Kiedy fiskus zabezpiecza spłatę podatku?

podatki

Poniedziałek, 29 września 2008 (09:06)

Urząd skarbowy może ustanowić zabezpieczenie na majątku podatnika, aby zagwarantować sobie spłatę zobowiązania, którego wysokość nie została jeszcze określona w decyzji. Musi mieć jednak podstawy, aby to zrobić. Ustanowienie zabezpieczenia jest dopuszczalne, gdy istnieją obawy, że podatnik nie uiści podatku. Co może sprawić, że urzędnicy będą mieli takie obawy?

Działanie prewencyjne

Fiskus może chronić swoje interesy - spłatę zobowiązań podatkowych - poprzez ustanowienie na majątku podatnika zabezpieczenia w postaci np. hipoteki przymusowej czy zastawu skarbowego. W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim takie działania mogą objąć również majątek wspólny małżonków. Urząd skarbowy decyduje się na takie posunięcie, gdy chce zapewnić sobie środki na spłatę podatków na wypadek niewypłacalności podatnika. Zabezpieczenie nie prowadzi bezpośrednio do ściągnięcia należności. Jest to jedynie gwarancja, że w przyszłości podatek zostanie uregulowany przez podatnika lub wyegzekwowany.

Reklama

Urząd skarbowy może sięgnąć po to rozwiązanie w czasie kontroli lub postępowania podatkowego przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zwrotu podatku. Musi mieć jednak podstawy, aby to zrobić.

Obawy fiskusa

Ustanowienie zabezpieczenia na majątku podatnika nie może być efektem samowoli urzędników skarbowych. Muszą mieć powody, aby w ten sposób postąpić. Położenie "ręki" na majątku podatnika wchodzi w grę, gdy istnieje uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie przez niego wykonane. Z reguły wskazuje na to jego sytuacja finansowa i majątkowa. Przeświadczenie, że podatnik nie rozliczy się z fiskusem, w szczególności może wynikać z tego, że od dłuższego czasu nie uiszcza on wymagalnych zobowiązań publicznoprawnych lub wyzbywa się majątku, co w przyszłości może utrudnić lub udaremnić egzekucję. Jest o tym mowa w art. 33 § 1 Ordynacji podatkowej. Są to jednak tylko przykłady. Ustanowienie zabezpieczenia dopuszczalne jest także w innych sytuacjach (więcej w ramce).

Ocena, czy w konkretnym przypadku potrzebne jest podjęcie takich "preferencyjnych" działań, należy do urzędu skarbowego. Urzędnicy muszą jednak wykazać, co skłania ich do podjęcia decyzji o ustanowieniu zabezpieczenia. Powinni dokładnie przeanalizować sytuację podatnika pod kątem możliwości wywiązania się przez niego z zobowiązań wobec fiskusa. Podatnik nie powinien zdziwić się, kiedy w związku z tym zostanie poproszony o wypełnienie formularzy ORD-Z lub ORD-H. Nie jest to nic innego jak oświadczenia o posiadanym majątku. W druku ORD-Z podaje się ruchomości i zbywalne prawa majątkowe, na których może być ustanowiony zastaw skarbowy. Formularz ORD-H wypełnia się po to, aby urząd skarbowy wiedział, jakie podatnik ma nieruchomości i prawa majątkowe, które mogą być przedmiotem hipoteki. Oświadczenia o tym, co się posiada, składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Przybliżony podatek

Ocena, czy istnieją podstawy do ustanowienia zabezpieczenia, nie może być dokonana w oderwaniu od kwoty, której spłata ma być w ten sposób chroniona. Należy jednak pamiętać, że na etapie postępowania podatkowego czy kontroli można mówić tylko o przewidywanej, a nie ostatecznej wysokości podatku. Wynika to z art. 33 § 4 Ordynacji podatkowej. W decyzji o zabezpieczeniu urząd skarbowy podaje jedynie przybliżoną - opartą na podstawie posiadanych danych co do wysokości podstawy opodatkowania - kwotę zobowiązania podatkowego. Jeśli zabezpieczenie następuje przed wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, podawana jest także kwota należnych od niego odsetek za zwłokę. Nie jest to jednak wymiar podatku.

Owa przybliżona kwota podatku determinuje zakres zabezpieczenia. Nie może ona bynajmniej przesądzać o jego ustanowieniu. Niedopuszczalne jest, aby urzędnicy skarbowi automatycznie stosowali zabezpieczenie wtedy, gdy przewidują, że do zapłaty będzie wysoki podatek. Kwotę zobowiązania trzeba odnieść do sytuacji materialnej podatnika i sprawdzić, czy będą problemy z jej ściągnięciem.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).

Sądy o motywach zabezpieczenia Niewłaściwe zachowania Niepłacenie zobowiązań publicznoprawnych lub wyzbywanie się majątku to jedynie przykładowe okoliczności, które mogą uzasadniać ustanowienie zabezpieczenia. Obawa, że podatek nie zostanie zapłacony, może mieć źródło także w innych zachowaniach podatnika, np. nierzetelnym prowadzeniu ksiąg czy zaniżaniu dochodów. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 18 stycznia 2006 r., sygn. akt I SA/Bk 367/05 Stan niewypłacalności Urząd skarbowy może uzasadnić wydanie decyzji o zabezpieczeniu tym, że podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań podatkowych. Sytuacja taka ma miejsce wtedy, gdy podatnik przynajmniej od kilku miesięcy nie płaci bezspornych zobowiązań i nic nie wskazuje na to, aby to się zmieniło. wyrok WSA w Łodzi z dnia 2 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Łd 243/08 Długotrwałe zaniżanie podatku Zabezpieczenie spłaty podatku jest uzasadnione, gdy przez prawie dwa lata podatnik zaniżał wartość transakcji na fakturach, przez co zmniejszała się podstawa opodatkowania i należny podatek. W takiej sytuacji można mówić o trwałym nieuiszczaniu podatku. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 10 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Sz 716/07 Spadek dochodów Urząd skarbowy nie może wydać decyzji o zabezpieczeniu jedynie w oparciu o kwotę przewidywanego zobowiązania podatkowego. Musi wskazać, dlaczego podatnik nie ureguluje go w przyszłości. Samo stwierdzenie, że spadły - nawet drastycznie - jego dochody nie jest wystarczającym powodem, aby zastosować zabezpieczenie. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 20 maja 2008 r., sygn. akt I SA/Bd 122/08

autor: Małgorzata Żujewska