Opodatkowanie dochodów małżonków
Polskie prawo przewiduje różne ustroje majątkowe w małżeństwie. Jednym z nich jest wspólność majątkowa. Nie jest ona jednak zupełna - niektóre składniki majątku zawsze będą stanowiły odrębny (osobisty) majątek jednego z małżonków. Składniki takie (w postaci nieruchomości) mogą przynosić przychód, np. z tytułu umowy najmu. Sytuacja taka może rodzić wątpliwości co do formy w jakiej należy taki dochód opodatkować. W szczególności zaś, czy koniecznym jest składanie przez małżonków oświadczenia o opodatkowaniu przedmiotowych przychodów w całości przez jednego z małżonków.
Podstawowym ustrojem majątkowym w małżeństwie jest wspólność majątkowa (ustawowa). Polega ona na tym, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez jednego z małżonków, stanowią wspólny (dorobkowy) majątek obojga. Ten, oraz pozostałe ustroje majątkowe, regulują przepisy art. 31 do 54 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.). Jak wynika z art. 49 § 1pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, majątek nabyty w drodze dziedziczenia zawsze będzie stanowić majątek osobisty jednego z małżonków. Oznacza to, że także dochód osiągany z takiego majątku, będzie osobistym dochodem tego małżonka.
Przychody osiągane (m.in.) z najmu i dzierżawy, jeśli nie są wynikiem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, mogą zostać objęte opodatkowaniem w formie zryczałtowanej - zgodnie z przepisem art. 2 ust 1a ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 1998 r. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Art. 12 ust. 6 tej ustawy stanowi, iż jeśli pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa, a osiągają oni przychody z tytułu najmu lub dzierżawy, to przyjmuje się, że maja oni równe (po 1/2) udziały w zysku. Chyba, że złożą oni pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu przez jednego z nich. W przypadku, gdy takie oświadczenie nie zostało złożone, to przychody z najmu stanowią u każdego z małżonków przychód w wysokości połowy czynszu. Wobec powyższego powstaje pytanie, w jaki sposób rozliczyć z fiskusem dochód osiągany z najmu lokalu stanowiącego wyłączną własność jednego z małżonków (pomiędzy którymi istnieje wspólność majątkowa małżeńska).
W takiej sytuacji oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych składa wyłącznie małżonek, do którego majątku przedmiot najmu należy. Składanie oświadczenia o opodatkowaniu całości przychodów przez jednego z małżonków nie jest zasadne. Znajduje to potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 6 maja 2010 r. (sygn. ITPB1/415-153/10/DP)
Podsumowując należy stwierdzić, że obowiązki podatkowe związane z majątkiem osobistym małżonka, będą zawsze dotyczyły jego osoby. Nie jest konieczne składanie oświadczenia o opodatkowaniu całości przychodu przez takiego małżonka. Ta możliwość ma zastosowanie tylko wtedy, gdy dochód pochodzi z rzeczy lub prawa majątkowego, które stanowi wspólny (dorobkowy) majątek.
Marcin Parulski
Konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.
