Stolarka otworowa (cz. 1): Jak wybrać dobre okna?

O ich właściwościach decyduje kilka istotnych parametrów, których wartość składa się charakterystykę danego okna.

Współczynnik przenikalności cieplnej (U). Im jego wartość jest mniejsza, tym lepsze są właściwości ciepłochronne okna. Wprawdzie przenikalność cieplna szyb i ram okiennych jest różna, jednak wartość tego współczynnika dla szyb, które stanowią ponad 70 proc. okna, ma decydujące znaczenie i stanowi podstawę do określania wartości U danego okna. Wartość współczynnika dla zwykłej szyby o grubości 4 mm wynosi 5,8 W/m2K. Aktualnie stosuje się jednak szyby zespolone o dużo niższym współczynniku, składające się z dwóch lub trzech szklanych tafli oddzielonych uszczelnioną na krawędziach ramką dystansową, pomiędzy którymi znajduje się powietrze lub gaz szlachetny. Większa liczba komór (przestrzeni pomiędzy szklanymi taflami), zastosowanie gazu szlachetnego i szkła niskoemisyjnego pozwala uzyskać bardzo dobre parametry izolacji cieplnej.

Współczynnik przenikalności akustycznej (Rw). Wartość tego współczynnika, wyrażanego w decybelach (dB), w przypadku okien wskazuje na ich zdolność do wyciszania dźwięków z zewnątrz. Nie we wszystkich pomieszczeniach muszą być montowane okna o najwyższych parametrach izolacyjności akustycznej, dotyczy to raczej tych z nich, które z racji usytuowania względem otoczenia, np. przy hałaśliwej ulicy, takiego wytłumienia dźwięków potrzebują. Powstają oczywiście okna dźwiękochłonne, wytwarzane na zamówienie, które niemal całkowicie tłumią hałas. Szyby zespolone w takich oknach są grubsze od zwykłych zespolonych, może ich być więcej, większe są też przestrzenie między nimi. Ważną rolę w tłumieniu hałasu odgrywają też uszczelki (zwłaszcza ich liczba) oraz okucia zapewniające równomierne dociśnięcie skrzydła do ościeżnicy podczas zamykania, a tym samym dokładne przyleganie uszczelek na całym obwodzie skrzydła.

Współczynnik infiltracji powietrza (a). Jeśli jego wartość mieści się w przedziale 0,5-1, wówczas takie okno zapewnia pomieszczeniu właściwy mikroklimat. Wyższa wartość a oznacza straty ciepła, niższa - brak wymiany powietrza (przy zamkniętych oknach). Współczesne okna mają bardzo niski współczynnik infiltracji, co oznacza ich wysoką szczelność. Jednak wymiana powietrza jest istotna tak dla pomieszczeń, jak i przebywających w nich ludzi, dlatego należy ją zapewnić korzystając z dostępnych możliwości. Najprostszą jest częste przewietrzanie pomieszczeń. Ponieważ jednak nie pozwala ona w pełni kontrolować wymiany powietrza i naraża dom na utratę ciepła, nie zalicza się jej do metod doskonałych. Lepszą jest zamontowanie okien posiadających funkcję rozszczelniania, która pozwala na zamykanie okna bez docisku i ułatwia wlot strumienia powietrza do wnętrza. Istnieje również opcja polegająca na montażu w oknach specjalnych nawiewników, które umożliwiają kontrolowany dopływ powietrza. Warto je umieszczać zwłaszcza w oknach tych pomieszczeń, które są szczególnie narażone na działanie wilgoci (np. w kuchni lub w łazience).

Do wyrobu ram okiennych stosuje się drewno, PVC, stal, aluminium. Każdy z tych materiałów posiada zbliżone cechy decydujące o ich możliwościach funkcjonalnych. O wyborze konkretnego decydują przede wszystkim upodobania inwestorów, ważnym kryterium pozostaje również cena. Pod uwagę powinniśmy brać jednak przede wszystkim jakość oraz parametry techniczne i użytkowe.

Jakość okna i jego cenę wyznacza konfiguracja podstawowych elementów: profili ramy i skrzydła, oszklenia, okuć, uszczelek i dodatkowego osprzętu. Przy wyborze okien warto zwracać na nie uwagę, gdyż to one będą gwarantować trwałość i komfort użytkowania. Wskaźnikiem jakości okien są podawane przez producenta informacje o aprobatach technicznych posiadanych przez wyrób, a także wskazanie na producentów szkła, okuć, lakierów i uszczelek użytych do produkcji okien. Na zachowanie dobrych parametrów okien wpływa również ich poprawny montaż.

