Podjęcie działań w kierunku zlikwidowania anonimowego dostępu do elektronicznych ksiąg wieczystych resort sprawiedliwości zapowiedział w połowie 2024 roku. Przede wszystkim chodzi o to, żeby zablokować maszynowe pobieranie danych z ksiąg wieczystych i wprowadzić system uwierzytelnienia, zanim wejdzie się do rejestru.
Księgi wieczyste od kilkunastu lat są jawne i dostępne online. Każdy, kto zna jej numer, może taką księgę przeglądać. Administratorem danych jest Ministerstwo Sprawiedliwości.
W styczniu 2025 ministerstwo informowało, że projekt ustawy został skierowany do uzgodnień wewnątrzresortowych i obecnie trwa analiza uwag zgłoszonych w trakcie. Projekt miał być w maju wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Do tej pory to jednak nie nastąpiło.
W połowie czerwca prezes UODO Mirosław Wróblewski zwrócił się do Ministerstwa Sprawiedliwości z pytaniem o stan prac nad zwiększeniem poziomu ochrony danych osobowych znajdujących się w elektronicznych księgach wieczystych. Przypomniał, że podjęcie tego rodzaju działań resort sprawiedliwości zapowiedział w sierpniu 2024 r.
Prezes UODO pyta ministra sprawiedliwości o księgi wieczyste
Prezes UODO w ubiegłym roku poparł inicjatywę resortu sprawiedliwości polegającą na odejściu od modelu anonimowej i powszechnej dostępności do danych osobowych zawartych w księgach wieczystych na rzecz obowiązku uwierzytelnienia się użytkowników systemu teleinformatycznego zapewniającego dostęp do elektronicznych ksiąg wieczystych. Zadeklarował też wsparcie eksperckie w kwestiach związanych z problematyką ochrony danych osobowych. Teraz dopytuje o losy projektu i etap prac.
"Ponieważ do chwili obecnej do organu nadzorczego nie wpłynęła propozycja przepisów dotyczących ww. kwestii, Prezes UODO zwrócił się do Ministerstwa Sprawiedliwości z pytaniem, na jakim etapie znajdują się prace dotyczące inicjatywy z sierpnia ubiegłego roku. Kwestia zapewnienia właściwego poziomu ochrony danych osobowych zamieszczonych w elektronicznych księgach wieczystych, w tym bezprawnego pobierania i wykorzystywania tych danych, jest przedmiotem zainteresowania i troski wielu podmiotów" - zaznaczył Mirosław Wróblewski prezes UODO w piśmie do resortu sprawiedliwości.
Otrzymał odpowiedź datowaną na 10 lipca. Jak przekazał w niej wiceminister Arkadiusz Myrcha, został opracowany wstępny projekt ustawy zmieniającej ustawę o księgach wieczystych, która w dalszej perspektywie umożliwi zmianę rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych. I zadeklarował, że w najbliższym czasie minister sprawiedliwości skieruje wniosek o wpis tego projektu ustawy do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, a projekt zostanie skierowany do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania.
Zapowiedziana zmiana ma się przyczynić do zwiększenia poziomu ochrony danych osobowych znajdujących się w księgach wieczystych. Odejście od modelu anonimowej i powszechnej dostępności do tych danych może m.in. ograniczyć możliwość stosowania tzw. robotów dokonujących automatycznych operacji wyszukiwania i pobierania danych z elektronicznych ksiąg wieczystych.
Interia zapytała, z czego wynikają opóźnienia i kiedy projekt zostanie skierowany do wykazu prac rządu.
"Projekt znajduje się ma etapie prac wewnątrzresortowych, których efektem jest opracowanie projektu ustawy oraz oceny skutków regulacji. Formalne zgłoszenie prac nad projektem do wykazu prac legislacyjnych i programowych RM nastąpi jeszcze w lipcu br." - podało nam w odpowiedzi biuro prasowe Ministerstwa Sprawiedliwości.
Przed zaglądaniem do ksiąg wieczystych trzeba będzie się uwierzytelnić
Zakres planowanych zmian się nie zmienił. Jak wcześniej informował resort, w ramach zmienianego sposobu dostępu nadal ma być zapewniony swobodny dostęp do przeglądarki ksiąg wieczystych dla obywateli, przy jednoczesnym zablokowaniu dostępu dla robotów wykonujących zapytania na masową skalę. Zmiana ma polegać na tym, że osoba, która będzie chciała przeglądać księgę wieczystą, nie pozostanie anonimowa.
Według zapowiedzi, przepisy mają przewidywać wprowadzenie obowiązkowej weryfikacji użytkowników chcących uzyskać dostęp do treści ksiąg wieczystych. Oznacza to, że każda osoba, która będzie chciała zapoznać się z treścią księgi wieczystej, najpierw potwierdzi swoją tożsamość w jeden z dwóch sposobów elektronicznie (za pomocą środka identyfikacji elektronicznej lub osobiście - w ekspozyturze Centralnej Informacji, po okazaniu dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości uprawnionemu pracownikowi).
Prezes UODO deklaruje, że będzie dalej przyglądał się pracom podejmowanym w Ministerstwie Sprawiedliwości, które mają przyczynić się do usprawnienia zasad dostępu i wzmocnienia kontroli nad danymi przetwarzanymi w elektronicznych księgach wieczystych.
Monika Krześniak-Sajewicz
