Kaucja niezgodna z prawem UE

Przypomnijmy, że w przypadku gdy podatek naliczony jest w okresie rozliczeniowym wyższy od należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Zwrot różnicy podatku następuje na rachunek bankowy w terminie 60 dni od złożenia rozliczenia. Wynika to z art. 87 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Jednak zgodnie z art. 97 ust. 5 ustawy, w przypadku podatników rozpoczynających oraz podatników, którzy rozpoczęli wykonywanie czynności dotyczących transakcji wewnątrzwspólnotowych, w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem zawiadomienia, i którzy zostali zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, termin zwrotu różnicy podatku wydłuża się do 180 dni. Według art. 97 ust. 7, przepisów o przedłużonym zwrocie nie stosuje się, jeżeli podatnik złoży w urzędzie skarbowym kaucję gwarancyjną, zabezpieczenie majątkowe lub gwarancje bankowe na kwotę 250 tys. zł.

Trybunał uznał, że prawo wspólnotowe sprzeciwia się przepisom krajowym, takim jak zawarte w polskiej ustawie VAT.

Ważny wyrok

- Niezwykle cenne są wskazówki Trybunału dotyczące zasady proporcjonalności, z którą niezgodnych jest wiele przepisów o VAT czy podatku akcyzowym - ocenia Jerzy Martini, doradca podatkowy, partner w Baker & McKenzie.

Jak podkreśla, zasada ta jest jedną z zasad ogólnych (podstawowych) prawa wspólnotowego. Z uwagi na tę zasadę przepisy zmierzające do eliminowania nadużyć podatkowych stanowiące odstępstwo od celów dyrektywy powinny być tak skonstruowane, aby w sposób maksymalnie precyzyjny i skuteczny zwalczać niepożądane zjawisko, w sposób minimalny wypaczając funkcjonowanie dyrektywy. Jeśli możliwe jest wskazanie, że w danym przypadku nie dochodzi do nadużycia, podatnik powinien uwolnić się od stosowania wobec niego niekorzystnych przepisów zwalczających nadużycia.

Jak ocenia Jerzy Martini, przepisy dotyczące kaucji gwarancyjnej z automatu zakładały, że każdy podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą jest potencjalnym oszustem podatkowym. Termin zwrotu w stosunku do takich podatników (o ile nie złożyli oni zabezpieczenia) był przedłużany nawet w przypadku, gdy ewidentnie do nadużyć nie dochodziło. Stanowiło to ewidentne naruszenie zasady proporcjonalności, co przesądzało o niezgodności art. 97 ust. 5 i 6 ustawy o VAT z prawem wspólnotowym.

Jednakowy zwrot dla wszystkich

- Ze względu na naruszenie prawa wspólnotowego przepisy te nie mogą być stosowane przez organy podatkowe. Trybunał kilkukrotnie potwierdził, że organy państwa, w tym organy podatkowe, zobowiązane są do powstrzymanie się od stosowania przepisów krajowych niezgodnych z prawem wspólnotowych - uważa Jerzy Martini.

Czy podatnicy, którzy nie złożyli kaucji gwarancyjnej, w wyniku czego zostali pozbawieni prawa do otrzymania zwrotu podatku w terminie 60 dni, powołując się na omawiany wyrok Trybunału, będą mogli domagać się odsetek? Jakie praktyczne konsekwencje przyniesie rozstrzygnięcie ETS dla podatników, biorąc pod uwagę, że przepisy ustawy o VAT nie zostały zmienione?

Krzysztof Tomaszewski

Więcej: Gazeta Prawna 11.07.2008 (135) - str.10