Na zamówienie okna można wyposażyć dodatkowo w nawiewniki, szyby o zwiększonej ciepłochronności, wyższej izolacyjności akustycznej; szyby mogą mieć szprosy lub wbudowane żaluzje. Okna antywłamaniowe mają dodatkowo wzmocnione okucia i klamki zamykane na klucz.

Okna drewniane produkuje się głównie z drewna sosnowego, rzadziej (na zamówienie) stosuje się drewno świerkowe, modrzewiowe, dębowe, mahoń i inne drewna egzotyczne.

Cztery podstawowe konstrukcje okien drewnianych to: jednoramowe (najbardziej rozpowszechnione), zespolone, skrzynkowe i ościeżnicowe. Okna ościeżnicowe i skrzynkowe robione są wyłącznie na zamówienie i wykorzystuje się je przede wszystkim w pracach rekonstrukcyjnych obiektów zabytkowych.

Ze względu na częste naturalne wady drewna (sęki, skręty włókien) do wyrobu ram okiennych stosuje się technikę sklejania trzech warstw drewna litego lub łączonego na długości. Drewno klejone jest znacznie bardziej odporne na wypaczenia.

Wpływ na jakość i trwałość okien drewnianych ma kilka elementów. Po pierwsze sposób wykonania połączeń skrzydeł okiennych i ościeżnic. Po drugie wykończenie powierzchni, które powinny być gładkie i mieć zaokrąglone krawędzie. Po trzecie impregnacja i pokrycie lakierami (kryjącymi lub lazurującymi, które zmieniają kolor drewna, ale nie przykrywają rysunku słojów) lub farbami akrylowymi. Najważniejszym jednak czynnikiem jest właściwy sposób osadzenia okien oraz odpowiednia konserwacja ram.

Okna produkowane z drewna charakteryzują się bardzo dobrą izolacyjnością cieplną (lepszą niż wykonane z aluminium lub PVC). Wyróżniają się także dużą sztywnością, są łatwe w obróbce i można je dowolnie zabarwiać również w trakcie użytkowania. Pod wpływem temperatury praktycznie nie zmieniają swoich kształtów.

Mają jednak i wady. Są podatne na uszkodzenia, wymagają stosunkowo częstej konserwacji ze względu na wpływ czynników atmosferycznych, mogą się wypaczać i są podatne na działania szkodników i grzybów.

Okna drewniane oferowane są przez producentów w bardzo różnorodnych kształtach: prostokątne, trapezowe, trójkątne, okrągłe, łukowe. Z drewna litego mogą powstać ramy rzeźbione. Aby poprawić ich trwałość, wykonywane są także okna w systemie drewniano-aluminiowym - drewniana rama z aluminiowymi nakładkami lub aluminiowy profil z zamocowanymi na nim drewnianymi listwami.

Okna plastikowe są bardzo rozpowszechnione - głównie ze względu na stosunkowo niską cenę oraz możliwość wykonania różnorodnych kształtów ram, ozdobników. Okna takie występują w bardzo szerokiej gamie kolorystycznej. Dzięki tym cechom łatwo dopasować je do niemal każdego stylu elewacji.

Konstrukcja profili ram i ościeżnic okien z PVC tworzą system współpracujących ze sobą elementów. Na rynku dostępne są okna produkowane w wielu systemach różniących się między sobą kształtem przekroju poprzecznego, grubością ścianek, liczbą komór i wymiarami. Elementów pochodzące z różnych systemów nie są kompatybilne i nie ma możliwości ich łączenia.

Dzięki komorowej budowie profili uzyskuje się lepsze parametry izolacyjności cieplnej - im więcej komór, tym okna są cieplejsze. Najczęściej spotykane są profile dwu- i trzykomorowe, ale można też znaleźć nawet sześciokomorowe.

Ponieważ PVC charakteryzuje się małą sztywnością, wewnątrz profili umieszcza się specjalne kształtowniki ze stali ocynkowanej mocowane za pomocą wkrętów. Aby ścianki komory i kształtownika nie stykały się całą powierzchnią, potrzebny dystans uzyskuje się dzięki wpustom umieszczonym w ściankach komory.

