Kwartalna metoda rozliczeń podatku VAT

Wśród podatników, którzy mogą rozliczać podatek VAT kwartalnie, ustawodawca wyodrębnił tzw. małych podatników. Są to podatnicy:

1) u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro - na 2009 r. jest to kwota 4.053.000 zł;

2) prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszamiinwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro - na 2009 r. jest to kwota 152.000 zł.

Podatnicy ci jako rodzaj przywileju, który przyznał im ustawodawca, mają możliwość składania deklaracji za okresy kwartalne. Wybór kwartalnej metody rozliczeń wiąże się jednak z obowiązkiem zawiadomienia o takim zamiarze organu podatkowego. Jeżeli zatem mały podatnik zamierza od października składać deklaracje kwartalne, musi w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana kwartalna deklaracja podatkowa (czyli do końca września 2009 r.) pisemnie zawiadomić o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego.
 

Wybór kwartalnego bądź miesięcznego rozliczania podatku VAT ustawodawca umożliwił jedynie małym podatnikom niekorzystającym z kasowej metody rozliczeń podatku VAT. Natomiast w sytuacji gdy mali podatnicy wybrali metodę kasową rozliczeń - wówczas kwartalne rozliczanie się z podatku VAT jest obowiązkowe. Zawsze więc wybór kasowej metody rozliczania podatku VAT będzie równoznaczny z kwartalnym rozliczaniem.
 

Wybór kwartalnej metody rozliczeń nie jest bezpowrotny. Mali podatnicy, którzy nie wybrali kasowej metody rozliczeń, mogą powrócić do miesięcznego rozliczania VAT, nie wcześniej jednak niż po upływie czterech kwartałów, w których rozliczali się za okresy kwartalne i po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do ostatniego dnia kwartału, za który składana będzie ostatnia kwartalna deklaracja podatkowa. Jeżeli więc podatnik wybrał kwartalną metodę rozliczeń, to przez cały rok musi tą metodą się rozliczać.
 

Do końca 2008 r. zarówno mali podatnicy, którzy wybrali i stosowali kasową metodę rozliczeń, a następnie utracili prawo do stosowania tej metody, jak i podatnicy korzystający wyłącznie z kwartalnego cyklu rozliczeń tracili automatycznie prawo do kwartalnego rozliczania podatku VAT, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty uprawniającej do korzystania ze statusu małego podatnika. Jeżeli zatem podatnik przekroczył kwotę uprawniającą go do korzystania ze statusu małego podatnika, oznaczało to, że za ten kwartał, w którym nastąpiło to przekroczenie, składali ostatnią kwartalną deklarację. Od następnego miesiąca po tym kwartale, musieli już składać deklaracje miesięczne.

Obecnie, ze względu na zmianę brzmienia art. 99 ust. 3 ustawy o VAT utrata statusu małego podatnika nie oznacza automatycznie obowiązku rozliczania się za okresy miesięczne. Pamiętać jedynie należy, iż fakt utraty statusu małego podatnika oraz zamiar składania kwartalnych deklaracji VAT-7D należy zgłosić do urzędu skarbowego na formularzu VAT-R zakreślając odpowiednie kwadraty w części C.1 oraz C.2.
 

Metoda rozliczeń kwartalnych charakteryzuje się tym, że deklaracja dla podatku od towarów i usług składana jest za okresy kwartalne. Metoda ta w żaden sposób nie modyfikuje zasad powstawania obowiązku podatkowego w podatku VAT. Oznacza to, że moment powstania obowiązku podatkowego przypada na określony miesiąc. Mimo że deklaracja składana jest co trzy miesiące, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, to skutkuje to jedynie przesunięciem obowiązku zapłaty zobowiązania podatkowego, nie ma natomiast wpływu na powstanie obowiązku podatkowego.
 

W sytuacji gdy podatnik wykazuje z miesiąca na miesiąc nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym, z pewnością opłaca mu się zmienić cykl rozliczeń z miesięcznego na kwartalny. Aby tego dokonać, podatnik powinien zawiadomić o swoim zamiarze urząd skarbowy. Zawiadomienie to powinno być dokonane na formularzu rejestracyjnym VAT-R, złożonym przed początkiem kwartału, od którego podatnik ma zamiar rozliczać się kwartalnie. W formularzu tym podatnik powinien zakreślić w części C.1. w poz. 43 kratkę 1 oraz kratkę 50 w części C.2.

