Fiskus zaopatrzony w nowe narzędzia IT - podatnicy pod stałą kontrolą

To prawda, że idea wyeliminowania z obrotu gospodarczego nieuczciwych przedsiębiorców jest szlachetna. Ministerstwo Finansów pracuje w pocie czoła, by uszczelnić system podatkowy i nie uronić ani kropli, która może wpaść do budżetu. W tym celu opracowuje coraz to nowsze rozwiązania. Analizując jednak pojawiające się co i rusz pomysły na łatanie dziury w kieszeni Skarbu Państwa, nie sposób nie odnieść wrażenia, że koń się zagalopował i zaczyna biec do celu po trupach.

Nie tak dawno, bo 21 września, w Warszawie odbyła się gala konkursu Lider Informatyki. W kategorii "Administracja" Ministerstwo Finansów zostało nagrodzone za swoje rozwiązania dotyczące plików JPK (Jednolite Pliki Kontrolne). W oparciu o platformę w chmurze gromadzone od podatników informacje JPK są przekazywane do Centrum Przetwarzania Danych w Radomiu. Tam analitycy big data Krajowej Administracji Skarbowej przesiewają zebrane dane w poszukiwaniu uchybień, naruszeń, nieprawidłowości. Wdrażając taką procedurę, ministerstwo wzorowało się na znanych już w Europie standardowych plikach audytu dla podatków, w skrócie SAF-T (od ang. Standard Audit File for Tax) - kolejnej broni w uszczelnianiu systemów podatkowych państw walczących z optymalizacją i rajami podatkowymi.

Laureatem konkursu nie zostaje byle kto. Nagradzane są podmioty i instytucje, które dzięki najnowszym rozwiązaniom IT maksymalizują skuteczność swoich działań. A jak wiadomo, Ministerstwo Finansów rolnictwem czy ochroną środowiska się nie zajmuje.

Skazany odbywający karę z elektroniczną obrożą na nodze w ramach Systemu Dozoru Elektronicznego podlega stałej, codziennej kontroli Biura Dozoru Elektronicznego. Po wprowadzeniu planowanej nowelizacji ordynacji podatkowej przedsiębiorca też będzie dozorowany, również codziennie - przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Co prawda, może poruszać się na wolności bez ograniczeń terytorialnych i czasowych, ale ta swoboda nie dotyczy jego firmy. Aby możliwe było śledzenie przepływu pieniędzy (zwłaszcza tych pomiędzy Polską a zagranicą), przedsiębiorca ma być zobligowany do przesyłania dobowego wyciągu z rachunku bankowego, dokumentującego dokonane transakcje. Z dozoru wyłączony będzie tylko w soboty i niedziele.

Kogo ma obejmować obowiązek przesyłania dobowego raportu z rachunku bankowego (JPK_WB)?

- małych przedsiębiorców,

- średnich przedsiębiorców,

- dużych przedsiębiorców.

Z obowiązku dobowego przesyłania JPK_WB wyłączeni mają być mikroprzedsiębiorcy i jednostki sektora finansów publicznych.

Jednolite Pliki Kontrolne "weszły w życie" po nowelizacji ordynacji podatkowej i niektórych innych ustaw już w lipcu ubiegłego roku. Ustawa wprowadziła obowiązek przekazywania informacji z ewidencji VAT w specjalnym formacie XML każdego miesiąca. Dokonuje się tego za pomocą środków komunikacji elektronicznej na ręce ministra rozwoju i finansów. W zależności od klasyfikacji danego przedsiębiorcy (mikro, mały, średni, duży), obowiązek ten jednych dotyczy obligatoryjnie, innych fakultatywnie; jednych już od 1 lipca 2016 r., innych dopiero obejmie.

Obowiązek comiesięcznego przesyłania JPK_VAT:

- duzi przedsiębiorcy - deklaracje za miesiące od 1 lipca 2016 r.;

- mali i średni przedsiębiorcy - od 1 stycznia 2017 r.;

- mikroprzedsiębiorcy - od 1 stycznia 2018 r.

Jak widać, od 1 stycznia przyszłego roku obowiązek dotyczyć będzie nawet samozatrudnionych w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.

Teraz rząd chce pójść o krok dalej i śledzić transakcje firm każdego dnia. Dzień to jednak stosunkowo długa jednostka czasu. Do tego raz na 4 lata mamy przecież rok przestęp(cz)ny i dodatkowy dzień. Więc może fiskus pójdzie jeszcze dalej i każe nam stawać do raportu co godzinę...

Codzienne raportowanie jeszcze nie obowiązuje. Co do miesięcznych informacji składanych fiskusowi, to należy je składać do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu objętym deklaracją. Co się dzieje, gdy nie prześlemy informacji w terminie lub, co gorsza, będzie ona "nieprawdziwa"?

