobrze i czy może być lepiej?
Każdą rządową inicjatywę wspierającą rozwój budownictwa mieszkaniowego i zwiększającą dostępność mieszkań należy ocenić pozytywnie. Niestety, zła konstrukcja takiego programu może zaprzeczyć jego idei. Tak właśnie jest z programem MdM.
Według naszej analizy E-VALUER INDEX 2014, program MdM, jeśli jego zasady się nie zmienią, będzie nadal mieć znikomą siłę oddziaływania; skorzystają z niego tylko mieszkańcy wybranych miast i to ci, którzy wybiorą konkretne, raczej słabsze jakościowo, inwestycje.
Przyczyna nieskuteczności MdM jest bardzo prosta: limity znacznie poniżej rynkowych cen transakcyjnych. Porównanie pokazuje, że jedynie w czterech miastach wojewódzkich w Polsce można w miarę spokojnie myśleć o dofinansowaniu: w Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze, Łodzi oraz Olsztynie.
W pozostałych miastach ceny są wyższe od limitów: w ośmiu miastach do ok. 5 proc., a w pięciu aż od 10 do ponad 20 proc. W Warszawie ceny transakcyjne są o 17,5 proc. wyższe od limitów, w Krakowie o 20 proc., we Wrocławiu i Gdańsku o 18,2 proc. Z największych miast jedynie w Poznaniu limit cen jest ustawiony na poziomie zbliżonym do rynkowych i tutaj program MdM cieszy się dość dużym powodzeniem.
Limity MdM dużo niższe od cen transakcyjnych to poważny problem dla największych miast, bo to one są kierunkiem migracji młodych ludzi z mniejszych miejscowości, którym wsparcie w zakupie pierwszego "M" przydałoby się najbardziej. Co prawda w teorii program MdM jest skierowany do nich, ale w praktyce jest skonstruowany tak, że osoby te mają do niego bardzo utrudniony dostęp.
W największych miastach kupujący musieliby negocjować ceny o kilka-kilkanaście procent. Takie obniżki cen są raczej niemożliwe, bo przy obecnym i przyszłym popycie elastyczność negocjacyjna deweloperów będzie niestety znikoma. Nierynkowe limity powodują także, że do programu kwalifikują się w większości jedynie mieszkania położone w strefach peryferyjnych miast, z gorszą infrastrukturą i słabo skomunikowane oraz realizowane z niższej jakości materiałów. A takich inwestycji potencjalni beneficjenci raczej unikają.
Zmiany, o których mówi się, że są planowane przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, czyli zwiększanie wysokości dopłat w wybranych przypadkach, niczego nie zmienią, ponieważ i tak pierwszą i podstawową blokadą pozostaje zakwalifikowanie się wybranej nieruchomości do programu.
Aby ułatwić młodym Polakom zakup mieszkań w ramach dofinansowania w programie MdM, należy przede wszystkim zweryfikować sposób ustalania limitów. Proces zbierania danych, na podstawie których określa się limity dla poszczególnych miast, powinien być zweryfikowany zarówno na poziomie przepisów zobowiązujących podmioty realizujące inwestycje mieszkaniowe do przekazywania informacji o kosztach budowy, jak i na poziomie praktyki wojewodów, od których zależy końcowa decyzja o wysokości wskaźnika odtworzeniowego 1 m kw. powierzchni mieszkalnej.
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
Dodatkowo problem niedoszacowania cen mieszkań w poszczególnych miastach można też niwelować poprzez zwiększenie współczynnika (1,1), przez który mnożony jest ten wskaźnik.
Zmiany potrzebne są przede wszystkim na poziomie ustawodawczym, gdyż nie ma co liczyć na dostosowanie się rynku do kwot przyjętych w programie. Według naszych danych, ceny na rynku pierwotnym w większości stolic wojewódzkich nie ulegną zmianie do końca 2014 r. Nadal jednak pogarszać się może sytuacja w Krakowie i Lublinie, gdzie zgodnie z prognozami E-VALUER INDEX ceny nowych mieszkań mogą wzrastać do końca roku (od 1 do 3 proc.). Mało realne wydaje się, aby przy najbliższej zmianie limitów w programie ich wysokość wzrosła tak mocno, aby odzwierciedlać ceny rynkowe.
Robert Rajczyk, członek zarządu Emmerson Evaluation
***
Raport E-VALUER INDEX 2014 to autorski sposób przedstawienia prognozowanych przez Emmerson Evaluation zmian cen mieszkań w perspektywie półrocznej (do końca 2014 r.). Prognoza bazuje na analizie 48 tys. realnych cen transakcyjnych za okres od 1q 2013 r. do 1q 2014 r. (5 kwartałów), szacunkach na 2q 2014 r. oraz bieżącej obserwacji zachowań uczestników rynku. Zaprezentowane wskaźniki dotyczą lokali mieszkalnych we wszystkich miastach wojewódzkich w podziale na rynek pierwotny i wtórny. W raporcie wykorzystano dane makroekonomiczne GUS na marzec 2014 r. Limity cen w programie Mieszkanie dla Młodych podano zgodnie z wartościami obowiązującymi na III kw. 2014 r. Wszystkie ceny w PLN; zarówno dla rynku pierwotnego, jak i wtórnego w wartościach brutto.