Podstawową zaletą plastikowych okien jest ich trwałość - w odróżnieniu od okien drewnianych nie wymagają uciążliwej konserwacji (poza ewentualnym smarowaniem okuć i zawiasów), są odporne na czynniki biologiczne i atmosferyczne. Poza tym gładkie powierzchnie ułatwiają czyszczenie ram i ościeżnic.

Przy wielu zaletach okna z PVC mają także sporo wad. Przede wszystkim zniszczonych okien nie da się odnowić, a ze względu na elektrostatyczne właściwości plastiku przyciągają drobiny kurzu i konieczne jest częste ich mycie. W czasie pożaru wydzielają substancje toksyczne. Przy niskiej jakości tworzywa mogą zmieniać kolor, na przykład pod wpływem promieni słonecznych. Charakteryzują się również dużą rozszerzalnością cieplną i w związku z tym wymagają dokładnego montażu. Niektóre z nich są także zbyt szczelne i powodują brak odpowiedniej wymiany powietrza, co prowadzi do powstania zawilgocenia w pomieszczeniach i rozwoju grzybów i pleśni.

W większości przypadków okna aluminiowe wykonuje się tylko na indywidualne zamówienie, a ze względu na dość wysoką cenę rzadko wykorzystuje się je w budownictwie mieszkaniowym. Produkuje się je z profili wytłaczanych ze stopów aluminium z zawartością magnezu i krzemu - magnez zwiększa ich wytrzymałość, a krzem twardość. Kształty okien, podobnie jak wytwarzanych z PVC, mogą być bardzo różnorodne (prostokątne, trapezowe, okrągłe, łukowe).

Tak zwane profile "zimne" wykonywane są w całości z aluminium, przez co charakteryzują się małą termoizolacyjnością. Najczęściej wykorzystywane są w biurowcach lub do konstrukcji fasad, jednak w Polsce stosowane są bardzo rzadko.

Profile "ciepłe" mają bardziej złożoną konstrukcję, w której pomiędzy aluminiowymi kształtownikami umieszcza się wkładkę termiczną z tworzywa sztucznego, która spełnia funkcję bariery cieplnej. Profile te nie są jednak tak ciepłe jak drewniane czy plastikowe.

Powierzchnie okien aluminiowych mogą być wykańczane na dwa sposoby. Okna anodowane mają najczęściej barwę naturalnego aluminium, ewentualnie złota lub brązu. Tak wykończone okna są trwałe i odporne na korozję oraz zmienne warunki atmosferyczne, podatne są jednak na przypadkowe zarysowania. Okna pokrywane lakierami poliestrowymi są bardziej odporne od anodowanych, zwłaszcza na zarysowania. Można także uzyskać niemal dowolną barwę w trakcie ich malowania.

Okna aluminiowe nadają się znakomicie do oszklenia ciężkimi szybami, dlatego też często montuje się w nich szyby antywłamaniowe.

Podobnie jak plastikowych, zniszczonych okien aluminiowych nie da się odnowić, a zarysowane profile mogą korodować, szczególnie w kontakcie z wapnem i zaprawą cementową. Ponieważ przy zetknięciu z innymi metalami (miedzią, mosiądzem, stalą) może dojść do korozji kontaktowej, nie należy montować pod aluminiowymi oknami parapetów metalowych.

Fiberglass to kompozyt szklano-poliestrowy (włókna szklane i żywica poliestrowa), który ze względu na swoje właściwości można zaliczyć do najlepszych materiałów konstrukcyjnych. Jest to tworzywo bardzo wytrzymałe, charakteryzujące się tak zwaną pamięcią kształtu (gdy czynniki powodujące odkształcenie profilu przestają działać, powraca on do swego pierwotnego kształtu) odporne na zginanie, rozciąganie i uderzenia. Stolarka okienna z fiberglassu jest wystarczająco sztywna i nie trzeba jej wzmacniać dodatkowymi kształtownikami, co umożliwia produkcję cieńszych profili.

Fiberglass ma bardzo małą rozszerzalność termiczną (porównywalną z rozszerzalnością szkła) i zarówno w bardzo niskich, jak i bardzo wysokich temperaturach (od -40°C do 100°C) zachowuje w pełni swoje własności mechaniczne. Te cechy bardzo dobrze wpływają na trwałość uszczelnienia okien z tego materiału.

