Resort finansów zapowiada, że nowa regulacja zagwarantuje przede wszystkim wzmocnienie mechanizmów ochronnych podatnika, poprawę relacji na linii podatnik - urzędnik oraz zwiększenie świadomości na temat obowiązków podatkowych. Zdaniem władz obecną ustawę trzeba zmienić, ponieważ jest przestarzała i nie nadąża za światowymi oraz unijnymi standardami podatkowymi. Planowany termin wejścia w życie nowych przepisów to 1 stycznia 2020 r. Czy szumnie zapowiadane reformy to prawdziwa rewolucja podatkowa, czy tylko pozorna zmiana?
Założenia nowej Ordynacji podatkowej
Kluczowym elementem projektu jest zmiana sposobu kontaktu organów skarbowych z podatnikiem. Znane dotychczas decyzje i wezwania mają zostać zastąpione procedurą mediacyjną, czy też umową zawartą pomiędzy organem podatkowym a podatnikiem, która będzie wiązała obie strony. Mediacja zakłada procedurę rozwiązywania sporu z udziałem osoby trzeciej, wskazanej na liście prowadzonej przez Ministerstwo Finansów.
Zawierane umowy będą udokumentowane protokołem, a organ będzie zobowiązany do uwzględniania uzgodnień w wydawanej decyzji podatkowej. Bardziej zaawansowaną formą będzie natomiast umowa o współdziałanie (tzw. Cooperative Compliance), jednakże w tym przypadku przedsiębiorca chcący skorzystać z tej instytucji zostanie zobowiązany do ujawnienia organom skarbowym szczegółowych informacji o prowadzonej przez siebie działalności.
Taka umowa ma umożliwić przedsiębiorcy konsultowanie na bieżąco wszelkich wątpliwości dotyczących rozliczeń podatkowych, które organ będzie analizował, a następnie udzielał odpowiedzi. Projekt zakłada również wprowadzenie tzw. procedury konsultacyjnej, która umożliwi niepewnemu podatnikowi zwrócenie się do urzędu z zapytaniem, czy dokonywane przez niego rozliczenia są właściwe.
Rozwiązanie to może okazać się bardzo przydatne dla przedsiębiorców, którzy nie są pewni skutków podatkowych przekształcenia działalności. Usługa ta ma być jednak płatna i wyniesie około 1 proc. wartości transakcji, ona także będzie uzależniona od wielkości danego przedsiębiorstwa.
Inne rozwiązania
Powołanie urzędu Rzecznika Praw Podatnika, którego zadaniem będzie przede wszystkim wspieranie podatników w sprawach indywidualnych oraz analizowanie zgłaszanych problemów związanych ze stosowaniem i tworzeniem prawa podatkowego. Ma to być realizowane poprzez aktywny udział w postępowaniach podatkowych oraz możliwość przedłożenia pod rozwagę ministra wniosku o uchylenie decyzji. Do kompetencji Rzecznika należeć będzie także monitorowanie stanu prawa podatkowego oraz proponowanie nowych rozwiązań ustawowych.
Projekt zakłada również powstanie przy Krajowej Informacji Skarbowej Centrum Kompetencyjnego Podatków Lokalnych, które ma wspomagać organy samorządowe w szczególnie zawiłych i skomplikowanych sprawach dotyczących w szczególności podatków lokalnych np. podatku od nieruchomości.
Resort finansów proponuje również wprowadzenie cząstkowych postępowań i decyzji dotyczących np. nie całego zobowiązania, a tylko nadpłaty. Jest to bardzo korzystne rozwiązanie, które z pewnością pozwoli znacznie przyspieszyć rozpoznawanie spraw, a przy tym zaoszczędzić podatnikom sporo czasu. Projektowane przepisy przewidują instytucję ponaglenia w razie przewlekania postępowania oraz możliwość złożenia w takim przypadku skargi na urzędnika do jego przełożonego.
Ponadto w projekcie pojawiła się możliwość zaskarżenia decyzji urzędu skarbowego do sądu, bez odwołania do izby skarbowej. Zostało też wprowadzone postępowanie uproszczone w przypadku zobowiązań do 5000 złotych. Opracowano także rozwiązanie mające jednocześnie spowodować obniżenie kosztów postępowania i pozwolić podatnikowi uniknąć stresu: w przypadku nieznacznych kwot, których wyegzekwowanie przewyższałoby kwotę należności podatkowych przewidziano możliwość umorzenia.
Rewolucja czy tylko pozorna zmiana?
Projekt nie jest zupełną nowością, bowiem znaczną jego część stanowi redefinicja obecnie obowiązujących przepisów. Zapowiadana zmiana nie będzie zatem szumnie ogłaszaną rewolucją, ale raczej odważną ewolucją. Czy zatem proponowane przez MF rozwiązania sprawdzą się w praktyce? Obecnie często trudno dojść podatnikom do porozumienia z organami skarbowymi, a niekiedy jest to po prostu niemożliwe.
Propozycja polubownych trybów rozwiązywania sporów to teoretycznie krok milowy w relacjach z fiskusem. W praktyce jednak trudno sobie wyobrazić sytuację, w której urzędnicy dobrowolnie, na drodze negocjacji, rozwiązują spór na korzyść podatnika. Do stosowania proponowanych rozwiązań potrzebna byłaby przede wszystkim zmiana utrwalonego sposobu myślenia i działania urzędników. Same przepisy, nawet te najbardziej przejrzyste i przyjazne, nie rozwiążą tego problemu.
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców
