Przekazanie fiskusowi nieruchomości na zaległe podatki podlega opodatkowaniu

Zgodnie z art. 66 Ordynacji podatkowej, w przypadku zaległości podatkowych z tytułu podatków stanowiących dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego, przeniesienie następuje na wniosek podatnika, na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej. Powyższa konstrukcja jest szczególnym sposobem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, który jest wyjątkiem od zasady, zgodnie z którą podatki są realizowane w formie pieniężnej. Jest to sposób opierający się na zaspokojeniu wierzyciela podatkowego świadczeniem w naturze, jakim jest przeniesienie własności rzeczy (praw) podatnika na jego rzecz. Samo wygaśnięcie zobowiązania następuje z dniem przeniesienia własności rzeczy lub prawa, co stwierdza się w decyzji organu podatkowego. Decyzja określa wysokość wygasłego zobowiązania. Wątpliwości wywołuje jednak kwestia, czy takie przeniesienie własności np. nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego będzie skutkowało u podatnika naliczeniem przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.

O ile zapłata zobowiązania w formie pieniężnej nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym, to zgoła odmienna sytuacja ma miejsce zdaniem organów podatkowych, gdy podatnik reguluje zobowiązanie dokonując przeniesienia własności nieruchomości, co skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatkowego (Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 2009.09.02 znak IPPB3/423-359/09-2/GJ). Organy odwołują się tutaj do ogólnej definicji przychodu z art. 12 ust. 1 -3 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych ( t.j. Dz. U. z 2000r., nr 54, poz. 654 z późn. zm.) będącej katalogiem zdarzeń uznanych przez ustawodawcę za przychody. Zdaniem organów przychód występuje nie tylko w sytuacji, gdy dojdzie do zwiększenia aktywów podatnika, ale również, gdy nastąpi zmniejszenie się zobowiązań (długów) podatnika. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają szczegółowej regulacji odnośnie powstania przychodu podatkowego w przypadku świadczenia zastępczego, jakim jest zrealizowanie zobowiązania w formie przeniesienia własności składnika majątku. Odpowiedź należy wywieźć z przepisów ogólnych ustawy dotyczących przychodu. W sytuacji, gdy podatnik przenosi własność swojego składnika majątku na wierzyciela w celu zwolnienia się z dotąd istniejącego zobowiązania ( pieniężnego) pomiędzy nim jako dłużnikiem a wierzycielem, i wierzyciel wyraża na to zgodę, dochodzi do wygaśnięcia zobowiązania pieniężnego. Zwolnienie z długu powoduje u dłużnika powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Organy twierdzą, że wykonanie zobowiązania w formie przeniesienia przez podatnika własności nieruchomości za zgodą naczelnika urzędu skarbowego prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania. W ten sposób podatnik jako dłużnik zwalnia się z długu a nieruchomość zmieni właściciela. Prowadzi do powstania po stronie podatnika przychodu na podstawie art. 12 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Reasumując przeniesienie własności nieruchomości, stanowi świadczenie zastępcze świadczenia pieniężnego i należy traktować na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych na równi ze zbyciem prawa własności nieruchomości. Wystąpi przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości rozpoznany na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z zastrzeżeniem art. 14 ust 1 ustawy. Zgodnie z art. 14 ust. 1 przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Justyna Zając-Wysocka, Radca prawny, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.