Jeżeli składanie kwartalnych deklaracji przestanie być opłacalne, gdyż np. zmieni się charakter prowadzonej działalności i zacznie występować nadwyżka podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek podatnika, będzie on mógł ponownie rozliczać się za okresy miesięczne, nie wcześniej jednak niż po upływie czterech kwartałów, za które rozliczał się za okresy kwartalne. Ponowne korzystanie z rozliczeń miesięcznych również powinno być zgłoszone do urzędu skarbowego na aktualizacyjnym formularzu VAT-R, w terminie do ostatniego dnia kwartału, za który podatnik rozliczał się za okresy kwartalne.
 

Nowelizacja ustawy o VAT umożliwiła z dniem 1 stycznia 2009 r. również podmiotom innym niż mali podatnicy kwartalne rozliczanie tego podatku.

Oznacza to, że obecnie również podatnicy, których obrót osiągnięty w poprzednim roku podatkowym przekroczył równowartość odpowiednio kwoty 4.053.000 zł lub 152.000 zł mogą składać deklaracje podatkowe za okresy kwartalne. Zatem począwszy od 1 stycznia 2009 r., podatnicy VAT (niebędący małymi podatnikami) mogą składać deklaracje za okresy kwartalne na formularzu VAT-7D, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

Podatnik który zamierza składać deklaracje podatkowe za okresy kwartalne, musi wcześniej pisemnie zawiadomić o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego. Przy czym musi to zrobić najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy składał kwartalną deklarację podatkową. Również ci podatnicy, którzy w ciągu 2009 r. rozpoczną dopiero wykonywanie czynności opodatkowanych, mają możliwość wyboru kwartalnej formy rozliczeń podatku VAT. Podatnicy ci muszą o zamiarze kwartalnego rozliczania zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczynają wykonywanie czynności opodatkowanych. Podatnicy, którzy zdecydują o kwartalnym rozliczaniu podatku VAT, mogą zrezygnować z tego sposobu rozliczeń i ponownie rozliczać podatek VAT miesięcznie. Jest to jednak możliwe dopiero po upływie czterech kwartałów, za które podatnik rozliczał się w ten sposób. O zmianie swojej decyzji podatnik musi pisemnie zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia złożenia deklaracji podatkowej za pierwszy miesięczny okres rozliczeniowy, jednak nie później niż z dniem upływu terminu złożenia tej deklaracji.
 

Podatnicy, którzy w 2009 r. wybrali rozliczanie kwartalne, a nie są małymi podatnikami, mają obowiązek wpłacania zaliczek na podatek VAT za pierwszy oraz za drugi miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego, wynikającego z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał.

Wpłata zaliczki musi nastąpić w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym z kolejnych miesięcy, za który jest wpłacana zaliczka.

W przypadku gdy w wyniku rozliczenia za dany kwartał, zobowiązanie podatkowe nie wystąpi lub jeżeli z rozliczenia tego będzie wynikała kwota zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, kwotę należnego zobowiązania podatkowego przyjmuje się za zerową. Będzie to oznaczało dla podatnika rozliczającego VAT kwartalnie, brak konieczności dokonywania wpłat zaliczkowych w kolejnym kwartale. Wynika to z przepisu art. 103 ust. 2b ustawy. Mimo braku takiego obowiązku, podatnicy mogą zdecydować o wpłacaniu zaliczek w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który wpłacana jest zaliczka, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego. Zawiadomienie to należy złożyć najpóźniej z chwilą wpłaty zaliczki za pierwszy miesiąc pierwszego kwartału, od którego zaliczki będą ustalane w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który wpłacana jest zaliczka, jednak nie później niż z upływem terminu do jej zapłaty.

Podatnik może zrezygnować z metody obliczania zaliczek w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który wpłacana jest zaliczka, nie wcześniej niż po upływie dwóch kwartałów. Za rezygnację z tej metody obliczania wysokości zaliczek uznaje się wpłacenie zaliczki za pierwszy miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego, wynikającej z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał.