Konsekwencje niezapłacenia podatku PIT za 2019 r.

Podatek nieuiszczony w terminie staje się zaległością podatkową, czego konsekwencją są obciążenia odsetkowe.

Termin płatności podatku wykazanego w PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS, PIT-37, PIT-38 i PIT-39 za 2019 r. upłynął 30 kwietnia 2020 r. Ze względu na epidemię koronawirusa podatnicy zyskali jednak dodatkowy miesiąc na rozliczenie się z fiskusem. Jeżeli zapłacili podatek do 1 czerwca 2020 r., nie musieli uiszczać odsetek za zwłokę naliczonych od 1 maja 2020 r. Przewiduje to rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru odsetek za zwłokę od niektórych zaległości podatkowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2019 r. w związku z COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 728).

Podatnik, który miał do uregulowania podatek wynikający z automatycznie zaakceptowanego PIT-37 lub PIT-38 za 2019 r., powinien otrzymać w maju 2020 r. informację z urzędu skarbowego o konieczności dokonania wpłaty w ciągu 7 dni od dnia doręczenia takiej informacji. Standardowo dotrzymanie wspomnianego tygodniowego terminu zwalnia z wymogu pokrycia odsetek za zwłokę. Jeżeli jednak ostatni dzień tego terminu przypadał przed 1 czerwca 2020 r., podatek można było uregulować bez konsekwencji odsetkowych po jego upływie, nie później niż 1 czerwca 2020 r. Mogło się również zdarzyć, że podatnik otrzymał informację o konieczności uiszczenia podatku z automatycznie zaakceptowanego zeznania podatkowego w ostatnich dniach maja 2020 r., a wyznaczony w niej termin zapłaty upływał po 1 czerwca 2020 r. W takim przypadku zapłata podatku po 1 czerwca 2020 r., ale w terminie wskazanym w informacji zwalniała z pokrycia odsetek za zwłokę naliczonych od 1 maja 2020 r.

Uregulowanie całego lub części podatku po 1 czerwca 2020 r. (ewentualnie w przypadku automatycznie zaakceptowanego zeznania podatkowego - po upływie 7-dniowego terminu wskazanego w informacji o obowiązku uiszczenia podatku) oznacza konieczność zapłaty odsetek za zwłokę od 1 maja 2020 r. Nie można zacząć ich naliczać od 2 czerwca 2020 r.

PIT, w tym zaległość z tytułu tego podatku wraz z odsetkami za zwłokę, należy wpłacić na indywidualny rachunek podatkowy (mikrorachunek). Wpłata niepokrywająca w całości zaległości podatkowej i wymaganych odsetek za zwłokę podlega rozliczeniu zgodnie z art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej. Urząd skarbowy zalicza ją proporcjonalnie na poczet zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Dokonuje tego w takim stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę. Zasady tej nie wolno zmienić ani podatnikowi, ani urzędowi skarbowemu. Po dokonaniu opisanego proporcjonalnego rozliczenia wpłaty podatnik nadal ma na swoim koncie zaległość podatkową, z tym że odpowiednio pomniejszoną, a od tej kwoty są naliczane odsetki za zwłokę.

W drodze wyjątku nie trzeba uiszczać odsetek podatkowych nieprzekraczających 8,70 zł. Przyjmuje się, że chodzi o ich kwotę przed zaokrągleniem do pełnych złotych, czyli ustaloną z dokładnością co do groszy.

Urząd skarbowy, po stwierdzeniu braku wpłaty wymaganego podatku, podejmuje czynności zmierzające do jego uzyskania (wraz z odsetkami za zwłokę).

W pierwszej kolejności mogą to być działania informacyjne. Sprowadza się to do przekazania podatnikowi wiadomości o niezapłaconym podatku przez SMS, e-mail, faks czy telefon. Jeżeli nie zmotywuje to podatnika do uregulowania zaległości, należy liczyć się z wszczęciem egzekucji. Postępowania egzekucyjne nie są zawieszone ze względu na epidemię COVID-19. Ministerstwo Finansów co prawda już na początku kwietnia 2020 r. przygotowało projekt rozporządzenia przewidujący takie rozwiązanie, ale do dnia oddania GP do druku nie zostało ono podpisane i opublikowane. Warunkiem wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest wysłanie do podatnika upomnienia. Upomnienie zawiera wezwanie do uiszczenia, w ciągu 7 dni od dnia jego doręczenia, zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu wszczyna się postępowanie egzekucyjne. Należność może być dochodzona na podstawie złożonego zeznania podatkowego.

Urząd skarbowy ma prawo zająć na spłatę zaległego podatku cały majątek podatnika, a jeżeli pozostaje on w związku małżeńskim - także majątek wspólny małżonków. Małżonkowie, którzy skorzystali z prawa do łącznego opodatkowania swoich dochodów, odpowiadają solidarnie za zapłatę podatku wynikającego ze wspólnego zeznania podatkowego. Urząd skarbowy może zająć ich majątki osobiste oraz majątek wspólny. Egzekucji nie podlegają prawa i rzeczy wymienione w art. 8-10 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Katalog wyłączeń wprowadzono z myślą o zapewnieniu podatnikowi i jego rodzinie minimum egzystencji. Urząd skarbowy nie może zająć m.in. kwot otrzymanych z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, stypendiów, świadczeń alimentacyjnych.

---------

NOWE PRAWO 2020 - zmiany w zakresie postępowania egzekucyjnego

Z dniem 30 lipca 2020 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.  Zmiany obejmą m.in. tryb składania zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej. Obecnie należy je zgłosić w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Rozpatruje je organ egzekucyjny po uzyskaniu stanowiska wierzyciela (stanowisko nie jest wymagane w przypadku zarzutu zastosowania zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego). Nowy tryb zakłada wnoszenie zarzutów do wierzyciela za pośrednictwem organu egzekucyjnego. Będzie można je złożyć nie później niż do dnia zapłaty w całości należności pieniężnej, odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych; w terminie 30 dni od dnia wyegzekwowania w całości zaległości, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych; w terminie 7 dni od dnia doręczenia dłużnikowi postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w całości albo w części.

Obecnie dłużnik, przeciwko któremu zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, musi powiadomić organ egzekucyjny o każdej zmianie miejsca swego pobytu trwającej dłużej niż miesiąc. Zakres tego obowiązku informacyjnego zostanie rozszerzony. Dłużnik będzie zobligowany do zawiadomienia o zmianie adresu miejsca zamieszkania lub siedziby: wierzyciela - po otrzymaniu upomnienia oraz organ egzekucyjny - po doręczeniu odpisu tytułu wykonawczego.

Wejdą ponadto w życie przepisy pozwalające wierzycielowi i organowi egzekucyjnemu na wezwanie dłużnika do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i źródłach dochodu w zakresie niezbędnym do wszczęcia lub prowadzenia egzekucji administracyjnej. Oświadczenie będzie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej, w wyznaczonym terminie, pisemnie lub ustnie do protokołu.

---------

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)

Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2019 r. poz. 1438 ze zm.)

Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 50 (1716) z dnia 2020-06-22