Kompozytowe okna są całkowicie odporne na korozję i czynniki biologiczne, nie wypaczają się, nie wymagają konserwacji, a uszkodzony profil łatwo można naprawić bez pozostawiania śladów. Mają także bardzo dużą odporność ogniową na wysokie temperatury i w czasie pożaru nie wydzielają związków toksycznych (podczas spalania fiberglassu powstaje głównie dwutlenek węgla, para wodna i niewielkie ilości sadzy).

Kompozyt szklano-poliestrowy jest materiałem zdecydowanie cieplejszym od aluminium, drewna i PVC. Współczynnik przenikania ciepła dla ram i skrzydeł z fiberglassu nie przekracza 1,7 W/(m2K).

Stolarka z fiberglassu nie jest niestety popularna w Polsce. Przyczyną tego jest prawdopodobnie jej wysoka cena oraz fakt, że w kraju jest bardzo niewiele zakładów wykonujących okna z tego materiału i trzeba je zamawiać bezpośrednio u producenta.

Parapety - zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne - są ważnym elementem wykończenia okna. Na ich trwałość, funkcjonalność i estetykę wpływa materiał, z jakiego są wykonane, a także prawidłowy montaż. Od nich zależeć będzie ochrona przed stratami ciepła oraz uszkodzeniem ścian znajdujących się poniżej okna przez wilgoć i wodę. Parapety wewnętrzne są uzupełnieniem wykończenia wnętrza i pełnią funkcję pomocniczą. Materiał, z którego są zbudowane, decyduje o ich cenie i posiadanych właściwościach.

Do najdroższych, ale i najtrwalszych należą parapety z kamienia naturalnego, do najtańszych - z blachy ocynkowanej. Parapety zewnętrzne powstają najczęściej ze stali ocynkowanej, aluminium, miedzi lub cynku, PVC, kompozytów szklanych, kamienia naturalnego, z ceramiki. Do produkcji parapetów wewnętrznych używa się drewna, laminowanych płyt wiórowych, PVC, kamienia naturalnego (marmuru, granitu, trawertynu), kamienia sztucznego (lastryko), konglomeratów marmurowych, mieszanek mączek marmurowych z żywicami naturalnymi, ceramiki - szkliwionych płytek parapetowych.

Wykorzystanie poddasza na cele mieszkaniowe to częsty sposób na oszczędne zwiększenie powierzchni użytkowej domu. W wielu przypadkach domy już w fazie projektu mają przewidziane poddasza użytkowe lub pozwalające się do takich celów zaadaptować. Aby jednak korzystanie z tej części domu było możliwe w takim samym stopniu, jak z innych pomieszczeń mieszkalnych, należy je właściwie doświetlić światłem dziennym. Można to zrobić montując okna w ścianach szczytowych, budując lukarny lub umieszczając okna w połaci dachu. Skorzystanie z trzeciej metody pozwala na dostarczenie największej ilości światła i jest stosunkowo łatwe do wykonania.

Okna połaciowe można zamontować w każdym dachu, którego kąt nachylenia jest większy niż 15° (od niedawna dostępne są również okna, które można zamontować nawet na zupełnie płaskim dachu). Liczbę i wymiary okien trzeba dostosować do powierzchni i przeznaczenia pomieszczenia, w którym mają być zamontowane. Wielkość okna połaciowego powinna być determinowana spadkiem dachu (im mniejszy kąt nachylenia, tym większe powinno być okno). Okno powinno być zamontowane na wysokości pozwalającej na niekłopotliwą jego obsługę i bezpieczne użytkowanie. Wysokość okien powinna umożliwiać korzystanie z nich domownikom zarówno z pozycji stojącej, jak i siedzącej. Warto łączyć okna połaciowe w zestawy, montując jedno okno nad drugim lub kilka (dwa, trzy) obok siebie. Pozwala to na uzyskanie lepszego rozkładu światła.

W zależności od sposobu otwierania okna połaciowe dzielą się na: obrotowe - z osią obrotu w połowie wysokości skrzydła, uchylne - z osią obrotu w górnej krawędzi ramy, uchylno-obrotowe - łączące w sobie cechy dwóch poprzednich, rozwieralne - wyłazy dachowe, nierozwieralne - pełniące tylko funkcję doświetlania wnętrza. Dostępne są też okna kolankowe, składające się z nieruchomej części pionowej umieszczanej w ściance kolankowej i otwieranej części pochyłej, montowanej w dachu.

Teraz wiadomości gospodarcze przeczytasz jeszcze szybciej. Dołącz do Biznes INTERIA.PL na Facebooku