Rodzina na Swoim będzie nas jeszcze kosztować miliony

Niewielu Polaków zdaje sobie sprawę, że po zakończeniu przyjmowania wniosków o dopłaty (31 grudnia 2012 r.), Rodzina na Swoim nadal generuje spore koszty dla budżetu. W minionym roku państwo dopłaciło aż 360 mln złotych do kredytów z RnS. Ze względu na niezbyt przemyślany system działania Rodziny na Swoim nie wiemy, ile kredytowe dopłaty będą kosztować przez pięć kolejnych lat.

Programy Rodzina na Swoim i Mieszkanie dla Młodych (MdM) opierają się na podobnym modelu (dotowanie domów i lokali własnościowych), ale sposób ich finansowania jest zupełnie inny. W przypadku MdM-u, zdecydowana większość kosztów budżetowych powstanie do końca okresu przyjmowania wniosków, a późniejsze premie za narodziny trzeciego lub kolejnego dziecka będą miały już niewielkie znaczenie dla budżetu - tłumaczy Andrzej Prajsnar z portalu RynekPierwotny.pl. Zasady działania Rodziny na Swoim, są bardziej uciążliwe dla budżetu. Wspomniany program przewiduje bowiem ośmioletni okres, w którym państwo pokrywa około 50 proc. odsetek kredytu mieszkaniowego. W związku z powyższym, ostatni beneficjenci Rodziny na Swoim jeszcze w 2020 r. będą otrzymywać państwową premię do odsetek. Budżet państwa powinien posiadać odpowiednią rezerwę na ten cel.

Dane Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa wskazują, że budżet w 2009 r. zaczął ponosić wydatki na obsługę programu RnS (60 mln zł). Przez kolejne lata, koszt Rodziny na Swoim systematycznie wzrastał, co spowodowało zwiększenie udziału bezpośrednich wydatków budżetowych na "mieszkaniówkę" w PKB. Rekordowy koszt dopłat dla beneficjentów RnS (800 mln zł), odnotowano w 2013 r. Wynik z 2015 r. (360 mln) był o ponad połowę mniejszy. Spory wpływ na tę sytuację miała obniżka stóp procentowych oraz WIBOR-u 3M. Od wspomnianych wartości zależy stopa referencyjna, którą Bank Gospodarstwa Krajowego używa do obliczania przysługujących dopłat odsetkowych (stopa referencyjna BGK = kwartalny WIBOR 3M + 2,00 punkty procentowe).

Mimo obniżki dopłat odsetkowych, łączny koszt działania programu Rodzina na Swoim, do końca 2015 roku wyniósł prawie 3,2 mld zł. To niebagatelna kwota jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że wszystkie bezpośrednie wydatki budżetu na "mieszkaniówkę" nie przekraczają 1,4 mld zł - 1,6 mld zł rocznie. Trudno dokładnie oszacować, jaki będzie łączny koszt RnS do końca 2020 roku, ponieważ nie znamy przyszłego poziomu stóp procentowych NBP i WIBOR-u 3M. Jeżeli przez kolejne lata (2016 r. - 2020 r.) roczny koszt dopłat odsetkowych będzie wynosił 400 mln zł, to suma środków wydanych na RnS przekroczy 5,00 mld zł. Z bardzo dużą dozą prawdopodobieństwa, analogiczny koszt programu Mieszkanie dla Młodych nie będzie wyższy od 3,00 mld zł (przy całkowitym wykorzystaniu puli z 2017 r. i 2018 r.). Do 31 lipca 2016 r. na wypłaty w ramach MdM-u wydatkowano 1,725 mld zł.

Ciekawie prezentuje się też porównanie dotyczące jednostkowego poziomu wsparcia w ramach Rodziny na Swoim oraz Mieszkania dla Młodych. Można obliczyć, że do końca 2015 r. na każdy kredyt dotowany w ramach RnS przypadało wsparcie wynoszące około 17 600 zł - dodaje Andrzej Prajsnar. Analogiczny poziom dofinansowania dla MdM-u to mniej więcej 25 000 zł w przeliczeniu na umowę kredytową. Trzeba jednak pamiętać, że wynik dotyczący RnS będzie jeszcze wzrastał do 2020 roku, a przeciętna wartość dofinansowania do kredytu w MdM, powinna utrzymać się na zbliżonym poziomie. Mieszkanie dla Młodych przez cały czas działa, więc wzrost kosztów dopłat jest kompensowany przez większą liczbę preferencyjnych kredytów.

Podobna zależność dotyczy poziomu dotacji przypadającej na 1 mkw. mieszkania (MdM - 455 zł, RnS - 265 zł). Po podsumowaniu łącznych wydatków budżetowych z lat 2009 - 2020 może się okazać, że to przeciętny beneficjent Rodziny na Swoim otrzymał większą dopłatę do 1 mkw. mieszkania. Taka sytuacja nastąpi wtedy, gdy średnioroczne wydatki budżetu na RnS (2016 r. - 2020 r.) wyniosą przynajmniej 460 mln zł (wynik z 2015 r. to 360 mln zł).

Andrzej Prajsnar

ekspert portalu RynekPierwotny.pl