Czy kradzież można odliczyć?

Jak ustalić wysokość straty podatkowej?

W zakresie strat powstałych w środkach trwałych konieczne jest uwzględnienie art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.) i art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.). Z powołanych przepisów wynika, że do kosztów uzyskania przychodów może być zaliczona ta część straty, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi. Przy czym przez odpisy amortyzacyjne, o których mowa w tych przepisach, należy rozumieć całość dokonanych odpisów, w tym również te, które nie stanowiły kosztów uzyskania przychodów. Regulacja ta ma znaczenie w przypadku samochodów osobowych, gdyż odpisy amortyzacyjne z tytułu ich zużycia w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 euro nie stanowią kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof i art. 10 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdop).

Na podstawie powyższego można stwierdzić, że stratę z tytułu kradzieży środka trwałego zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów stanowi różnica:

- pomiędzy jego wartością początkową a

- naliczonymi odpisami amortyzacyjnymi (stanowiącymi i niestanowiącymi koszty uzyskania przychodów).

Przykład

Wartość początkowa skradzionego zestawu komputerowego wynosiła 8.000 zł, a naliczone w ewidencji środków trwałych odpisy amortyzacyjne - 4.800 zł. Fakt kradzieży został potwierdzony protokołem policji.

Ustalenie wysokości poniesionej straty z tytułu kradzieży:

- wartość początkowa środka trwałego - 8.000 zł,

- suma naliczonych odpisów amortyzacyjnych - 4.800 zł,

- wysokość straty stanowiącej koszt podatkowy - 3.200 zł (8.000 zł - 4.800 zł).

Ustaloną w powyższy sposób stratę można zaliczyć do kosztów w miesiącu, w którym powstała.

Kosztem jest strata w środku trwałym w części, w jakiej ten środek nie został zamortyzowany. Nie wystąpi zatem strata podlegająca zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli przedmiotem kradzieży będzie składnik majątku całkowicie zamortyzowany. Należy bowiem pamiętać, że zamortyzowany środek trwały to taki, w przypadku którego nastąpiło zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z jego wartością początkową.

Gdy przedmiotem kradzieży jest samochód

Szczególnym regulacjom podlega ustalenie straty z tytułu kradzieży samochodu, zarówno osobowego, jak i ciężarowego. Straty powstałe w tych środkach trwałych, co do zasady, uznawane są za koszt uzyskania przychodów na wcześniej omówionych zasadach. Oznacza to, że kosztem jest niezamortyzowana wartość początkowa utraconego samochodu. Przy czym aby ustalona w ten sposób strata stanowiła koszt, konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku. Samochód, który został skradziony, musi być objęty ubezpieczeniem AC. Brak tego ubezpieczenia wyklucza możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych straty z tytułu jego kradzieży. Z przepisów wynika bowiem, że straty powstałe w wyniku utraty samochodów nie są uznawane za koszt uzyskania przychodów, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym (art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy o pdop).

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że wartość początkowa utraconego samochodu (osobowego lub ciężarowego) pomniejszona o dokonane odpisy amortyzacyjne stanowi stratę podatkową:

- podlegającą zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów - jeżeli samochód był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym (AC),

- niezaliczaną do kosztów uzyskania przychodów - w przypadku braku ubezpieczenia AC.

Istotne jest, że na możliwość zaliczenia do kosztów straty z tytułu kradzieży samochodu nie ma wpływu wypłata odszkodowania z tytułu jego ubezpieczenia (brak takiego wymogu).

Przykład

Przedmiotem kradzieży był samochód osobowy o wartości początkowej 102.000 zł. Samochód wprowadzono do używania oraz ujęto w ewidencji środków trwałych w czerwcu 2006 r. Równowartość 20.000 euro z dnia przekazania samochodu do używania wynosi 78.000 zł (wartość przyjęta przykładowo). Samochód został skradziony w lipcu 2007 r., a fakt ten został potwierdzony protokołem policji. Samochód był objęty ubezpieczeniem AC.

Ustalenie wysokości poniesionej straty z tytułu kradzieży samochodu:

- wartość początkowa środka trwałego - 102.000 zł,

- suma naliczonych odpisów amortyzacyjnych - 22.100 zł, w tym:

* zaliczone do kosztów uzyskania przychodów - 16.900 zł

[(78.000 zł × 20%) : 12 m-cy] × 13 m-cy = 16.900 zł

* niestanowiące kosztów uzyskania przychodów - 5.200 zł

- wysokość straty stanowiącej koszt podatkowy - 79.900 zł (102.000 zł - 22.100 zł).

Dokumentowanie straty

Stratę podatkową powstałą w wyniku utraty środka trwałego ustala się w oparciu o ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Przy czym na potrzeby podatku dochodowego konieczne jest jej udokumentowanie.

Powszechnie przyjmuje się, że właściwym dowodem w zakresie dokumentowania strat w środkach trwałych jest protokół szkód potwierdzony przez policję lub instytucję ubezpieczeniową. Prawidłowość takiego postępowania wynika z pisma Ministerstwa Finansów z dnia 16 czerwca 1998 r., nr PO 2/AŁ-0400/98.

Odszkodowanie z polisy ubezpieczeniowej

Skutki kradzieży środka trwałego łagodzi możliwość zaliczenia jego niezamortyzowanej wartości do kosztów uzyskania przychodów (na opisanych wcześniej warunkach). Ponadto nie będą one tak dotkliwe, jeżeli skradziony składnik majątku był objęty ubezpieczeniem.

Przy czym odszkodowanie za szkodę związaną z kradzieżą środka trwałego stanowi przychód z działalności gospodarczej podlegający opodatkowaniu. Przychód ten powstaje w dacie otrzymania odszkodowania od ubezpieczyciela, np. wpływu na rachunek bankowy. Art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o pdof stanowi bowiem o odszkodowaniu otrzymanym, a nienależnym. W przypadku osób prawnych w zakresie tym zastosowanie znajduje art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o pdop.

Beata Siwkowska