Zgodnie z art. 80 § 1 Kodeksu karnego skarbowego: "Kto wbrew obowiązkowi nie składa w terminie właściwemu organowi wymaganej informacji podatkowej, podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych". Na mocy § 3 tegoż artykułu, grzywną do 240 stawek dziennych karany może być ten, kto informację złoży nieprawdziwą. W 2017 r. wielkość stawki dziennej (ustalanej przy wymierzaniu kary przez sąd) wynosi od 66,70 zł. Ponieważ art. 23 Kks stanowi, że najniższa grzywna za przestępstwo skarbowe może wynieść 10 stawek dziennych, możemy wyliczyć widełki kwotowe kar.

Kary za niezłożenie w terminie lub podanie nieprawdziwej informacji w JPK_VAT, jeśli zostanie to uznane za przestępstwo skarbowe:

- od 10 do 120 stawek dziennych, czyli od 666,70 zł do 3 199 999,20 zł;

- do 240 stawek dziennych, czyli do 6 399 998,40 zł.

Lepiej więc, by sąd uznał nasze "uchybienie" w złożeniu informacji za wykroczenie skarbowe, wówczas grzywna waha się w przedziale od 0,1 do 20-krotności minimalnej pensji (ta w 2017 r. wynosi 2000 zł), a więc od 200 do 40 000 zł. Niestety, kryteria oceny sądu, biorącego pod uwagę m.in. szkodliwość społeczną czynu czy motywy "sprawcy", umożliwiają dość elastyczną interpretację. A skoro łatający gigantyczne dziury w budżecie, powstałe po pomysłach a la 500 plus, minister Morawiecki zagania do służby fiskusa nawet cyfrowe narzędzia, to cel tej mobilizacji wydaje się jasny. Nagroda Lidera Informatyki za zwiększanie efektywności swoich działań dzięki innowacyjnym rozwiązaniom IT też zobowiązuje.

Utarte w biznesie powiedzenie, że aby czerpać zyski, trzeba najpierw zainwestować, nie omija fiskusa. Ten liczy głośno miliardowe wpływy, milcząc na temat kosztów. A te, które musiał ponieść Skarb Państwa w przypadku wprowadzania JPK_VAT, także liczone były w miliardach. Do tego dochodzą koszty gospodarcze, wywołane zmniejszoną produktywnością przedsiębiorstw, zmuszonych do zaangażowania zasobów finansowych i ludzkich oraz poświęcenia czasu, by dostosować się do nowych norm i wymogów. Te nieustanne zmiany nie służą też stabilizacji gospodarki, a już na pewno jej pobudzeniu, skoro przedsiębiorcy są straszeni kolejnymi obostrzeniami. Takie ruchy fiskusa są wręcz hamulcem przedsiębiorczości, bo kto odważy się na nowe inwestycje, jeśli nie wie, czego może się spodziewać następnego dnia.

Możliwość gromadzenia ogromnych pokładów danych o przedsiębiorcach, do tego w czasie rzeczywistym, dzięki wprowadzeniu raportów dobowych jest dla fiskusa spełnieniem marzeń. Gdzieś w tym dążeniu do zamknięcia w garści wszystkich podatników zapomina chyba jednak, że nie żyjemy w ustroju totalitarnym. Polska zaczyna z tego powodu przypominać państwo policyjne, a minister Morawiecki, bawiąc się w Big Brothera, zapomina, że nie każdy musi się godzić na bycie obserwowanym 24 godziny na dobę. Do domu Wielkiego Brata wchodzili uczestnicy, którzy tego chcieli.

Co ważne, ci, którzy już się tam znaleźli, mogli go w każdej chwili opuścić. Dziś każdy otwierający w naszym kraju firmę zastanawia się trzy razy. Ci, którzy decydują się zostać, funkcjonują i funkcjonować będą już chyba tylko dzięki współpracy z kancelariami prawnopodatkowymi. Bo skoro każdy przedsiębiorca, nawet ten bez historii, już na starcie otrzymuje status "podejrzanego", to jasne jest, że potrzebuje prawnika. Dobrze, że w naszym demokratycznym kraju mamy konstytucję, która gwarantuje nam prawo do obrońcy...

- Projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa Rada Ministrów przyjęła 12 września 2017 r. Niedaleko już zatem do przedłożenia go Sejmowi.

- W odróżnieniu od skazanego objętego Systemem Dozoru Elektronicznego, podatnik w weekendy nie będzie podlegał ścisłej kontroli dozorujących go służb (w zakresie przedłożenia codziennej informacji o transakcjach firmy).

- Ministerstwo Finansów średnio co kilka tygodni wyprowadza nowe armaty służące maksymalizacji działań fiskalnych, za które dostaje nawet nagrody. Warto już dziś rozejrzeć się za tarczą, która Cię przed kulami z tych armat uchroni.

^{Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej}